Nobel Sari ordekoa Helder Camararentzat
Orain zenbait hilabete, "Bakearen Nobel Sari" ohoretsua Kissinger-ek eta Ipar Vietnam-go Le Duc Tho-k jaso zuten. Eraabaki hori hartu zuten batzordekideak, ordea, ez zetozen bat hautapen horrekin. Bostetik bik dimisioa eman zuen.
Eta arrazoi guztiz. Ez ahal zion, ba, Henry Kissiger-rek Jean Lacouture-ir honelatsu esaten oraindik orain?: hemendik 20 urtetara Vietnam ahantzia izanen da, eta Pekin eta Moscu-rekin egin dugun hurbiltzea izanen da gogoan. Inolaz ere hau pentsatzen du Kissinger-rek: odola laster lehortzen dela. Ene mintzairan, horri, zinismoa.
Horiek horrela, Kissinger.ir eta Le Duc Tho-ir emandako nobel sari horrek bake kontzeptuaren aurrean ipintzen gaitu. Erabaki horretan baliaztatu dena, diplomaziaren indarra izan da, eta ez bakea. Baina, bizi gareneko gezurrezko giro hontan lotsa guztia galdu dugula dirudi; izen batten ordez kontrakoa erabiltzeko inongo kezkarik ez. Diplomazia eta bakea berdindu halajaina! Zer ote da diplomazia hori, nagusienak bere eskua ezarri nahia, etamendekoak, oker haundiagoen beldurrez, amor ematea besterik? Amor ematea egokitu zaionari eman baliote ere saria, gaitz erdi izanen zen aipaturiko Nobel Sari horren arazoa; baina, zer? Eta mendekoari amor eman beharrean jarri duenari eman bake saria! Horrelakorik!
Hona bada. Esan bezala, Batzorde erabakitzaileko bi lagunek dimisioa eman zuten. Baina, ez arazoa horretan gelditu. Baizik eta, beste "Batzorde" eskuko bat sortu zen Oslo-n. Zuzendaria, Gunner Stalstt artzai protestantea zen; antzina, Noruegako Hezketa eta Erlijio arazoetako ministerioan idazkari izana. Eta horrela, Nobel-sari-ordeko bat sortu zen (miloi bat koroikoa, hots, 562.500 franko frantsesekoa); guztia jendearen artean dohai bezala bildua.
Eta hona. Lehendabiziko saria nori?, eta Brasil-go Helder Camara-ir emanen diote datorren otsailean. Hain zuzen, azken Nobel sarirako, mundu guztiak, ia, gizonik egokien bezala jotzen zuenari.
Jadanik, Helder Camara ezaguna zaio irakurleari: "gotzai gorria", Brasil ipar aldeko Rezife-n artzapezpiku. Oraindik orain (joan den irailean), Le Nouvel Observateur frantses aldizkari berak emandako erantzunak laburtuko ditut, gure sarituaren nortasuna berriztatzekotan.
1) GALDERA.-Zailtasun aski baduzula diote Brasilen, eta askatasun aski mugatua duzula. Zer diozu zuzen?
ERANTZUNA.-Bai. Zailtasunik badut.Baina ez naiz bakarra. Eta hori gauza normala da. Zuzengabekeria salatzea, legearen kontra joatea bezala hartu ohi da beti. Brasilen 274 gotzai gara: batzuk ezarritako ordenaren aldeko dira; beste batzuk kontrako; baina, hauek ugaltzen ari dira.
Oraindaino ez dute eraman gartzelara gotzairik; halere, hor dago Pedro Casaldaliga, Sao Felix-ko gotzaia, bere etxean preso, eta guztia, zenbait laborari behartsuen alde eta sozietate tzar baten kontra joateagatik.
Okerrena, Casaldaliga-ren 9 laguntzaile gartzelara eraman dituztela; neri ere gauza bera egin didate: laguntzaileak harrapatu.
Beste zailtasun bat: beti, nere diozesatik kanpo nabilela zabaldu dute, Brasilen kontra hitzegitekotan, eta URSS-ek edo Txinak ordaintzen didatela. Baina, egia hauxe da: urtean hamaika hilabete oso, neure diozesian ematen ditudala.
Gainera, esan behar dut, nonahi ere neure etxean aurkitzen naizela. Ze, gaur ez bait da etxeko prolemarik. Nazioarteko enpresak dituzu nagusi, eta prolemak nazioartekoak dira. Horrez gero, ez da aski nor bere txokoan mugaturik lan egiteaz. USAko eta Europako zuzengabekeriak salatzen baditut, zergatik ez Brasilgoak? Ez naiz Brasilen kontra mintzatzen, injustiziaren aurka baizik.
2) GALDERA.-Batera, kapitalismo eta komunismoaren kontra zoaz. Zein da, zure ustez, Hego Ameriketako bide egokia?
ERANTZUNA.-Errejimenen batetan esperantzarik baldin badut, gizatar sozialismoan dut. Allende-k egoki esana zuen: ez zitzaiola jarraituko, ez URRS-eko sozialismoari, ez Txinakoari, ez eta Kubakoari ere. Aina, kapitalismoa, bere nazioarteko enpresa eta mundutar Bankuetxearekin, ez da ganadu hobea.
Ez dakit, Txile, amesten zuen sozialismora heltzeko gauza izanen zen ala ez. Baina ez dut batere esperantzarik, ez kapitalismoan, ez neo-kapitalismoan. Zeren eta, dirua gizakiaren gain ipintzen duen errejimenak ez bait dezake esperantzarik eman.
3) GALDERA.-Datorren presidenteak liberalizatuko ote du Brasilgo egoera?
ERANTZUNA.-Estatu-buruzagi batek, gaurregun, ahalmen mugatua du gurea bezalako egitura politiko batetan. Sistema baten preso izan ohi da. Horrez gero, zer egin dezake?
4) GALDERA.-"Menderatuen indarkeriak" irtenbiderik ekar ote diezaioke Brasili?
ERANTZUNA.-Indarkeriaz mintzatzean, indarkeria bakarra, indareriaren sustraia, erakundetariko (isituzionalizatuiko) indarkeria dela esan ohi dut nik. Hori da egiazko indarkeria edo biolentzia. Gerrak berak baino hilketa gehiago egiten duena: arrasto fisikoak eta psikologikoak utziz.
Sustraiko indarkeria horren erantzun bezala sortu ohi da zapalduen indarkeria. Bigarren indarkeria.
Eta hirugarren indarkeria, bigarrenari darraiona da: errepresioa. Preso politikoez eta torturaz agertzen dena.
Horrez gero, hau esan ohi diet gazteei: zapaltzaileen kontra bere harma beraz jokatu nahi baduzue, hautsi eginen zaituzte; ze, harmagileak zapaltzaileen alde bait daude.
5) GALDERA.- Ameriketako haur-jaiotze izugarria ez ote da egiazko indarkeria?
ERANTZUNA.-Bai. Hori gauza astuna da. Eta jendeari erakutsi egin behar zaio haur gutxiago izaten. Baina ezin dut onartu, herrialde aberatsek nahi luketen bezala, demografia izugarri hori pobretasunaren sustrai dela esaterik. Pobretasunaren sustraian dagoena, zera da: nazioarteko komertzioaren injustizia. Ez dut ukatzen, gure arteko jendea heziketa beharrean dagoenik, baina ezin onartu dut Indian egin den bezalako birth control-ik.
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]
Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]
Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]
Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]
Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.
Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]
Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]
María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]