Sarasketa Solasean

1977ko urriaren 23an

Sarasketa, LKI-ko partaideari elkarrizketa
Sarasketa Solasean
Oihartzungo euskaran mintzo da. Hasieran ez zuen magnetofoiaren aurrean hitzegin nahi; baina laster ohitu dela dirudi, lagun zahar bat bezala aritu bait da.Egun hauetan lortu du "legalitatea" -- elkarrizketa egunean oraindik "ilegala" zen eta Noruegan utzi zuen estrainamenduko lagunaz -- Tupaz -- biziki gogoratzen da.
Hemeretzi urterekin hartu zuten ETAko liberatu bezala, bere laguna -Etxebarrieta -- Benta Maundin gorputz geratu eta gero . Egun LKIko militante da.
Berak idatzi zuen lehenengoz -- gaztelaniaz -- "amnistia ez da negoziatzen, herria ari da lortzen" Puerto de Santa Mariako presoek eginiko agiri batetan.
-- Gartzelan bederatzi urte pasa,Noruegara eraman izan eta gero,hilabete gutxitara, honuntz izultzea txoke haundia izan ahal da zuretzat.
-- Neronentzat ez da txoke haundia izan ez Noruegara joatea, ezta honuntz itzultzea ere. Nere inguruan bizi direnak hobekiago konturatu direla hortaz uste dut.
-- Baina duela bederatzi urteko egoera et oraingea erabat diferenteak dira, ez? Gartzelatik asko jarraitu al duzu eboluzi hori?
-- Batez ere azken hilabetetan jarraitu dugu. Eta nola denontzat esperientzi berria izan den ehun-berrehun mila l;igunen artean aurkitzea adibidez, uste gabea izan da; baina denontzat, barruan egon garenontzat eta kanpokoentzat.
Hamalau urtetik ETA inguruan
-- Noiz sartu zinen ETAn?
-- 1965ean ETAn sartu nintzen. Baina aurrez, hamalau urtez geroztik, ETAren inguruan nenbilen, nahiz eta hamasei urterarte militante bezala ez aritu.
-- Nola sortu zen zuregan kontzientzia politikoa?
-- Kontzientzia politikoa problema nazionalaren bitartez sortu zitzaidan. Begietatik, belarrietatik, azaletik,... hartu nuen errepresio horren kontzientzia. Eta oso gaztetatik hasi nintzaion errepresio horri kontra egiten. Sarritan kontatu dut hau: hamaika urterekin, kolegioan, "GORA EUSKADI ASKATUTA" idazten genuen blokeko orritan eta, gero, portaletan banatzen genituen.
-- Eta hortik aurrera zuren eboluzio politikoa nolakoa izan zen?
-- Askok -- edo batzuek -- pentsatzen dute ETA zahar hartan metrailetetan bakarrik pentsatzen genuela, baina ez da egia. Orduko ETA eta gero egon direnak ez dira berdinak izan. Geroztik egon direnak ez diran inondik ere aurreratuagoak izan zenbait gauzatan.
Ni, kalean, marxista leninista izateko asmoz eta gogoz nenbilen. Eta ez ni bakarrik, gure erakundean direkzioa eramaten zutenak ere bai. Prueba zera da, Burgosko Prozesoko garaietan espetxetan ginen preso gehienok ETA VI Biltzarraren alde azaldu ginela. Gero, lehendabizi VIaren alde jo zuen zenbait Varen alde jarri zen. Baina hau jartzen dizute exenplu bezala, hain militaristak ez ginela adierazteko.
Erakundea langile bihurtu nahi
-- Esan duzu kalean zure burua marxista leninistatzat jotzen zenuela. Zer ideologi zuen ETAk momentu hartan?
-- Orduan lan garrantzitsuena propagandakoa zen: horretan saiatzen ginen, eta ez zen batere erraza propaganda egitea. Ni erori aurretik -- Etxebarrieta hil aurretik -- gauzak asko aldatu ziren.Ordurako asko hitzeginda ginen gu, batez ere Etxebarreieta eta ni, langile erakunde bihurtu behar ginela; erakundea lantegietako milintanteenpean jarri behar genuen . Ordurarte erakundea aparato eta akzio militarraren menpean jarrita zegoen. Konturatu ginen iraultza egin behar genuela erakunde barruan eta propaganda aparato hori, militar erakunde hori, "Frente Obrero"ren pean jarri behar genuela eta langile erakunde bihurtu. Gauza hauk ez genituen oso garbi ikusten, nahiz eta pixka bat saiatu ikasten.
Nik hamazortzi urterekin irakurri nuen Leninen "Zer egin",baina ez nuen fitsik ulertu... oso gauza gitxi.
Baina bi dato hauetatik uste dut ikaskizun asko atera daitekeela: batetik irakurri egin nuela, bestetik, ez nuela ulertu, bainagauza biak hor daude.
-- Gauza horietaz ohartzen zirenen artean Etxebarrieta aipatu duzu. Zer jende gehiago konturatzen zen arazo horiei buruz?
-- Beno hau elkarrekin hitzegin genuen gauza zen, baina honelako ikuspegi batetatik jarraizezan garai hartako direkzi osoa prest zegoela uste dut. Geroztik "ertatu ziren, Etxeberrietaren hilketa.lehendabiziko mobilizazioak Euskaditi -mezak,...-- Manzanasen hilketa... Gure erakundearen eboluzioa gertakizun hauekin pixka bat moztu egin zela pentsatzen dut: baina, bestetik, gertatu ziren eta ez zen kasualitatea izan; gure erakundean zeuden kontraesanen ondoriognurkozen. Nahiz eta asrno on batzuk izan, besteak ere baziren okerrak, eta elkar jotzen zuten' Prueba zera da, gure erakunde osoa errepresioak jo eta txikitu egin zuela 69an, eta hori ez zen kasualitatez gertatu. Ez zen gure asmo onengatik gertatu, gure ekintza txarrengatik baiziik.
Etxebarrieta, Iraultzailerik Zintzoena
-- Etxebarrieta ongi ezagutu zenuen. Zer esan dezakezu berari buruz?
-- Urtebete ibili nintzen berarekin. Nik orain arte ezagutu dudan iraultzalerik zintzoena zen. Bere hilketa Euskadirentzat desgrazi haundia izan zen; gu denok asko galdu genuen hilketa horrekin. Pentsatzen dut ETAk izan dituen eragozpenak erraztu egingo liratekeela hura bizi izan balitz..
-- Lehen aipatu dituzu zuen erakundeak zituen kontraesanak. Berehalaxe ohartu al zinen horietaz? Zenbaiterainoko zerikusia izan zuten hortaz konturatzeko Etxeberrietaren heriotzak eta zure erorketak?
Ez da erraza esaten. Eboluzio bat ez da zuzena izaten eta atzerako pausoak ere izaten ditu. Baina baietz pentsatzen dut, efekto haundia egin zidan haren hilketak ere nere erorketak, ezta? Dudarik gabe, lehen momentutik hasi nintzen pentsatzen defekto horietaz. Neure buruari galdezka hasi nintzaion.
-- Eta Manzanasen hilketaz zer pentsatu zenuen?
-- Manzanasen hilketa ezagutu nuenean poztu egin nintzen. Ez nuen txanpanakin zelebratzeko aukerarik izan, baina...
-- Baina aukerarik izan bezenu, zelebratuko zenukeen...
-- Bai.
-- Bere eskutatik pasatakoa al zinen.?
-- Ez, baina kaletik ezagutzen nuen. Hil zutenean poztu egin nintzen, baina oroitzen naiz handik egun batzutara nere gurasoei, bixita batetan, honela esan niela: "Asi no vamos a ninguna parte". Langileen bila joan behar genuela eta haik borrokan jarri. Guk bakarrik ez genuela ezer lortuko.
-- Garbi ikusten al zenuen hori?
-- Bai. Gainera ni izugarrizko bakardadean nengoen egun haietan. Ni bakarrik preso politiko bezala zortzirehun preso sozialen artean... eta gartzelero nazkagarri guztien artean, Ocañan. Orduan, egoera hartan, gauzak objetiboki ikusteko aukera gehiago nuen. Zeren sarritan gertatzen da, bai militante iraultzaileak, baita herria ere, pixka bat mozkortu egite direla urrats batzurekin, indar errepresiboei ernandako kolpe batzurekin edo Carrero edo Francoren heriotzarekin.
Ocañan, troskista bihurtu
-- Eta nola joan zen zure eboluzio politikoa gartzelan?
-- Lehen urtetako eboluzioa, nerea, indibiduala, eta nerekin egon zirenena izan zen. Oso hartzeman gutxi genuen erakundearékin, ia bakarrik desastreak gertatzen zirenan, berri txarrak izateko. Oso urte txarrak izan ziren...(gogoratu nahi ezta bezala).
Liburuak eta irakurtzen genituen. Hauen bidez Errusiko iraultzaren historia eta Troskiren benetako izaera ezagutzko aukera izan nuen. 1973 arte Ocañan egon nintzen, bost urtez; troskista zale irten nintzen handik.
-- Zergatik irakurri zenuen Trotski eta ez, adibidez, Mao?
-- Ah, bai ! Maoren liburuak erori aurretik irakurri nituen eta haik bai ulertzen nituela. Baina neretzako Vietnamgo gerra izan zen mtaoismoari buruz izandako ametsak kentzeko oso tresna ona. Orduko prentsaren bitartez Txinaren jokabidea ez zela batere garbia ikusten nuen batere internazionalista vietnamdarren alde, ezta? Hori izan zen ni oroitzen naizen lehen elemento kritikoa Maoren aurka.
Gero Deutscher ezagutu nuen eta bere liburu guztiak irakurtzkeo aukera izan nuen. Asko lagundu nindun Mugimendu Komunista Internazionalaren egoera ulertzeko. Lehen esan dizut iraultzaile bezala formatzeko, nolako gosea nuen hortaz, liburu guztietara jo nuen era guztietako liburuak irakurri nituen. Gainera, ez nintzen dogmatikoa -- uste dut -zeren errealitateak pentsalari horien kontra erakusten zizkidan argumentoak garbi ikusten nituen, ezta ? Eta aurretik ere banenun komunismo ortdoxoaren aurkako bultzada; gu gebarazaleak gi nen kastrozaleak, vietnamdarzaleak, baina... gaur hainbat gorroto genion komunismo ortodoxoari garai haietan ere.
-- Beharbada ez gaurko arraoziengatik, ezta?
-- Ez ez, baina arrazoi aurrerakoiengatik, uste. dut. Nahiz eta zenbait disparate egin eta zenbait hutsune izan gure pentsakeran eta eginkizunetan. Arrazoi positiboengatik esan nahi dut. Eta non gauden gu, orduko etarrak, eta iion dauden gaur orduko komunista ofizialak ikustea, prueba bat dela uste dut zera esateko, gure pentsakera eta ekintzak positiboagoak zirela -- uste dut -- .
-- Lehen esan duzu Ocañatik trotskista atera zinela...
-- Beno, gure erakundea trotskista bihurtu aurretik ni, azaletik behintzat trotskistazale nintzen eta nahiz eta oraindik ongi ezagutu ez .Trotskiren pentsakera, zeharo alde nengoen. Ez nuen oraindik IV Internazionala zcr zen ezagutzen. baina pentsatzen dut nere burua kondiziotan jarri nuela konzepto berri horik onartzeko, ezta?
Gure erakunde.trotskistazale azaldu ~enetik, nere eboluzioa ez da bakarr izan, erakunde horren barruan baizik. Baina, hala eta guztiz, ez naiz zain gelditu eta azken urte hauetan ere saiatu naiz ikasten eta gauzak ondo-ondotik jarraitzen. Erraztasun gehiago izan dugu azken urteotan alderdien materiala eta i rakurtzeko.
Esperantzarik Galdu Gabe
-- Zu hiltzera kondenatu zintuzten. Etsita al zeunden momentu hartan?
-- Duela gutxi irakurri dut Castellsen lihuru bat; hor nere eskutitz bat ikusi dut. momentu harta idazia, nere bizitaako azken eskutitza izango zela pentsatzen nuena. Han iksusten da nere egoera zein zen gutxi gora behera.
-- Nolakoa zen egoera hori?
-- Ez da erraza gogoratzen eta gutxiago espresatzen. Ni arduratuta nengoen eta neure buruari hainbat galdera egiten nion. Hain faxistak izango zire edo ez ziren izango...
-- Herriarengan ba al zenuen esperantzarik?
-- Nik pentsatzen nuena hauxe zen: jendea mugituko balitz, Gobernua ikaratu egingo litzatekeela, ikusrik gainera Txabiren aldeko mzekin zer ari zen gertatzen,e.a. Eta horretan nuen esperantza.
-- Ez ziren ba oraindik mobilizazio haundiak...
-- Ez, ez ziren, baina ni ez nengoen haundiak ikusten oituta. Gertatzen ari zirenak neretzako ikaragarriak ziren. Eta garai haietan zegoen kontzientzia politikoarekin, edozein detailetxo neretzat ikaragarrizko laguntza zen.
-- Zerbait ikusten zenuen.
--Bai, ez nuen esperantzarik galdu.
Elixabete Garmendia

"... Etxebarrieta nik orain arte ezagutu dudan iraultzailerik zintzoena zen".

"...,nik pentsatzen nuen, jendea mugituko balitz, Gobernua ikaratu egingo litzatekeela."

"... denontzat izan da esperientzi berria ehunberrehun mila lagunen artean aurkitzea".

Iñaki Sarasketak idatzi zuen lehenengoz "amnistia" ez da negoziatzen, herria ari da lortzen".
22-24

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakLKI
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakTalde armatETAMilitanteak
PertsonaiazSARASKETA1
EgileezGARMENDIA3Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Badira hartzea merezi duten arriskuak, genozidioa gelditu behar dugu"

Zigor Olabarria Oleaga

EAJk Mundakako bere alkatea presionatzen zuen, udaleko idazkariaren gainetik aritzeko

Xabier Letona Biteri

Sionismoaren kontrako juduak jazartzen ari dira Alemanian

Gedar

"40 landare mota ditugu oihan baratzean, urte osoan bertatik jateko eta tresna xinpleekin lantzeko"

Estitxu Eizagirre

Ez da zapalkuntza? Orduan, asimilazioa

Ane Ablanedo Larrion

Azkenak

2024-04-22 | Garbiñe Larrea Iturralde

Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]

2024-04-22 | Eneko Bachiller Otamendi

Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]

2024-04-22 | Jakoba Errekondo

Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.

2024-04-22 | Garazi Zabaleta

Txaramela

Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]

2024-04-21 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

'Cristóbal Balenciaga' telesaila

"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]

Eguneraketa berriak daude