Itzuli Egin Behar


1977ko abuztuaren 07an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Mario Onaindiari elkarrizketa
Itzuli Egin Behar
Mario Onaindia
"Ajedrez jokoa da hau. Gobernua zain dago guk zein pieza mogitzen dugun, jokatzeko, eta gu ere Gobernuak egiten duenari begira gaude".
Honela definitzen zuen Mario Onaindiak estrainatuon egoera. Larena 3asaurin eta beste guztiak agintariengana presentatu gabe, oraindik hori esplikatzen duten agiria atera gabe zegoenez gero, hau izan zen lehen gaia gure elkarrizketan. Baina atzetik hasten da Mario guzti hau azaltzen.
Geroari itxaropentsu begira. Zer dakusak Mario? -- dio Ezkerrak.
-- Gobernuak, Euskal Herrian izuga rrizko folloia eta huelga orokorra egon zirenean, presoak atera egin behar zirela pentsatu zuen, baina ez zegoen prest amnistia orokorra emateko. Problema zen euskaldunak gartzelan edukitzea eta baita ere preso haoiek, ETAr hoiek, kalean egotea. Hau, herriaren presioaren aurrean burua nakurtzea litzateke . Orduan, estrainamenduen, "soluzioa" aurkitu zuen.
Guk bagenekien roilo hori ez zela bukatukogu Belgican egotean, eta "soluzio" probisionala zela . Guretzat soluzioa preso guztiak irten eta beren etxetara joatea da. Baina momentu hartan gauza "en tablas" zegoen.
Guk hara joatea onartu genuen, baina konsziente izanez burruka ez zela han bukatzen. Belgican ondo geunden, lan egiteko eta ikasteko posibilitateak ere izan zitezkean... baina guretzat ez du zentzurik han egoteak.
-- Jarri ahal zenuten eperik honuntz itzultzeko?
-- Haseran pentsatu genuen hauteskundeen ondoren hemen izango ginela berehala. Ez zen horrela gertatu. Dena dela, bakoitza pertsonalean hasi zen planteatzen itzuli beharra; izan ere, hura beste gartzela mota bat da.
Baina pentsatu genuen gure itzulerak. zentzu politikoa zuela eta ez zela nor bere aldetik etorri behar. Alderdi politiko batzuei planteatu genien hau, gure itzulera ez zedin izkutuan izan, nabariki baizik eta gure presentzia Espainiako Gobernuari inposatzeko.
Gure presenzia inposatzea bi aldetara ikusten genuen; alde batetik, ahalik eta laster normalizatu, familiarekin egon eta kalean ibili, klandestinitatean ibili beharrean, normalki. Eta bestaldetik, guk, euskaldun bezala, Euskal Herrian dauden burruketan parte hartzea, Askatasunaren Ibilaldia baldin badago edo Perturren omenaldia edo beste edozein burruka...
Hortaz, guretzat, etxean sartzea ez zen normalizazioa. Ez gara bakarrik familiarekin egoteko etorri, burruketan parte hartzeko baizik.
"Legalizazioaren" Problema
-- Orduan problema bat zegoen: gure "legazizaioarena". Durangon guretzat juiez bakarra herria zela esan genuen; eta herriak borreroetatik salbatuz, gartzelatik ateraz, e.a. bere berediktoa emana zuela. Beredikto bakarra, herriarena da.
Baina beste legalitate bat ere badago: Gobernuarena, zapaltzaileena.
Abogadu batzuekin konsultatu ondoren uste genuen,hemen azalduz gero, kondena hausteagatik hilabetetik sei hilaberako zigorra emango zigutela, eta kasurik txarrenean, berriro Belgicara bidaliko gintuztela. Tartean gainera Erregeak Parlamentuari presentatu behar zion amnistiaren asuntoa zegoen, parlamentarioek eskatuko zutena, e.a.
Baina gauzak ez daude duela hilabete bezain xinple eta argi. Durangokoaren ondoren ez ginen kalean klandestinoki ibili. Nahiz Gobernuaren legalitatea hautsi, gure portaera hori onartzen zuen. Onartzen ez zuena guk politikan parte hartzea zen; omenaldi bat baldin badago gu hara joatea.
Anoetara joaten baginen gure bila hasiko zirela. Ikusi genuen. Gu hara joango ginela jakin zutenean, neurri batzu hartzen hasi ziren; Larena detenitu, estrainatu batzuen etxera joan: Ezkerraren etxera, Mentxakatorrerena... Uste zuen honela beste aldera joan eta ixilik geldituko ginela.
Guretzat interesantea zen lehenbait lehen "legalizatzea" Juezarengana presentatuz edo. Baina bestalde, ikusten genuen absurdoa zela Euskal Herrira "ilegal" etorri eta Juezarengana presentatzea. Eta pentsatu genuen hobe zela guk gure gauzak egiten jarraitzea eta norbait erortzen balitz, harekin solidarizatzea. Gero, Larena erori baino lehen guztion arteko batzarre batetan, ez itzultzea eta ez entregatzea erabaki genuen.
Anoetan azaldu ginenean, Gobernuak hura reto bat zela ikusi zuen. 1870eko lege bati heldu dio eta juzgaturik gaudenontzat 20 urteko gartzela eskaintzen du, hau da, guk genuen azken kondena, ez estrainamendu eta ez beste.
-- Eta jugatu gabe daudenei?
Legalizazioa, Amnistiarekin
-- Nik ez dakit zer egingo duten, eta uste dut beraiek ere ez dakitela. Hau problema politikoa da, Amnistia osoaren problema, azkenik, Euskal Herriaren problema.
Amnistia orokorra ez dela problema iinplea ikusi da azken urte hontan. Amnistia osoa etenduraz bakarrik aurrera demokrazia burgesa. Orain, Euskal Herrian batez ere, demokrazia burges hori ez dago estabilizaturik. Egoera oso konplejoa da. Amnistia osoa ez da pentsatu behar Gobernu hau erori ondoren beste batek ekarriko duenik. Posible da horreIa ez gertatzea.
Gu, Amnistia osoa ematen denean legalizatuko gaituzte. Baina amnistia osoarena oso prozesu luzea da. Hemendik hamar, hamabost egun edo hilabetera detenitu berriak izango dira... eta berriro borroka egin beharko da.
Herri baek kalean bere kondizioak jar ditzazke astebetez, izugarrizko problemak sortu, baina gauza ez da astebetean aldatuko, borroka luzearen hidez baizik.
-- Esperantza falta?
-- Ez, ez. Baina borroka oso luzea izango da. Talde batzuek huelga generalaren bidez egun batetik bestera guztia iritsi daitekeela uste dute.
Baina amnistia osoa beste guztia ez dira astebetean eskuratzen... oso borroka luzeaz baizik.
Hau oso berria da Europa guztian. Toki askotan faszismotik demokraziara modu sinboliko batez pasa dira. Hemen gauzak askoz ere astiroago, zailago doaz; baina horren eraginez herrian kontzienttzia haundiagoa izatea eta batez ere gehiago organizatzea lortzen da. Forma berriak sortu dira iadanik organizazio aldetik.
Lehengo Ideiak Frogaturik
-- Preso zaharrenetako bat zarenez gero, esan iezaiguzu nola aurkitu duzun Euskal Herria zortzi urte geroago. Jendearen zeukiko harrera, hemengo egoraz zure iritzia...
-- Sensazioak esplikatzea ezinezkoa da. Denak ia negarrez, oso nerbioso azaldu gara, baina hori ezer ez esatea da.
Guretzat Euskal Herriaren alde borrokatzea oso gauza pertsonala da.
Gu hasi ginenean independentzia ez LCI1 "problema a la orden del dia".Ikusi nahi genuen posible ote zen abertzale eta soizalista izatea. Gure borroka ideologikoa garai hartan hortik zihoan.
Orain ikusten dugu herriak onartu dituela, duela hamar urte erdi-ero batzuenak ziren ideia haiek. Gaur egun herriak "ETA herriak zurekin" eta "Gora Euskadi independientea eta sozialista" eta horrelakoak esatea guretzat oso hunkigarria da.
Gartzelan eta Belgican ez duzu hori ikusteh. Durangon hori berehala ikustea eta sentitzea...
Gure ideia abstrakto batzuen alde borrokatu ginen, eta gaur hoiek mugimendu politiko bihurtu dira;prest egon da jendea horren alde bere bizia ere emateko.
Guretzat oso interesgarria da guk genituen problema haiek guk borrokaren bitartez superatuta daudela ikustea. Gaur problema ez da izan ala ez izan; nola borrokatu. etab. baizik.
Ikasi egin behar dugu. Ez gatoz soluzioekin, jakiteko gogo haundiaz baizik. Gestorak nola sortu diren, huelga orokorrak nola egin diren, batzarreek nola funtzionatzen dute... Orain horixe egin behar dugu : guzti hori ezagutu
18-19

Gaiez\Politika\Euskal Herr\Presoak\Amnistia
Pertsonaiaz\ONAINDIA1

Azkenak
2025-08-30 | Patxi Aznar
Beste urrats oker bat

Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]


2025-08-29 | Egiari Zor
Elkarbizitza demokratikoak begirunea eta neurritasun instituzionala eskatzen ditu

Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]


Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaituko dute lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan

Irailaren 2an izango da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte.


Maila altua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons.
Bakarlaria: Isabelle Faust (biolina).
Egitaraua: Pärt, Dvorak eta Sibeliusen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]


Eskoletako euskalduntzea “arriskuan” ikusita, Aiaraldeko dozena bat ikastetxek konpromisoen dekalogoa adostu dute

Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]


Atlantikoko korronte baten kolapsoa adituek uste baino gertagarriagoa da

Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]


Gutxienez 23 hildako izan dira Errusiak Kieven egin duen aire erasoan

600 misil eta dronetik gora bota ditu Errusiak Ukrainako hiriburuaren aurka. Gerra hasi zenetik egindako aire eraso handienetakoa da. Zelenskik nazioarteari eskatu dio erantzun dezala, Putin Trumpekin bildu eta bi aste eskasera.


2025-08-29 | Joan Mari Beloki
Trump bake bila?

Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]


Poligono eolikoak: oportunismo gutxiago eta plangintza demokratiko gehiago

Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]


Nafarroako informazioaren arloko profesionalek Gazako kazetarien sarraskia salatu dute

Informazioaren arloko dozenaka profesional bildu dira ostegun arratsaldean Iruñeko Gazteluko Plazan, Gazan kazetari lanetan ari direnen aurka Israelgo armada egiten ari den sarraskia salatzeko.


Semaforo gorria

Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]


Kai Nakaik, Marenek eta Olatz Salvadorrek gezurtatu egin dute Bilboko Udalak esandakoa: ez zien beste eszenatoki bat eskaini

Bilboko Udalak ostegunean adierazi du Abandoibarrako kontzertua bertan behera geratu eta gero, Plaza Biribileko agertokia eskaini ziela hiru artistei, baina ezezkoa eman zutela. Abeslariek bertsio hori ukatu eta zehaztu dute: bakarrik Kai Nakari eskaini zioten.


Bigarren aldiz moztu dute Espainiako Vuelta Israelen parte-hartzea salatzeko

Bigarren aldiz gelditu dute Katalunian Espainiako Vuelta Israel-Premier Tech taldearen parte-hartzea salatzeko. Hainbat pertsonak Palestinako banderak atera dituzte eta txirrindularien bidea oztopatu dute Oloten.


“Bero jasangaitza” eta “arreta urria” salatu dute Nafarroako Ospitale Unibertsitarioan

Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.


Araba eta Nafarroa zeharkatzen zuten Forestaliaren bi autopista elektriko bertan behera geratu dira

Araba eta Nafarroa zeharkatu behar zituzten goi-tentsioko bi linea elektrikoren proiektuak ez dira gauzatuko. Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Aragoiko Tueste herrian Forestaliak egin behar zituen lau poligono eolikoen proiektuak artxibatu ditu.


Eguneraketa berriak daude