Baga Biga, Higa...


1971ko irailaren 26an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Joxe Anton Arzerekin elkarrizketa
Baga Biga, Higa...
"Baga biga higa...", gure errian ainbat jendeak ikusia eta barne barnean sentitutako "sentikaria" eta erbestean Bretainan, Okzitanian, Kataluyan ainbat goratutako ikuskaria, ezin genezakean guk Z. ARGIAN aipamen berezi bat egin gabe utz. Horregatik "sentikeriaren" antolazaille edo konposatzaille berezia dan Joxe Anton Arzerengana urreratu gara.
-Joxe Anton, "Ez dok amairu" talde bezala noiz eta nola sortu zan?
–Batzuek alde batetik, besteek bestetik, bakoitza bere gisa eta denok zerbait expresio berri sortu nahirik genbiltzan. Zorionez orain dela sei urte elkar ezagutzeko bide egin genduan eta piskana biltzen asi giñan. Berehala ikusi genduan interesgarria bakarrik ez, beharrezkoa zela talde bezala euskal expresio berri bat sortzea.
–Asmo hori aurrera eramateko zer bide ikusten zenduten?
–Garai hartan oso modan zegoen kanpoko kanta famatuenak euskeratu eta kantatzea. Horrekin batzuk kontentu sentitzen ziren. Guk besterik pentsatzen genduan. Gure iritziz expresio guziak euskalduna izan behar zuan. Ez zitzaigun aski euskeraz kantatzea. Poesia eta musika egiteko "euskalera" billatu nahi genduan. Horretarako, bide bezala, kantu zaharretan oiñarritzea pentsatu zan.
-Beraz, zuek egin nahi zendutena zer zan, musika zaharrean oinarritutako zerbait berria egin ala musika zaharra berritu.
–Bueno, nik uste biak zirela eta gauzarik konkretoena, hori ala dala ikusteko, Mikel Laboaren desarrolloan dago. Musika zaharra berkreatzea edo bersortzea, hori da Mikelek egiten duana.
~Gaura garbiago ikusteko, zar esan nahi du berkreatze edo bersortze horrek?
–Begira, guretzako berkreatzea ez da kantu zahar bat berritu nahi izatea edo Kantuari beste itxura ematea. Gure barru barruan sentiturik, gure gaurko euskal izateari dagokion nortasun berezi bat abestiari emanaz kantatzea, hori da guretzako berkreatzea.
-Joxe Anton, zuek euskal expresio billatze horrekin zerbait esan nahi ahal zenduten ala expresio utsean edo orma utsean gelditzea aski zitzaizuen..
–Dudarik gabe, guk zerbait esateko abesten dugu. Erriarekin bizirik, erriaren prolemak gure egiñik erriaren prolemak agertu nahi genituen ahalik eta modurik zabalenean. Horregatik erriaren maitasuna, sentimentuak eta sufritzen dituan injustiziak izan dira gehienbat guk erabilli eta erabiltzen ditugun gaiak.
–Hauk dira, eta nik uste argi eta garbi esanik dagoela, zuek aseran zenituen, eta dituzuen asmoak. Orain, «Ez dok amairuren» bizitza sei urtetako bizitza hori nolakoa izan dan esango ahal zeniguke?
–Askoz ere aberatsagoa izango zalako eta egindako gauza osoagoa izango zalako asera aseratik pentsatu genduan elkarrekin kantatzea. Ala ere gure asmo hau egia bihurtzeko urte batzuk pasa genituen. Garai hartan bakoitzak egiten zituan bere kantak etxean gero jendearen aurrean, eszenariora igo eta bakarka kantatzeko. Gu lagun giñan baina ez zegoen talde-ekintzarik. Talde-expresio bat ez da agertzen.
–Baina elkar kritikatuko zenduten...
–Bai, hori egiten zan. Kanta hau ez zaidak gustatzan edo parte hori asko gustatzan zaidak, baina gehiago ez. Baina ez zan elkarren lanaren bitartez, elkarrekin egindako kanta edo poema bat. Talde-izena bakarrik genduan.
–Beraz, «Baga, biga, higa...» ren tikaria nola sortu duzue? Ez ahal duzue aurretik bwste experientziarik egin?
–Bi experientzi egin genduen baina ezer andirik ez. .Baga bigaren bitartez guk gauza lojiko bat egin nahi genduan. Bakoitzak bagenituen geure kanta eta geure poemak. Egin behar zana beraz, bakoitzaren emaitza edo aportazioa osatzea zan eta bestearenarekin lotzea edo moldatzea.
–Moldaketa hori nola egiten zenduten?
–Denok alkarrekin. Batek, adibidez, ekartzen zuan kanta bat. Kanta hori entzutean beti bururatzen zitzaion kanta horri zerbait erantsi behar zitzaioia edo beste bati, gitarraz edo esku soiñuaz laguntzea,eta abar. Horrela gauza, piskana gorputz bat artzen joan zan. Eta hori bakarrik ez, representazioak egiten asi giñanetik gaur arte ere osatuz joan da. Gaurko egunean ez dugu "Baga biga" lehenengo saioan bezala ematen.
–Jendea ohartu ahal da sentikaria, taldearen ekintza bat dala? Zer deritzazu?
–Nik uste baietz. Bat baino gehiago etorri zaigu puntu honetaz itzegitera. Ala ere Euskal Erriko jendea ez da gehiegi konturatu. Katalanak berriz gehienik arrituta utzi dituana, horixe izan da. Eta jendeak hau garbi ikusi behar du, alegia "Baga biga" taldearen fruitu bat dala.
–Zuk esan duzun arrazoi harrengatik berorrengatik sentikaria ez ahal da gehienbat bilduma bat? Batasun bat baino gehiago ez ahal da bilduma bat?
–Begira, pundu hontaz ez diot oraindik iñori itzegin eta benetan interesgarria da. Gu, lehen urratsak ematen ari gara. Zuk esaten duzun batasun hori ez da oraindik lortu. Hortarako lan asko, ikaragarri egin behar da. Batasun hori sortzea oso zalila da. Horregatik "Baga biga" gauza lortu bat baino urratsa bezala du bere garrantzia. Aukeratu dan bidea da inportanteena. Gauza aundirik ez da lortu oraindik. Egin dana, gauza oso xinplea izan da.
-Dena dela, gai aldetik zer batasun eman nahi izan diozute?
–Garai hontan bizitzeak, erri hontan bizitzeak ematen digun batasuna eman nahi izan diogu geure sentikari honi.
–Ala ere azaltzen dan prolematika ez ahal da erriarengandik urrun dagoen prolematika? Galderak ez ahal dira artistarenak bakarrik?
–Baina erri xebeak zergatik ez ditu holako galderak egiten? Izan ahal du okasiorik honelako galderak bere baitan sortzeko? Zer edukazio izan du gure erriak? Destinoaren seme bezala bakarrik ikusten du erriak bere burua. Makina bat izango balitz bezala bizi da. Hori dauka legetzat arturik. Eta guk horren aurka egin behar dugu.
–Nik uste, zuen asmoa zer izan dan zure iritzi hauek garbi agertzen dutela eta, eta baita "Baga biga" ren garrantzia konprenitzeko bide izango dirala ere. Baina badago argitu behar diguzun beste pundu bat, diru asuntua alegia. Asko kobratzen omen duzue...
–Orain arte zorrez ibilli gara. Sentikariaren ogei eta laugarren representazioa egin arte ez genduan xentimorik ere jaso.
-Jakin baledi behintzat, artista bakoitzak representazio bakoitzeko zenbat jasotzen du?
–Zergatik ez? «Baga bigaren» rerpesentazio bakoitzeko 500 pezta. Eta jakin zazu, Donostiako representazioan, arratsaldeko bostetan plazan geundela gauzak prestatzen eta goizeko ordu bietan oraindik ere plazan geundela. Eta horrela ibiltzen gara gehienetan.
–Kritika egiten duten horiek beraz, zuei ahotik ogia kendu nahi dizuete?
–Arotz batek, egiten duan lana nolabait, baiña kobratu egiten du. Guri, hori ere ukatu egite zaigu. Horra, guk zerbait egokirik egiteko orduak sartu behar ditugu beste guziek bezalaxe. Ordu horiek guk laneko beste orduei kentzen dizkiegu. Eta bizi nahi badugu jan egin behar dugu eta jateko badakizu zer behar dan.
–Ez ahal zaizu iruditzen pundu honetan kritikatzen zaituzteenak Euskal Erriko kultura ez dutela maite?
–Bai emen jendeak lelokerian ibilli nahi du eta funtsean gure kultura indartzerik ez du nahi. Bestalde, kobratu gabe dabiltzala esaten duten horiek berriz, eskirol batzuk besterik ez dira. Eta hori batere beldurrik gabe esaten dut.
–Lana, gizona, makina, gizona zapaltzen duan makina, gizona askatzen ez duan lana. Hori da gure gizartea. Mikel Laboak «Baga biga» abestiaren bitartez adierazten digun bezala zerbait berria sortu behar dugu, baina txalaparta sorinak adierazten digun bezala gure nortasuna galdu gabe, pentsatuaz utzinuan Joxe Anton Arze'ren etxea.
1

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakMusikoakARTZE1
PertsonaiazARTZE1

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude