Atano III «Pelotan Ibili Egin Behar Da, Jardun»


1983ko apirilaren 24an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Mariano Jauregi pelotariri elkarrizketa

Atano III «Pelotan Ibili Egin Behar Da, Jardun»
Mariano Jauregi, Garai Guztitako Munduko Petotaririk Onena
Azkoitian sartu, "Marino"gatik galdetu, eta segituan esan ziguten non zeukan denda bere alabak. Mertzerian sartu eta "Marino"? ta, "baratzan daukazue bere txorikin".
Joan gara ta han zegoen tunbona batean etzanda Eguzkia hartzen. Izarraitzeri begira.
Erakutsi dizkigu bere jilgero ta kanarioak, eta "goazen etxera". "Hirurogei ta hemeretzi urte ta zeozer egin behar eguna pasatzeko. Hemen egoten naiz ni gustora. Tabernarako afiziorik ez ta..."
Etxeko salara pasa gaitu. Han hemenka ageri dira Atano III.aren txapel, kopa, trofeo, medalla, eskultura eta fotografi. Han bitrina bat dena kopaz betea. Hor, kuadro handi bat bere irudiarekin "ATANOIII, el mejor pelotari del mundo de todos los tiempos". Hemen, bere eskultura bat.
Salan utzi gaitu piskatean, bere ermitatxoan.
Baratzarako erropak aldatu ta hemen daukagu dotore dotore.
A. Mondragones-i kendu zenion txapela veintiseisian, ez?
A. III: Bai, horrixe. Kanpeonatoen hasiera horrekintxe egin nuen. Horrek esijitu zidan, lehenengo, berori eskubi zela jokatzeko. Eta irabazten ba nion Kanpeonatoa jokatuko zidala. Ta hala hiru partidu. Bat Donostian jokatu nion, lehenengoa, gero Eibar-en, ta bestea Bilbon. Ta beste hiru segituan jokatu nituen berriz, haiek amistosuak, horiek librian eta ni hirutikan. Beste hiru. Ta bat irabazi zidan, beste bi irabazi nizkion da.
A. Librian eta bestela ze diferentzi egoten zen?
A. III: Sake libre. Habilida libre, nahi zen tokitik sakatzea.
A. Ta orain horrelakorik ez...
A. III: Orain pelotak daude txarrak. Pelota horiek dira fuertegik, palaz egiteko moduko pelotak. Orduan suabeago ziren pelotak. Pelota fuertiak nola diren horiek ez dago sake librian jokatzerik.
A. Oraingoak biziagoak...
A. lil: Lehenagokoak suabeak. Oraingoak biziak eta gogorrak. Txarrak dira pelota horiek. Txarrak.
A. Zergatik dira horrelakoak?
A. lll: Goma ipintzen diote asko. Gero pisu handia hartzen du, ta korritzen du. Hiru kuadro ta lau ta korritzen ditu horrek.
A. Beraz, Mondragones-i irabazi eta kanpeoi.
A.III: Bai, kanpeoi jarri nintzen. Ta kobrau egin nuen setezientaz zinkuenta. Zazpireun ta erdi.
A: Pezta?
A. III: Bai. Ordurako diru asko zen, e! Nik hogei ta bi urte neuzkan ta. Ordurako diru asko hura! Gero hasi nintzen jokatzen, ta handik bi urtetara sei mila pezta kobratzen nuen.
A: Sei mila partiduko?
A. III: Bai, bai, partiduko. Bost mila pezta, "xei", sei ta erdi ere bai.
A: Orduan nola izaten zen kontua, orain bezala enpresak eta tartean zirela?
A. III: Enpresak bai, baina orduan ez zen kontratorik izaten. Orain dena kontratoekin eta horrela.
A ....
A. lil: Orduan ondo egiten bazenduen hotsegingo zizun eta bestela etxean egon behar. Orain berriz kontratoa eginda dabiltza ta galduta ere inporta horiei... Batere inporta ez. Galdu arren ardurarik ez.
A: Pelotak galdu du beraz, lehen...
A. III: Lehen, jokatzen zenean pelotan benetan jokatzen zen hurrengoan hotsegiteko. Orain ardurarik ez. Galdu arren inporta ez die ta. Orain kanpeonatuan bakarrik. jokatzen dute fin horiek, baina ostean ardurarik ez.
A. Ta, non da non ibiltzen zinen partidutan?
A. III: Eibarren, ta Vitorian, ta Logroñon ta... gutxigorabehera orain bezala. Orduan ere frontoirik onenak horietxek ziren. Gero udan herrietan.
A.: Atanotarren artean pelotari ,franko atera zarete ba...
A. III: Gu zazpi anai ginen. Denak pelotan jokatuta. Ta gu ginen, Segundo, ni, Septimo ta Kuarto. Ta gero Dezimo atera zen, illoba.
A.. Aitak edo ez al zuen egiten pelotan?
A. III: Aita ez genduen pelotan. Baserrikoa zen. Bastante egiten omen zuen pelotan aitak baserritik jaisten zenean eta. Hala esaten zuen.
A.. Baserria non zenuten?
A. III: Mendian, hogei minutuko birian. Orain..., erre egin zen baserria!
A.: Kanpeonatua irabazi ta gero...
A. III: Hori akabatu zenean Frantzin jo zuen desafioa trinketian e, gaixtoa da trinketia ta, Arraietek jo zuen desafioa, munduan bazegon. Ta Irunen bizi zen Iraundegi gure laguna ta esan ziran "hola ta hola erronka egin du horrek". Ta aproba egin behar dut trinketian. Nik ez nuen trinketerik ikusi behin ere, ta hala egin nuen ensaiua, ta jokau egin behar zioat. Bota deu mila bina pezta, hala ilabetean jokatzeko. Arraiet eta Artze, Arraiet haserretu zen eta Artzek esan zidan: "trinketia gaixtua da gero e!", "hobe dezu lehengo nerekin amistosua jokau". Bueno ba. Makal xamar joan nintzen eta berak irabazi zidan, Artzek. Gero joan nintzen Baigorrira, Artzen herrira ta hantxe egon nintzen zortzi egunetan. Ta hala Arraieti egin nion. Arratsalde batez jendia ta, kaminun korredoriak eta Jokatu nion berrogei ta hamarrera. Ta halaxe. Hogei ta bost egin zizkidan. Ta gero jokau nion Artze berari hantxe, ta harek egin zizkidan hogei ta sei edo, berrogei ta hamarrera. Hari erraz irabazi nion. Gero Hasparnen jokau nuen. Gero, berrogei urte ba neuzkan orduan, ta Arranpiletakin. Españin bat eta Frantzin bestea. Españin irabazi nion, eta Frantzin berak irabazi zidan trinketian.
A.: Kanpenatoa zenbat urtetik behin izaten zen?
A. III: Bi urtetik behin.
A.. Ta zu kanpeoi egin eta...
A. III: Gero egon nintzen hamalau urtetan jokatzeke. Denek neri jokau nahi zidaten, ta nik esaten nien nik kanpeonatua hartuta bezala jokatuko nuela. Lehengo eskubiz naizela jokatzeko. Nik ere hala hartu nuela. Ta hala hamulu urtez egon nintzen. Hogei ta bi urtekin hartu nuen eta hogei ta hamasei arte. Gero etorri ziren Lopategi eta Endrike Abril, gerra gerau zenean, kanpeonatua ipini zuten da. Ta "jokau egin beharko deu". "Zeba?. nik jokauko det hartu nuen bezala kanpeonatua!" Ta, "ez, jokatze ez baek titulua kenduko diau!". Hala jokau nuen. Hala preparau nintzen jokatzera, ta Rubio ta Txikito de Iraeta semifinalera ailegatu ziren. Han izan nintzen Grosen. Txikito de Iraetak irabazi zion. Ta gero nik Txikitori irabazi nion Grosen.
Ta gero irten zuen, zerak, Septimok, anaiak. Ta harek sei tanto egin zizkidan. Ta gero irten zuen Pelipek berriz ta harek zortzi tanto. Txikito de Iraetak ere zortzi egin zizkidan. Ta gero Akarregi hurrengo. Ta harekin estu ibili nintzen, harek hama,sei egin zizkidan. Neuzkan berrogei ta bi urte. Ta gero segi berrogei ta lau urte arte.
A.. Ta herrogei ta lau urterekin galdu zenuen txapela...
A. III: Orduan berrogei ta laurekin. Ta harekin. Banenkien galduko nuela. Gero pentsatu nuen "jokatze ez baek hor jardungo dia, bihurtu nintzan, da, zea eiñez, da". Ta "jokau ein ber diat" pentsatu nuen "naio et galdu ta!"
A.. Ta nola ibilizen zinen preparazio handiakin edo...
A. III: Beti pelotarako preparatzen. Beti preparatzen.
A.. Beste lanen bat ere edukiko zenuen ba?
A. III: Bestela ezer ere ez. Ni abarketan jardun nintzen heme zortzi urtek arte. Ta hemezortzi urtekin hasi nintzen han da hemen jokatzen, ta utzi egin nuen.
A.. Ta pelotatik atera duzu beti bizimodua!
A. III: Beti pelotatik. Ta inork lagundu ez!
Ta egunero mendira. Hasi nintzen hemezortzi urtekin ta hirurogei urtetan segi, egunero egunero. Eguraldi txarra baldin bada, ona baldin bada... Orain ere bai. Orain ere egunero joaten naiz. Hirurogei ta hemeretzi urte dauzkat. Ba det urtea.
A.: Noiz arte ihardun zara pelotan?
A. III: Profesional bezala berrogei ta zortzi urte arte. Gero afizionatuekin hirurogei urte arte jokau nuen. Partidorik gehiena jokau nuen berrogei ta hamar hirurogei urte bitartean.
A.. Urtean zenbat partidu egiten zenituzten ba?
A. III: Sasoian gutxi jokatzen nuen, sei partidu, zazpi... Baina kobrau ondo egiten nuen e! Bost mila pezta, sei mila pezta. Diru asko zen orduan. Asko.
A.. Zuk diru hori ateratzerako besteek ere aterako zuten bat beren puska...
A. III: Nerekin jokatzeagatik nere kontrarioek doblea kobratzen zuten. Preparatzen berak egoten ziren, nerekin jokatzeagatik aurreko jaian da ez zuten jokatzen. Ta horregatik doble pagatzen zieten.
A.. Profesionala utzi eta beste jende bat preparatzen ibilia zara ez?
A. III: Beti. Preparatzen da ibili gara.
A.. Ta zein da zein pasa da ure eskutatik?
A. III: Mutilak? Garzia Ariño ta hemen izaten ziren. Elorza ta Bizkaitikan. Honera etortzen ziren. Entsaiatzera piskat.
A.. Garcia Ariño eta Galarzaren arteko azkenengo partidu hau sonatua izan da ba!.
A. III: Galarza horien aldean asko da. Ta edadean ere aldea. Galarzak hogeitabi urte edo horrela. Gazte xamarra oraindik. Besteak berriz hogeita hamairu-hamalau. Behin hogetahamar ezkero segituan bajau egiten du.
A.. Zer behar da pelotari ona izateko?
A.III: Pelotan ibili egin behar, ibili. Jardun asko egin behar. Berez etorri behar du, "bistie", ta..., fubolen bezala, igual igual. Gero hor afizionatuak eta asko izaten dira, karreran ta edozein lekutan, deportean ta, marra bat eta hemendik horra pasau ezin. Hemen mordua gerau. Gutxi ona hor. Deporte denetan. Orain asko berriz afizionatutan irtetzen da, ta gero aurrerago inor ez. Ta hori zergatik izango den? Ez direlako jarduten. Frontoian pelotan aste-egunean eta jardun egin behar hor, jardun.
A.. Lehen zer zen orain baino afizio gehiago edo?
A. III: Bizioe?
A.. Ez ez. afizioa.
A. III: Lehenago gehio afizioa. Orain bizio ugari!
A.. Bizioa al da pelota?
A. III: (Bai esaten hasi da baina konturatu orduko...) eeez, bestela! Oi gazteak!, Jesus! (denak parre puskat egin ondoren)
Gure gazte denboran zineik ez zen ta. Zineik ez. Lanik ez! Ta guk lana ez egitea nahi! Ez nahi lanean. Zera! Hamar urtetarako hasi ninun lanean. Hamar urtetarako. Abarketan. Gizonak bezala egin gainera lana hamar urterekin abarketan.
A.: Bai gogorra izango zen! Guk behintzat aditzen ditugu oraingo gazteak direla eta ez direla...
A. III: Ai... (parrez hasten da) oohh! Diferentia da diferentia.
A.. Ordukoak ere zer edo zer izango zinetan. Denak ez zineten galga berekoak izango!
A. III: Denak ez baino... Ba ziren bai orduan ere okerrak, ba ziren. Baina oraingo aldean gutxi. Orduan droga ta zer ziren ere..., orain berriz gazte denak alperrik galduta.
Orduan malizi gutxio eta konfiantza gehio. Gu hor bizi ginen etxe handi batean"Plorida" esaten zioten batean, ta bederatzi habitante zeuden han, bederatzi habitazio, ta inork zerraila bat zuen eukiko! Orain utzi ezazu atea zabalik gauean!
A.. Pelota utzi eta txorikin...
A. III: Baita lehenago ere. Txorikin pelotan hasi nintzen ezkeroz. Beti txorikin.
A.. Ta nondik datorkizu txorin zera hori?
A. III: Afizioa. Orduan asko ibiltzen zen bai. Hantxe sartu afizioa. Tabernarako afizio handirik ez ta, reklamoekin hantxe hasi.
A.. Ta haratzako txabolan dauzkazun txoriak zer dira?
A. III: Jilgeroak ta kanarioak ta. Ekarri egiten dira hauek.
A.: Ta gero saldu?
A. III: Bai, saldu. Denbora pasatzeko, egiten dut hori, bestela eguna non pasa!
A.. Lehen pelota biziagatik eta suabeagatik eta aritu gara. Nolakoak gustatzen zaizkizu zuri?
A. III: Kanpeonatua jokatzen denean eta pelota aparta da jardutea ta kuento da hori. Hirugarren tanturako kontrarioaren pelota ateratzen da. Askotan, askotan, ia beti. Batzutan motela komeni zaiola ta bestetan bizia ta...
Orain, udan, Retegik eta zerak jokatzen dute, Galarzak! Hor jakina hor zeinek atera behar dituen, Retegik motelak aterako ditu ta besteak biziak.
A.: Ta nola joango da partido hori?
A. III: Hor Retegik irabaziko du. Hori diferentea da besteen aldean. Baina beste hori ere..., aldrebesa!, egokitzeanian peligrosoa, baina tanto asko galtzen du. Oraindik gaztea!, hogei ta bi urte edo.
A.. Ta zer dauka ba Retegik bestean aldean?
A. III: Piskat edadean ere sasoi hobeagoa ta... Ona da gero hau e! Beldur piskat ere eukiko dio Galarzari. Honek egun ona baldin badauka... Erraz galtzen du ordea tantoa...
A.: Omenaldiak eta egin dizkizute ezta?
A. III: Donostian egin zidaten.
A.. Zer gogoratzen duzu ilusiorik handienarekin?
A. III: Sasoi onenean, jendea joaten zen ba asienton tartean frontoia dena jendez beteta, ta ertetzerakoan txaketak, orduan txaketekin joaten zen jendea, txaketak bizkarretik ta halako erteera hura!, ilusiorik handiena egin zidana. Halako txaloak eta.
A.. Ze kontseju emango zenioke pelotan aritu nahi duenari?
A. III: Kontsejua? Jardun egin behar! Asko jardun behar da. Ta jarduten ez bada alperrik! Ta orain berriz gazteak ez dira jarduten. Azkoitiko plazako arkupean joaten zara arratsaldean ikustera ta lotsau egin behar. Animik ere ez! Ta leheno gu gazte giñela han tokirik ez zen egoten. Beti baten bat pelotan. Ta edadetuak, gu mutik koskorrak ta bialdu egiten giñuzen. Ta orain berriz beti hutsik. Beste bizimodu bat daukate gazteak orain.
A.. Zein izan da zure kontrariorik handiena?
A. III: Mondragonesa. Nik gainera sasoian harrapatu nuen hori! Indarra zeukan horrek, pelota palian bezala jotzen zuen. Horrek baztarretik sakatzen zuen, ta nik zabaletik. Horri ikasi nion baztarretik sakatzen.
A.. Ameriketan eta ez al zara ibili?
A. III: Etorri zitzaizkidan joateko baina ez nuen gogorik. Karmelo Baldak esan zidan, "etorri gurekin, dena debalde" "Ez daukat gogorik" esan nion. Kanporako gogorik ez. Etxean hoberena.
Hauek denak hitzegin eta "Plazan izan al zarete?", galdetu digu. Baietz, guk. "Ta ikusi al duzue nik han utzitako marka?" "Ze marka?" Ta "etorri, goazen plazara".
Kale Nagusiko beste puntan da plaza. Eliza pasa dugu. Bertan gara. Erakutsi digu lehen aipatutako arkupea (bere oroitarri bat dago ondoan). Haruntzago frontoia. XVIII.gizaldikoa, orain berritua. Harrizko frontisa, aldameneko paretak txuri-txuri oraindik.
Azeran jarri da frontisa han harunzkaldean frente-frente daukala. "Hemen egin nuen marka. Beste inork ez du oraindik aproba egin".
Berrogei ta hamarren bat metro egongo dira azera eta frontisaren artean. "Hor arkupean ari nintzala esan zidaten" egin ezak aproba. Ta egin nuen. Portal honetako atea ireki. Botea egin. Tira ta buena egin nuen".
Esan digunez distantzia ez omen da okerrena. "Aldapa gora egiten honek. Txapa goian geratzen da. Haizeak gainera kontra jotzen du, handik hona". Eta ia ia ikusi ere egin dugu pelota txapa gainean buena egiten. Baina orain inork ez omen dio aproba egin nahi.
Frontoia hutsik. Ez da inor ari pelotan. Frontoia berritu, txuritu, eta... Etorriko al dira garai hobeagoak!
Jexux IJURKO
Joxe MOLLARI
«Orain kanpeonatoan bakarrik jokatzen dute fin».
«Zazpi anai ginen. Denak pelotan jokatutakoak».
«Kanpeoi egin ta hamalu urtetan egon nintzen jokatzeke».
«Gero Txitito de Iraetari irabazi nion>>.
«Berrogei ta lau urterekin galdu nuen txapela. Ba nenkien galdu behar nuela!».
«Partidorik gehiena jokau nuen berrogei ta hamar hirurogei urte bitartean».
<«Gure gazte denboran zinerik ez zen ta...».
«Tabernarako afizio handirik ez ta txorikin!»
19-23

GaiezKirolaPilotaPilotariak
PertsonaiazJAUREGI3
EgileezMOLLARRI1Kirola
EgileezIJURKO1Kirola

Azkenak
Wagner birformulatua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.

---------------------------

Oraingo... [+]


Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez 20 pertsona hil ditu, tartean bost kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak. 


BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

639 'minipisu' ari dira eraikitzen Barakaldon, BEC erakustazokaren aldamenean. Udal ordenantzak aginduta, hotel erabilera eman behar zaio espazio horri, baina "alokairu malgua" dela dio Be Casa-k. Egun batzuetako alokairuetatik hasi eta "hilabete batzuetarako... [+]


Festetako egitarauaren argazkia matxista dela salatu du Cascanteko emakumeen elkarteak

Candela emakumeen elkarteak eta PSNk eskatu dute argazkia kentzea eta udalak argitaratutako materialetan kontrol handiagoa egotea, ez egoteko estereotipo sexistarik.


Paul Laverty gidoilari britainiarra atxilotu dute Edinburgon, Gazako genozidioaren aurkako kamiseta eramateagatik

Poliziak Palestine Action ekintzaileen taldea babestea leporatzen dio, Erresuma Batuko Gobernuak uztailean erakunde terrorista izendatu zuena. Bizpahiru orduz atxilo egon ondoren aske geratu da, baina epailearen aurrean deklaratu beharko du irailaren 18an.


Ipar Euskal Herrian hiru herritarretik bi autonomia handiagoren alde daude

IFOP institutuak eginiko ikerketa ezaguratarazi du Eskualde eta Herri Solidarioen Federazioak Korsikan, eta ondorioztatu dute Frantziako Estatuan biztanleen erdiak nahiko lukeela bere eskualdeak autonomia handiagoa izatea.


Sexu heziketan formatuko dituzte irakasleak, Nafarroako hamabi ikastetxetan abiaturiko proiektu pilotuan

Bost sexologoren formazioa jasoko dute Nafarroako hamabi ikastetxetako irakasleek: sexualitatea ikasleekin lantzeko edukiak eta proposamen pedagogikoak eskainiko dizkiete. Skolae programaren segida izango da, nolabait.


Reem Dandan, Gazarako Mugimendu Globala
“Gure herrian genozidioaren konplizeak badaude, gure erantzukizuna da horiek salatzea”

Global Sumud Flotillak deituta, dozenaka ontzi itsasoz ahaleginduko dira Israelek ezarritako blokeoa hausten. Ekimenera mundu osoko aktibistak batu dira, tartean lau euskal herritar. Deialdiari babesa adierazteko, Gazarako Mugimendu Globaleko Euskal Herriko delegazioak hainbat... [+]


2025-08-26 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Gogoratzeko moduko porrota, Taiwango gobernuarena

Logikoena zen, uztailaren 26ko lehen zaplazteko argiaren ondoren. Baina abuztuaren 23ko bigarrenak ihesbide politiko ia guztiak itxi dizkio Lairen gobernu taiwandarrari. “Gogorarazpen bozketan” beren hautetsi-tasuna gal zezaketen oposizioko Kuomintageko zazpi... [+]


2025-08-26 | Josu Iraeta
Euskara, oldartu zaitez

Euskarak urte luzeetan ezaguturiko zapalkuntzaren ondorio larriak, frankismoaren errepresio itogarriak, baita gure hizkuntzarekiko erakutsi zuen jarrera erasokorrak ere, piztu zituzten herri honen euskaldungoaren kontzientzia eta oldarra. Eguneroko esperientziaren egoera larriak... [+]


Gazara abiatuko da Global Sumud Flotilla, Euskal Herriko ordezkaritzarekin

Ontzidia abuztuaren 31n irtengo da Bartzelonatik. Euskal Herriko lau kide joango dira bertan, munduko beste 40 herrialdeetako solidarioekin batera. 


Meatzaldea eta Ezkerraldea ez dira zuen zabortegiak

A zer zortea gurea! Inork nahi ez duen edozein industria-proiekturentzako puntu bero gogokoena gara gu! Ezkerraldea eta Meatzaldea, beti prest beste leku batzuetan gogaitzen duen guztia beso zabalik hartzeko. Petronor? Ederto. Lindane-hobi bat? Aurrera. Dorre elektrikoak gure... [+]


Inoiz izan ez zen osasun ituna: aukera galdua Osakidetzarentzat

Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]


Irakasle plazen %17 hutsik geratu dira Nafarroako Bigarren Hezkuntzan eta Lanbide Heziketan

473 plaza eskaini dituzte eta 84 ez dira bete. Lehen Hezkuntzan, aldiz, ia lanpostu guztiak bete dira.


AEBetako Defentsako inteligentzia zerbitzuko burua kaleratu dute, Iranen aurkako erasoetan Trumpi aurre egin ostean

Jeffrey Kruse buru zen Defentsa Departamentuko inteligentzia zerbitzuek eginiko txosten baten arabera, AEBek Irango gune nuklearrei eginiko erasoek ez zuten Teheranen gaitasun nuklearra "guztiz suntsitu", bizpahiru hilabetez atzeratu baizik. Trumpek, ordea, adierazi zuen... [+]


Eguneraketa berriak daude