Soinua Bizkarrean Harturik


1979ko abenduaren 16an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
"Sakabi" soinujoleari elkarrizketa

Sakabi:
Soinua Bizkarrean Harturik
ERROMERIA herriko hauzoren batetan. Amak, fianbrera–sakotontzia omen bere izena–patataz egindak tortilaz bete eta etxean jositako zapi zuri txukunenaz–kanpoan erakusteko modukoa noski–estalitako lastozko xextoa prestatu. Aita, edarien arduraduna. Eszenariotzat–agertokitzt euskera modernoan–hauzoko bazter edo txoko egokiena, hau da, erabilina. Soinujoleen parean toka; klinki klonka aia iharduko zen norbaien aurka kafeak nork ordaindu.
Hauetako soinujole batengana jo dugu, SAKABIengana hain zuzen.
Hitzaurrea Eta Galdera
Z. A.–Nongoa zaitugu?
–Lasturkoa naiz, Itziargo partean Deban. Gure etxera ordu t'ediko bidea dago oinez, lehen kaminorik batere ez, zegoen eta dena oinez. Zestuara ordu t'edi, honera berriz bi ordu pasatxo. Eta hortxe izerdia ateratzen airo. Behin ere aditu al duzue? Baserriak Sakabi izena du. Han 27 urte arte bizi iza nintzen.
Z. A.–Gero ezkondu eta hona?
–Bai. Gerra denboran kanpoan ibili ginuan.
Z.A.–Gerran ibili?
–Ibili bakarrik ez, bai kristorenak ikusi ere; bi aldiz erituta, lehenengoa buruan eta gero tripan, bala bot oraindik barruan zeukeat. Lehenengo Zaragozan, Zaragozako paradorretik, gero ospitalean egon, sendatu, gero Teruelen bestea. Zazpi hilabete ospitalean egin eta etxera, gerra akabatu zen hamabost egun lehenago edo horrelaxe. Inútil total eta...
Z. A.–Orduarte zertan aritzen zinen?
-27 urte arte baserrian lana egin nuen.
–Orain, batere ez, joan den bi urte t'erdian batere ez... soinuarekin, eta tartean noanean plantilan eta batere ez, orduko honenbeste edo tratoa egin eta astean hogeita hamar ordu egiten banituen...
Z. A.–Horrela soinua jotzen ibiltzeko libreago noski...
–Libreago. Lantokian sartuz gero ez zegoen soinua jotzerik.
Z. A.–Eta noiz hasi zinen musika jotzen?
–Umetatik. Zortzi urtetarako arreba zenak hemendik eraman soinua, atzean bi baju eta hemen horrela ilada bat eta harekin. Eta gero, hortxe hamarren bat urterekin, soinu handiagoa aita zena hura ere soinuzalea izan eta haren soinua. kuranderoa zen, oso ona, oso ona. Kartzelara ere sartu zuten emakume bat sendatu zuela eta... Dena dela, ondo libratu zen...
Z. A.–Beraz, gazte hasi zinen, bainan norekin ikasi zenuen?
–Ni lehenengo, Madari Txikia esaten zioten harekin; jaietan Madaria etortzen ginen entzutea ordu t'erdiko bidian. Hala batean gure aita zenak esan zion: hi erakutsiko al diok nere semeari? Bai horixe! erantzun zion besteak eta jaiero hasi nintzen horrekin entsaioak egiten. Goizeko zazpiretan mezatatik irten eta bere etxean egiten genuen...
Hasi ginen ikasten pixka bat eta halako batean esan zidan: hi, Elgetarengana joan behar dek... Nik zer erakutsiko diat hiri... harekin segi behar dek! Eta horrela Elgetarengana joan nintzen.
Z. A.-Nola hasi zinen Elgetarekin?
-Tratoa egin nuen Eibarko estazioraino joan eta bera irtengo zala nere bila. Eibarren sekulan ailegatu gabea nintzen bainan animatu ninduten etxean eta behintzat esandako egunean han nintzen. Trenetik irten eta inor ez; halako batean han agertu zen Elgeta bere ohizko lepo painueloarekin... Horrela ibiltzen baitzen hura! Harekin zortzi edo hamar bat entsaio egin nituen nik.
Z. A.-Nola joaten zinen?
-Azkoitira ordu t'erdiko bidea oinez eta korreoa hartzen nuen Elgoibarraino eta han berriz, beste trena Eibarra.
Z. A.-Bueltatu?
-Arratsaldeko seiretan trena hartu eta Elgoibarra. Gero Sakabira oinez bi ordu t'erdi edo hiru orduko bidean. Beti soinua bizkarrean. Badakizue, afizioa.
Z. A.-Eta belarriz ikasten al zenuen?
-Bai, belarriz, ez baitzegoen paperik.
Z. A.-Esaten dutenez, oso zaila omen da soinua jotzea.
-Bai, adibidez behatza hemen jarri eta esku ezkerraz soinua irikitzean nota bat lortzen duzu bainan istean beste ezberdin bat. Saltoka jo behar da. Gero, askotan hartutako tonoan ez duzu behar adinako notarik... Tono horietan sartzen dena, adios, beste bat hartu behar.
Z. A.-Ez al duzu inoiz paperarekin jo?
-Bai, ni aritu nintzen hemengo musiko batekin soinuaren nota guztiak ikasten, bainan hortik aurrera bat ere ez.
Z. A.-Bajoak, nola...?
-Nik bajotan ez dakit. Belarriz kantuari doazkionak edo neri egokiak iruditzen zaizkidanak jotzen ditut.
Z. A.-Ezberdinak al dira gaurko soinuak?
-Ikasteko alde haundia dago, jotzeko ez. Beno, baina hau ez da soinuaren kontua. Lehen ez genuen ez kasetik ez eta radiorik ere. Jaietan entzun, buruan jaso eta gero ahal zena jo. Beti asmatzen.
Z. A.-Baina soinuak berak?
-Berdin berdinak dira.
Z. A.-Eta asko aurreratu al da soinua menderatzen?
-Bai, izugarri aldatu da. Asko irabazi da horretan.
Z. A.-Garai hartako soinujole onena zure eritziz?
-Elgeta izango zen onena noski.
Z. A.-Eta ibiltzen al zen erromerietan?
-Bai horixe, beste lanik ez harrek. Beste bat ona Azkoitiko Kandido. Honek paperakin jotzen zuen, baioak eta guzti. Honek hobeto jotzen zituen akordeak eta, bainan behatzetan arintasunik ez, motel, ez zuen Elgetak adinako grazirik jotzen.
Z. A.-Eta oraingoen artean?
-Hemen bi zeudek neretzat, Laja eta Martin.
Z. A.-Zein dira instrumentu egokienak trikitixarekin batera jotzeko?
-Zein instrumentu? Neri gehien gustatzen zaidana, sasofoia da. Gero kornetina ere bai. Azkeneko hau jotzen zailagoa. Nekatzen...
Z. A.-Eta kitarra eta?
-Kitarra, laguntzeko bai bainan oso ondo jo behar da itxurazko gauza nahi baduzu egin.
Z. A.-Noiz trikitilari gehiago, lehen ala orain?
-Orain zaletasun gehiago dago, ez dago gonbaratzerik. Bateko, hamar baino gehiago orain. Lehenago ere asko ibiltzen ginen: Zumarragatik Usurbilaino. Gero Tolosa, Bidani, Goiaz, Errezil... Gaur berriz Bizkaia, Nafarroa... Bartzelonan ere bi aldiz egonak dira trikitilariak.
Z. A.-Baina soinujotzaile gehiago lehen ala orain?
-Lehen ere dexente bainan nolakoak..
Z. A.-Badago trikitixarekin batera kantatzeko era berezi bat...
-Bai, kantua soinuarekin jo eta kantariak duoa egiten dio batzutan behetik eta bestetan goitik. Horretarako eztarria ona behar da. EGAÑAZPI izan da maixu horretan, nahiz eta orain eztarriak lagundu ez.
Z. A.-Koplak aldez aurretik ikasi gabeak kantatzen al zenituzten bertsolarien gisara edo.
-A, ez, hori ez. Beti ikasitakoak. Eztarri ona, belarria ere bai, grazia kantatzen eta gainera bertsolaria izatea zaila da, nik behintzat ez dut ezagutu.
Z. A.–Eta panderoa?
–Lehen bakarrik ibiltzen ginen, orain berriz panderoarekin beti. Lehen diru gutxi zegoen eta bi jornal ateratzeko... modurik ez. Usurbilgo Artze izan zen hori asko bultzatu zuena. Radio Loiolatik esan zuen soinuaren andrea, laguna, panderoa zela eta harrez gero Egañazpirekin hasi nintzen.
Z. A.–Egiten al duzue trikitilarien artean saiorik?
–Gutxi. Batzuk bai bainan gutxi. Zaila da elkarrekin jotzea asko ez bada entsaiatzen. Esate baterako batek pieza bat tono batetan jotzen du eta besteak berriz beste ezberdin batetan. Bai, ez da erraza hori.
Z. A.–Ezberdintasun haundia al dago akordeoia eta trikitixaren artean?
–Ez da izango ba! Akordeoiak notak eskalan ditu, soinuak berriz ez eta esku ezkerrak bajoak jo eta akordeoia haizetzen du; soinuan berriz lehen esan dudan bezala hortik aparte saltoka ibili behar da notak lortzeko.
Z.A.–Eta leku egokia jotzeko?
–Aia. Aiako San Pedro. Zarautz ere bai.
Z. A.–Zergatik?
–Zergatik? Hor pieza jo eta denak dantzan. Beste lekuetan berriz, jo eta jo eta inor ez dantzan. Hori tristea da. Ume batzuk saltoka eta besterik ez askotan.
Z.A.–Oraingo musika entzuten al duzu? Zer diozu?
–Neretzako ez. Musika zikina, hots garbirik ez. Lehengo batean bodan ginen eta talde bat zegoen musika jotzen eta ezin nuen aguantatu hots hura. Hango burrunda hura... bat ere ez. Tanbor eta txapa horiek dena tapatzen dute eta ona ala txarra den ezin jakin.
Z. A.–Orain batere jotzen al duzu?
–Orain erreumak hartu nau eta ez naiz gauza jotzeko. Etxean batzutan jotzen dut bainan gutxi halere.
Z.A.–Trikitilari bat edo hestea entzun eta badirudi berdin jotzen duzuela...
–Ja, ja. Alde handia dago batetik bestera.
Z. A.–Eta orain ba al dago partiturarik?
–Fandango eta arin arin bai, bainan besterik ez. Ez dut uste inon egongo denik gainera.
Z. A.–Zer nolako musika jotzen duzue. Esan duzun fandango arin arin eta trikitixa horiek...
–Konpasen gorabehera dago hor. Trikitixak gehiago ditu besteak baino. Honek hamasei konpas ditu eta kantukoak hogeita hiru, hogeita lau eta... gehiago behintzat.
Z. A.–Zein da zailena jotzeko?
–Berdintsu. Neretzat berdintsu.
Z.A.–Soinujole batzuek doinua eta bajoak bakarrik erabiltzen dituzte. Beste batzuk aldiz, armonia osatuagoak...
–Bai, esku eskubiarekin notak bakarka edo bina eta areago hirura jotzea... Bai alde haundia dago batetik bestera. Horrek ematen du soinujolearen neurri eta maila. Horretan, Laja oso ona da. Gero eta premiazkoa iruditzen zait musika ikastea.
Z. A.–Grabatu dituzun disken salmentak nolakoak dira?
–Asko saltzen da. Gureak agorturik daude. Dena dela ez nintzen oso gustora gelditu azken diskarekin. Hor bi fallo egin genituen grabatzerakoan; oso estu ibili ginen eta ez nintzen lasai gelditu; irtetzerakoan ez nintzen pozik; grabatzeko tresnarekin arazoak izan genituen eta ez ginen behar bezala aritu.
ARTASO. XALBARDIN
19-21

GaiezKulturaMusikaMusika tradTrikitixaTrikitilariSAKABI1
PertsonaiazSAKABI1
EgileezARTASO1Kultura
EgileezOSTOLAZA1Kultura

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


Eguneraketa berriak daude