"MENDARO TXIRRISTAKA"-ren OMENEZ


1974ko abenduaren 08an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Juanjo Eizagirreri elkarrizketa.

"MENDARO TXIRRISTAKA"-ren OMENEZ
- Jaio zeneko ehun urtehurrena Mendaron
- Bertso-paper Sariketaren arrakasta
Oraintxe datoz juxtu juxtuan ehun urte Eusebio Mugerza –"Mendaro Txirristaka"– jaio zenetik. Gaitzizenak berak dioenez, Mendaron jaioa zen, Kilimon erreka bazterrean jaio ere.
Ehun urtehurren hau dela eta, Mendaroko "Gurutzpe" Elkarteak zenbait saio eratu du haren omenetan, hala hitzaldiak nola bertso-paper sariketa, eta, baita, haren bertso bildumaren aurkezpena ere.
Guzti honetaz Juanjo Eizagirre mendarotarra mintzo zaigu, "Gurutzpe" Elkarteko zuzendarietako bat denez gero.
-Zer eratan sortu zen "Mendaro Txirristaka"ren ehun urtehurrena ospatze hau?
–Aita Zabalak aspaldi zuan Mendaro Txirristakaren bertso liburu bat erdi taxutua. Zenbait eragozpen zela eta ez zuan, ordea, liburu hura argitaratzeko betarik. Nahi eta ezin honetan iritsi zuan Txirristaka bera sortu zeneko ehun urtebetetzea, eta Mendarora etorri zitzaiguan zerbait egin asmoz.
-Ideia Aita Zabalarena ote, beraz?
–Bai. Aita Zabala Mendarora etorri zuan, eta ehun urtehurren hori gogorarazi ziguan. Bai guk pozik haren asmoak ontzat hartu ere. Zer esanik ez, Mendaro herria zorretan dik Txirristakak.
–Zer dela eta zor hori?
–Seme ospetsu baten ehun urtehurrena beti duk, berez, nahiko zor edozein herrirentzat. Baina, horrez gainera, Txirristakak behin eta berriz Mendaro aipatzen dik bere bertsoetan. Ez zuan gero saltzeko bere sorterria. Ez horixe. Kilimon erreka ondoko "panaderokua" errotan jaio zuan, eta bere buruari "Duque del Kilimon" zeritzaan. Jaiotetxeaz badik zenbait bertso:
Zortzi seme ta iru alabak
ziran mundua ekarriak
nere gurasuak Pedro eta Juana
zorionekuak biak
panaderia etxian eta
errotan iru arriak
astuak eta zaldi bikaña
uztarria eta beiak.

Milla zortzireun irurogeita
amalaugarren urtian
ni naiz Mendaron jaio nintzana
Garagartzako partian.
Mutil koxkorra, urtiak zazpi
kunplitu gabe artian
kapellauari meza laguntzen
nion konbentu batian.
-Ez zuan, ordea, Mendaron bizi...
–Ezkongaietan bai, Mendaron gehien bat. Gero Donostian. Mundua ere politto ezagutu zuan. Afrika eta Ameriketan ibili huen. Cuba-ko gerran egon huen, eta Patagoniako puntaraino ere iritsi huen, bertsoetan dioenez, behintzat.
–Zer nolako bertsolaria zen?
–Bertsolaria baino, bertso-paper egilea zuan. Ez huan bat-bateko bertsolaria, lagunartekoa. Bertsoak burutu, idatzi eta "peritik perira" kantatzen eta saltzen zituena baizik. Zabalkunde honetan gizon fina genian.
–Nolatan fina?
–Gizon organizatua alegia. Bere bertso-paper gehienak Errenterian argitara eman zitian, Makazaganeko inprimategian. Bertso-paper guztiek bere erretratua zeramaten aurrekaldean, fetxa eta etxeko zuzenbidea. Baita bertso bakoitzaren doinua ere.
–Hau guzti hau kontutan izan ahal duzue omenezku programa burotzean?
–Jakina. Bi ardatz nagusi izan zetiagu programa prestatzean. Aita Zabalaren liburuaren aurkezpena eta Mendaro Txirristakaren nortasuna bertsolari eta bertso-paper sailtzailea zela, alegia.
–Zer eratan egin duzue ba programa?
–Nolabait esateko, kultur aste delako bat moldatu diagu, bertsolaritzari atxikia erabat.
Hilaren 8an bertsolari saioa izango duk. Ondorengo astean lau hitzaldi eta mahai inguru bat bertsolaritzaren hainbat alderdiri buruz. Hilaren 14ean Aita Zabalaren liburuaren aurkezpena eta Bertso-Paper Sariketaren erabakia.
Hilaren 15ean, berriz, sortu zen egun berberean alegia, Mendaroko lau bertsolarik antzerki gisako aurkezpen bat egingo diate, Txirristakaren bertso-paperak kantatuz, Txirristakak berak egiten zuen bezalaxe. Arratsaldean, azkenik, Antton Valverde, Julen Lekuona eta Xabier Leteren bertso eta kopla zahar eta berrien erakusketa izango duk eta, hain zuzen, egun horretan Txirristakaren bertsoak ere lehendabizikoz sartuko dizkiate beren errepertorioan.
–Bertso-paperen sariketa aipatu duk. Arrakasta handia izan duela aditzera diagu...
–Arraskasta? Bai horixe, inork uste baino handiagoa. Guztira hogeita hamazazpi bertso sorta jaso zetiagu. Zahar nahiz gazte, ipar zein hego aldekoak, hogeita bat bertsolarik hartu diate parte. Mendaroko bertakoak ere, lauren batek bai, behintzat.
–Hire ustetan, zergatik ote hain harrera ona? Sariak onak direlako ala...
–Ez zekiat ba... Guk ez genian horrelako harrerarik espero. Lehen saria 8.000,– ptakoa duk, eta, saritan, 19.000,- pta. guztiz.
Zenbaitek esan dik zergaitik ez dugun izkutuko sariketa egin, aldizkarietan argitara gabekoa alegia. Guk pentsatu izan diagu, ordea, aldizkariren baten agertzea komenigarri zela, gaur egun bertso idatzi eza susmatzen bait dugu.
–Diru laguntzarik izan ahal duzue?
–Elgoibar eta Mutrikuko Udaletxeei eskaribana egin zieagu. Gipuzkoako Aurrezki Kutxak, berriz, 30.000,– pta. eta zabalkundea ordaindu ziguk.
-Mendaro Txirristakarentzat kale bat ere eskatu ote duzuen entzun diagu...
–Bai, Elgoibarko Udaletxeari eskatu ere, Txirristaka Elgoibar aldekoa zuan eta, Garagartzakoa noski.
Mendaro herria osatzen duten Azpilgoeta eta Garagartza hauzoak gertu daude beren seme ospagarri bat ohoratzeko. Administrazioko banaketa bitxiek ez dute gero herri baten nortasuna desegin. Mendarok irauten du, bere seme prestuen baitan. Herri zaletasunak, eta, kasu honetan, bertso zaletasunak aste gogoangarri bat bizi ahal izango du.
KOLDO OLAZABAL
1

GaiezKulturaBertsolaritEkitaldiakOmenaldiak
GaiezKulturaBertsolaritBesteak
PertsonaiazTXIRRISTAK1
EgileezOLAZABAL1Kultura

Azkenak
Konstituzioa aldatu eta betiereko presidente bihurtzeko ateak zabaldu ditu Nayib Bukelek

Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.


20.000 sinadura bildu dituzte txosnak Euskal Herriko ondare immaterial izendatzeko

Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]


Sarek eta Etxeratek mobilizazioak egin dituzte Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan

Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte. 


NBEren Segurtasun Kontseilua Gazan bahituta dauden israeldarrez mintzatuko da asteartean

Bahituen "egoera larriaz" eztabaidatuko dute biltzarrean egongo diren herrialdeek, Danny Danon Israelek Nazio Batuen Erakundean duen enbaxadorearen arabera. Hamasek adierazi du bahituek osasun arreta jasoko dutela baldin eta Israelek Gazara laguntza humanitarioa... [+]


AEBn euskararen irakaskuntza bultzatzeko akordioa sinatu dute Etxepare Euskal Institutuak eta NABOk

Euskal diasporaren Boiseko Jaialdiaren testuinguruan, Etxepare Euskal Institutuak eta AEBetako euskal erakunde NABOk euskararen irakaskuntza sustatzeko akordioa sinatu dute. Hori horrela, AEBetako Euskal Etxeek euskara "sustatuko eta trinkotuko" dute, eta Jaurlaritzak... [+]


2025-08-04 | Behe Banda
Kale estuak dituzten hiriak

Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]


Turismoaren negozioaren aurka mobilizatu dira Zarautzen

"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]


Requiem batekin abiatzea?

Zer: “Requiem (s)”. Ballet Preljocaj.
Koreografia: Angelin Preljocaj.
Eszenografia: Adrien Chalgard.
Argiztapena: Éric Soyer.
Jantziak: Eleonora Peronetti.
Bideoak: Nicolas Clauss.
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren... [+]


Fusilatutako bi pertsonaren gorpuzkiak atera dituzte Muniainen

Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]


2025-08-04 | Gedar
“Sinpatiaren Festak” Lizarran: erasoak Bajadika alternatiboari

Ukabilkadak, bultzadak, blokeoa, izotz jaurtiketak eta abar jasan behar izan dituzte Bajadika aldarrikatzailea egin duten pertsonek.


HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


Auzo ibilbideak (V)
Baiona Ttipia: babes eta arnasgune

Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]


Auzo ibilbideak (IV)
Adurtza: adreiluzko itsasoa

Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]


Auzo ibilbideak (III)
Txantrea: konfliktiboa, eta zer!

Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]


Auzo ibilbideak (II)
Egia: aldapa alai bat

Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene...  70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]


Eguneraketa berriak daude