Illunabarrean Aritzen Da Iduzlanean. Ez Du Itz Utsetan Federik


1973ko azaroaren 11n
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Martin Iturbe olerkariari elkarrizketa
Martin Iturbe
Illunabarrean Aritzen Da Iduzlanean. Ez Du Itz Utsetan Federik
Ogeita zazpi urte Martin Iturbe ezagutu nuela! Adiskide min izan dut gaiñera. Amabi urte egin genituen elkarrekin ondotik kendu gabe, elkarrekin. Gieroztik ere askotan egon gera biok elkarrekin.
Lau lagun bildu ginen bart, azaroaren 2an, Martinekin afari batez sari au ospatzera. Nahiko lan izan du errotak afaria ehotzen Kontu zahar asko esan dugu Ondarrabia ederreko txoko zoragarri batean Ogeita zazpi urtetara jakin dugu bere lagunik onenok, Martin olerkari dela. Ezin sinesturik gaude.
Bagenekien Martin idazle txukuna zela. Lan asko egin dugu elkarrekin. Euskera erraza, borobila, errikoia du. Bagenekien Ipui Sari batzuk ere irabazi zituela. Badu bertsolari sena. Behin baiño gehiagotan jarduna da lagunarteko batzarretan bertsotan.
Amabi urtetan ez nuen izlari bezala ezagutzeko egokierarik izan. Ahalmen ori geroztik ezagutu diot. Izlari egokia, bizia, azkarra, argia eta garbia. Entzule gutxi du Martinek aho-zabalka jarria, asko ordea aho-zabalik edukia.
Orain, berriz, olerkari dela jakin dugu. Bigarren aldiz irabazi du Irungo Saria. iaz eta aurten. Bada zerbait eta norbait ogeiren artetik lehen saria irabazi duena.
Afaltzen ari gera bere kontura. Borborka doazkio galderak Ez diogu pakean uzten.
–I, Martin, guk ez diagu orain arte olerkari aizenik jakin. Muga ertzean bizi aiz eta i ere ez ahal intzan trapukerian asiko? Ez ote dituk mahaiburukoak erosten?
–Elkar ondo ezagutzen diagu. Bazekiat adarra jotzen asi zeratela. Bestela muturreko ederra jasoko zenuen.
(Arrazoi du Martinek. Ez du usteletik ezer. Baratzuria bezain biña da).
–Asko idazten al duk?
–Ez. Nik itzegin egin beñar izaten diat. Ondo edo gaizki, xarraka xarraka or aritzen nauk. Igandero lau itzaldi egin behar izaten dizkiat. Astegunez beste bi. Ahal dudan guztia kaleko arremanetan ere. Itzegin asko, idatzi gutxi. Itzulpen bat edo beste egiña diat, baiña gehiena neronen lanerako behar ditudan gaietan.
–Nolaz aurtengo saria, Martin?
–Onelaxe izaten dituk gauzak. Nik badaezpada ere bidaldu egin nizkian urtearen buruan izaten diran tarte galdu oietan pixka bat idazten aritu izandu naizenak. Egiña neukan esku-arteko lana, luze-zabalean neurrietara irixten zala-ta, Irunera agertzea pentsatu nian. Gaia eta mamia zer nolakoak ziran, mahaikoen esku.
–Olerki asko irakurtzen al duk?
–Gutxiegi. Ez diat betarik, zoritxarrez. Nik lerro bat, itz bat edo beste irakurtzea nahikoa izaten diat. Besterik gabe buru-errota lanean jartzen diat.
–Noiz idazten dituk?
–Illunabarrean. Orduan ere, etorria daukadanean. Batzutan ezer idatzi gabe geratzen nauk.
–Zertaz jarduten aiz?
–Gizonaren kezkaz. Gizenak dituen galderaz. Orregatik jarri ziet aurtengoei ASEKAITZ deitura.
-Irratian ere egin diate elkarrizketa bat. Bai al duk denentzat erantzunik?
–Galdetzen zaidanari ahal dudan egokien erantzuten saiatzen nauk. Guztiak galdera berdintsuak egiten zizkidatek. Baiña zuek aiña galdetu didanik iñor ez diat izan.
–Ez duk arritzekoa, Martin. Ondo ezagutzen augu. Iru gaituk gaiñera galderak egiteko eta ondo afaltzen ari gaituk. Ez gaudek baraurik. Aspertu egin al augu ala?
–Ez orixe. Lagun zahar onekin ez duk aspertzen
–Lehen itzulpenetaz mintzatu gaituk. Zer itzulpen duk argitaraturik?
–Ez diat uste itzulpenetaz mintzatu nintekeenik. Aipatzekoa danik ere ez diat uste. "Margo Ederdun Enziklepedia"ko ale bat diat itzulia.
–Zenbagarrena?
-Amalaugarren alea: xomorroen mundua, ain zuzen ere.
–Neketsu gertatzen al zaik itzulpen lan ori?
–Bai arraiotan. Izkuntza bateko idazkia bestera bihurtzeak, bi izkuntzak ondo ezagutzea eskatzen dik. Eta gaiñera, egilleak eskeiñi nahi duan muiña ezagutzeak ez dik lanik txikiena ematen. Orrelako lanen bat baldin baduzue ni baiño beste norbait iaioago batengana jo zazue mesedez. Lan oietarako gizon trebe asko dituzue or goi alde oietan.
–I, Martin, guk geuron kontura ikasi behar izan genian euskera. Baina izan genian "Ofizialki" astean behin ordubetetxo bat ematen zigun maixu bat. Erakutsi baiño ez erakutsi nahiago zuan bat. Nota ona eman al zian?
–(Denok algaraz jarri gaitu galdera onek. Izan ere euskeraz gehiena genekienoi txarrenak eman zizkigun. Neri "zazpiko" bat eman zidan. Eta nik bere lana euskeratu nion lagunari "zortzikoa" eman zion ). Amarrekoa izan ohi uan geienekoa. Griego-izkuntzan "bederatzikoa" jaso nian. Euskeran, berriz, "seiko" koxkerra.
–Zer iritzi duk ire izkerari buruz?
-Erreza eta samurra erabiltzen saiatzen nauk. Erriarekin itzegiten dudana. Eskeintzen dudan gaia entzuleak jaso dezala duk nere kezkarik haundiena. Lan ederra dala uste diat, gaiñera, euskera samurrean euskera aberats bat egitea. Nere ahalegiñak ortik ziaztek.
-Euskera lanean ari direnei, zer esango iekek?
-Jarrai dezatela lanean. Ez ditezela aspertu. Lanak badik bere etekiña. Itz utsetan ez baiño lana egitean zeukat nik fede guztia. Modu batera edo bestera, lanean ari diranak, elkar asko aberastu zezaketek.
–Idazten jarraitu behar al duk?
–Noski. Beti bezalaxe. Tarteka-marteka.
–Euskeraz ala erderaz pentsatzen duk?
–Euskeraz pentsatzen diat. Beti ala egin izan diat gaiñera. Guk geure ikas-lanak gaztelaniaz eta latiñez egiñak dizkiagu. Garai aietan ere, erderaz edo latiñez irakurri behar zana irakurri eta gero nere kontura euskeraz pentsatzen jarraitzen nian.
–Bai al duk sarietara gehiago azaltzeko asmorik? Orain zer?
–Orain? Eguzkia betiko lekutik irtengo dala, besterik ez. Nik neure egitekoa artua zeukat eta berari erantzun behar. Zerbait jator eraman nahi baduk gaur ez zegok berriketarik. Gauzak ondo antolatzen saiatu beharra zegok eta orrek denbora asko eskatzen dik. Nik behintzat denbora behar izaten diat. Ez diat nolanahi jendearen aurrera azaldu nahi izaten. Ni lotua negok, erabat idaztera jartzeko. Baina berriz ere ahal badiat sarietara agertuko nauk.

Eskerrik asko, Martin. Busti diagu aurtengo sari au. Urrengoa ere ez duk lehorrik geratuko. Ik jarrai sariak irabaziz.
ERRIALDE
1

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakITURBE5
PertsonaiazITURBE5
EgileezHERRIALDE1Kultura

Azkenak
Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


“Txosnetako beto politikoaren aurkako” kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


CAFek giza eskubideak errespetatzen dituela “baieztatu” beharko du, Belgikako kontratu milioiduna eskuratzeko

Beasaingo enpresak 1.695 milioi euroko kontratua lortu du Belgikako SNCB-NMBS tren konpainia publikoarentzat 54.000 plaza dituzten bagoiak egiteko. Baina aurretik, belgikar konpainiak eskatu dio bere jarduerek nazioarteko zuzenbidea eta giza eskubideak errespetatzen dituztela... [+]


2025-07-24 | Gedar
Aurka kolektiboa
“Auzi politikoa da: zertarako egiten dugu musika?”

Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.


Euskarafobia ari du beste behin Lizarrako Udalean

Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]


2025-07-24 | El Salto
Israelek Marwan Al-Hams doktorea bahitu du, Gazako kanpaina-ospitaleetako arduraduna

Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.


Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu dira entzuketa prozesuan

Eusko Jaurlaritzak eta Bizkaiko Foru Aldundiak bultzatuta eta Agirre Lehendakaria Center erakundearen eta New Yorkeko Columbiako Unibertsitatearen gidaritzapean egindako entzuketa prozesuaren emaitzak aurkeztu dituzte uztailaren 23 honetan. Museoa eraikitzearekin sustatuko... [+]


Prep botika farmazietan eskuragarri jartzeko asmoa iragarri du Espainiako Osasun Ministerioak

GIBarekiko esposizio aurreko profilaxia da Prep botika. Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariaren arabera, farmazietan eskuratzeak itxaron-zerrendak gutxitu ditzake. Alabaina, arriskuez ere ohartarazi du.


2025-07-24 | Estitxu Eizagirre
Beste itzalaldi bat saihesteko eta negozio elektrikoa berpizteko dekretuari ezezkoa eman dio Espainiako Kongresuak

7/2025 Errege Lege-Dekretua ekainaren 24an onartu zuen Espainiako Ministroen Kontseiluak baina atzera bota du Diputatuen Kongresuak, uztailaren 22an.


2025-07-23 | Onintza Enbeita
Aloña Erauskin. Biziraulea
“Sortzetiko gaixotasunak ditugunok ez daukagu erabakitzeko aukerarik gauza askotan”

Bihotzak eztanda egin arte biziko da Aloña Erauskin (Berrobi, 1999), beste guztiok bezala. Besteon aldean, ordea, presente dauka aukera hori.


2025-07-23 | Iñaki Lasa Nuin
Gizakia kosmosa da

Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.

Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]


Eguneraketa berriak daude