Egun On, Joxe!


1971ko urriaren 03an
Jose Artetxerekin
Egun On, Joxe!
Donostíako Diputazioko Liburutegia. J. Urkixoren liburutegia ezagutzeko gogoa azaldu nion. Giltzak har, eskaillerak jaitsi eta liburutegira eraman ninduen. Axularren Gero, Sarako Etxeberriren... Duhalderen Meditazio Haundiak... Hori guztia, orain dela hemezortziren bat urte. Gorputz, eta arimaz ere, orduantxe ezagutu nuen. Egia esan, lehendik ere ezagutzen nuen, zerbait bederen, Joxeren libururik gehienak irakurririk bai nituen.
Orain dela hiruzpaleu urte. Euskaltzaindiak Etxegarairi eta beste batzuri gorazarre bat, ohorezko aipamen bat egin zien. Etxegaraiz, Joxek hitzegin zuen. Oroitzen naiz. Kopeta zabal, haundi, buruko adatsa atzera. Aurpegia trianguloan. Sendo, bero, sutan ballegoen irakurri zuen irakurri zuen guztia. Harriturik utzi ninduen. Ez zen hura Etxaniztar Nemesio nik ezagutzen nuen Joxe!
Bazkal garaian, zenbait gazte bildu ginan haren ondora. Iritzi desberdinik azaldu zen. Joxe, bereari gogor. Begiak, su.

Liburuetan agertzen den Joxe eta haragizko Joxe ez dira bat eta bera.

Isilik geratu zen.
Baleike.

Artean, Zeruko Argian sartu berri nintzen. Behin batez, gure Joxe, ezpainak estu eta eskutan jestorik ez, Zeruko Argiara azaldu zen.

Zu, Garmendia, zer iruditzen zatzu liburu hori?

Berehala konturatu nintzen zertaz ari zen. Isilik geratu nintzen. Gisako erantzun bat aurkitu nahiko nukeen. Joxe sikologoak.

Bai, bai... Ramon Saizarbitoriaren liburua, zer iruittu zatzu?

Nobela, nobela gisa eta batez ere obserbazioaren aldetik oso ona iruditu zait, baina...

Abajo el clero! Abajo el clero! Oiuka esan eta aldegin zuen

Handik piska botetara, Zeruko Argian lanean ari zirenei, telefonoz barkazioa eskatu zien.
Hamabost egun barru. Zeruko Argian nengoeneko batetan, Joxe agertu zen.

Egun on, Garmendia.

Egun on, Joxe. Gauza bat esan nahi nizuke.

Ze? Esan.

Lehengoan, galdera hura egin zenidanean, hau esan nahi nizun formaren aldetik, obserbazioaren aldetik eta nobela bezala ere asko gustatu zitzaidala, nahiz eta zenbait puntutan konforme ez egon. Zeuk dakizu, zein puntutan.

Ba. . . hortik hasi behar zenun!

Ez nion erantzun. Gure gizon Joxe, hori ere bazen. Gure Joxeren joxe bat, definiturik geratu zen.

Beste bat. Korrektore lana eman zidaten Zeruko Argian. Ondo edo gaizki, zuzen edo oker, zerbait saiatzen gara. Artetxerenak ere zuzentzen nituen. Batek baino gehiagok esan zidan, "hi, aspaldi honetan, Jose Artetxek euskera ikaragarri ikasi dik". Aldez egia zitekeen, aldez gezur. Azpeitiako euskera ondo ezagutzen baitzuen, eta hori bederen ikasi beharrik ez zuen Azpeitiako fonetismoak eta lokalismoak zuzentzea ez bide zitzaion gustatzen Joxeri.

Artikulu batetan, bospasei falta tiki zuzendu nion. Zeruko Argiara etorri eta oso haserretu omen zen. Zenbait hitz gogor esan ere bai. Zeruko Argian ez zuen gehiago idatzi.

Geroztik, Diputaziko Liburutegiaren alboan Euskaltzaindiak duen gelara sarritan joan naiz.

Egun on, Joxe.

Egun on,. Garmendia.

Ni neu, beldurti naizelako, edo herabe dudalako, ez bide nintzaion irekitzen, ez bide nion bihotza gehiegi zabaltzen. Berak ordea...
Behin batean, Euskaltzaindiaren gelako atea ezin zabaldurik nenbilaneko batetan, Joxerengana jo nuen.

Joxe, atea ezin zabaldurik nabil.

Berehalaxe etorri zitzaidan ondora. Giltza eskutatik ken eta su batean hasi zen atera ireki nahiz. Nahi eta ezin.

Hemengo giltzak oteia, gero! Ez otezu... besten bat hartu!

Ez dakit, ba.

Zaude. Belaxe jetxiko naiz. Ea arkitzen dedan.

Lotsatuta utzi ninduen. Liburategitik kontserjeria aski urruti dago eta eskallera asko jaitsi eta igo behar da.
Ez jauna (sic), gehiegi litzake Joxe Eskerrik asko, nerau joanen naiz.

Joxe zuzen, Joxe zorrotz... Joxe humil, Joxe bihozpera!

Egun on, Garmendia.

Agur, Joxe bihotzekoa. Oroituko naiz, eta ez zaitut ahaztuko. Ikus arte. Agur.
Egun on! Berri onez, berri zaiteala!!

S. Garmendia
1

Gaiez\Kultura\Literatura\Idazleak\ARTETXE3
Pertsonaiaz\ARTETXE3

Azkenak
2024-04-30 | ARGIA | ARGIA
Hil egin da Artzentalesen zauritu zen basogintzako langilea

Langilea larri zauritu zen apirilaren 24an, eta astelehenean, hilak 29, hil da. 22 urte zituen eta sektorean bi hilabete soilik zeramatzan lanean. 2024 urtean hildako 22. langilea da.


2024-04-30 | ARGIA
Eneko Bidegainen 'Bichta éder' eleberriak jaso du 111 Akademiaren Saria

Karmele Jaioren Maitasun kapitala-rekin lehiatu da finalean. 2023ko “libururik gogokoen” izendatu dute Bidegainen “bihurgune askotako” thriller politikoa 111 Akademia osatzen duten literaturazaleek.


Manifestazio eta aldarri ugari Maiatzaren Lehenerako

ELA sindikatuak mobilizazioak egingo ditu Bilbon eta Iruñean, eta LABek, berriz, Iruñean.


Eguneraketa berriak daude