Sistiagarekin Solasean


1971ko ekainaren 06an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
J.A. Sistiagari elkarrizketa bere filmeaz
Sistiagarekin Solasean
...Ere Erera Baleibu Icik Subua Aruaren...
Munduaren zehar, txalo eta sari ugari jaso ondoren Donostian ikusi berri dugu J. A. SISTIAGAREN filma. Benetan filma izugarria eta estrainoa. Zalla da filma hau inungo arte motatan finkatzea. Hirurogeita hamabost minuturen zehar, etengabeko abantail batean doan arnasa bat litzake. Mugarik gabeko denbora baten azalpen miresgarria. Mugimendu baten funtsa. Arte ororen ondamendian aurkitzen du SISTIAGAK bere estetika sorketaren jatorria. Arteen ukazionean aurkitzen du beste arte berri baten iturburua.
Osoki eta orobat ematen zaiku egilea bere lanean. Ekintza gogoeta da, eta gogoeta ekintza; biak lanean uztartuak dira. Pentsa molde guztiak sobera ditu. LAN bizi baten aurrean gara eta lankide sentiarazten gaitu.
SISTIAGAK bere obraz, gure izatearen erro zaharrenen oiharzunak dakazki. Jatorra da eta agian aintzin denboretan sustraitua, zeren ba da hor gure kondaira osoaren errainurik. Aitzinean, artea lana zen eta lana artea, gure gizarteko kontradizioen zama astunaren pean datzan LAN hori birrerosirik argitara emana zaigu.
Kursaleko atarian eta ikusi berri dudan filmaren harridura buruan, oraindik bero, gisa hontara jardun naiz SISTIAGAREKIN solasean:
–Zer dela ta egin duk filma hau?
–SISTIAGA. Ez diat ideia batek bultzata tajutu, aitzitik inbestigazione, bilaketa, menturazko ekinaldi bat izan duk. Joka-lege bat aditzerat eman nahi nian, alegia, langintza baten prozesoa adierazi. Aitzina banian ideiarik, bengantza edo mendeku idela bat hain zuzen, baina gerorat ideia hori baztertu egin diat, zeren arte ekintzak berak bultzatu bai du nire lanaren burutzea. Oinarriko mendeku ideia gaindurik arte Igintzara heldu nauk.
–ZEB esan nahi dik "Ere erera baleibu icik subua aruaren"?
–SISTIAGA. Ez diat ezer aditzerat eman nahi, fonetika solla duk, filma osoa bezala galdera bat duk. Ez nian izenaz filma definitu nahi, hots, soinu hutsa duk.
I–Mutua ote duk gero, hire filma?
–SISTIAGA. Mutua... zer zentzunetan? Nor beraren barne musikari dagokionez? Nire filmak ez dik beste filmetan ohi den musika laguntzarik behar. Filma irudi soila duk, eta ez dik inolako doinuaren beharrik. Hain zuzen ere ba duk Paduan (Italian) emakume bat, elektronika moduzko musika bat egin duana, filma honetan inspiraturik, baina agian musika hori eraskin bat duk nire filmarekiko.
–Hire filma sinfoni irugarri bat iruditu zaidak. Hire filmaren ixilak zarbait esaten dik, agian ixilune musikala duk, zer diok hik honetaz?
–SISTIAGA. Bai noski, eta hain zuzen ere hortan datza doinurik ezaren beharra. Barne doinua dik. Eta funtsean nire filma hotsa besterik ez duk.
–Lehen mendekua aipatu duk... Ene baitan artegintza oro politikoa duk. Politikoa duk hire filma?
–SISTIAGA. Bai! Nire filma politikoa duk. Mendeku bat duk: Hemengo egoeraren kontra. Hemengo maitasunik ezaren aurka. Gure nagusien imajinaziorik ezaren mendekua eta salatzea. Bai, zinez artegintza oro politikoa duk; ez noski nire aldetik halako intenzionerik behar dudalako baizik eta sorketa berri guztiak, gure ohitura zaharrak bortxatu egiten ditualako, eta hau honela izanik, arte sorketak ondorio politikoak zekazkik. Zeren lege zabarren bortxaketak agian pertsonen itzartze bat zekarrek.
–Baina ez ote zegok sistima zanpatzaille horren aurka jokatzeko harma egokiagorik ?
–SISTIAGA. Bai noski, eta hain zuzen bakoitzak aukeratu behar dizkik bere borrokarako harmak. Nik artista bezala neronen baitara bilduaz, eta nire estetika sorketaren erantzunaren bidez borrokatuko diat. Oro arbuiatzeko eskubideaz, hots nire "droit au refus" erabiliaz, nire inguruaren aurrez esnai eta xelatan nagok. Ez diat gertakizunen testigu izan nahi, neronek nahi dizkat gertakizunak sortu. Biri sortzalle nauk eta ez, lege zaharren euskarri eta sostengu.
–Platonek ziok Ederra eta Ona uztarturik dabiltzala, beraz artegintzak ba dik etikarik, zer duk hire filmaren etika?
–SISTIAGA. Alegia, artista bere lanean ez dedilla prostituitu.
–Lehen maitasuna aipatu duk eta orain prostituzioa. Hire filmari erotikoa zeritzat. Zer deritzak hik?
–SISTIAGA. Ba zitekek, eta hain zuzen ere Roland Letaine, zinema-gintzalle eta kritiku belga hortik zioak: filma hau amodiozko kanta bat dela eta agian sexual ekintzaren azalpen bat. Maitasuna zuhaitz batean, bere ospelean, bere indarrean, itsasoan, ortzian eta non nahi zegokek. Nire filmak naturaren atsa atzematen dik. Eta natura hori gordina eta bilutsa diagu, horra hor nire filmaren erotiko alderdia.
–Hire filma kosmogintzaren kanta bat iruditu zaidak.
–SISTIAGA. Bai! Filmaren maila guztiak: haseran bakun, gero batzun eta aizken finean berez bera ondatuaz eta lehertuaz, adierazi nahi likek hala moduzko kosmogintza bat. Hain zuzen ere filmaren osaketan, nire baitan munduaren lau funtsesko gaiak nerabilzkian: ura, aidea, lurra eta sua. Filmaren hiru laurden ezkoa, ezea duk eta aizkenera beroa.
–Hire filma realista, sotera realista, zientifikoa izateraino juzka leikek.
–SISTIAGA. Bai, nik gogoko dizkiat fisika eta biologia.
–Donostiarra haiz, euskalduna hire filma hori euskal artea dela eta euskal artista batek egina aitór ahal dezakek?
–SISTIAGA. Bai, ba zitekek, baina pertsona bakar baten filma duk, halaz ere beste zenbait euskaldun akor izanen dituk nire filma honekin. Nire filma, berresanen diat, bilaketa bat duk eta egungo konsumozko gizarte hontatik at zegok. Nire ekintza hau natura berarena izan zitekek; eta baldin euskaldun banaiz eta Euskal Herriko naturakide banaiz, nire artegintza ere euskalduna duk.
–Filma hau duk, hire lehengo artegintzaren burutze bat ala hire aldi berri baten primezia ?
–SISTIAGA. Primezia bat dela esanen nikek, zeren filma honen lehen bersioak anekdota alderdi bat zian, baina anekdota hau estatikoa izanik baztertu egin diat, dinamika alderdiari ekiteko. Espresio, agerpen berri baten beharra nian, eta honetarako zinema aukeratu diat. Zeren zinema mugimendua duk eta agian musika, errealitatetik hurbilago zebilek gainera.
–Euskal Herriari, zer adierazten ziok filma honek?
–SISTIAGA. Bazekiat nire filma bitxi estrainio bat dela. Baina, agian, betiko leloa duk hori. Euskaldunak ez dik gaurkoi, haurrak halatsu, nor bera izateko ahalik eta eziketa artistiko baten beharrean arkitzen duk. Egun irakasten zaien pedagogiaz, bata bestearen aurka joaten ohitzen dituk, berekoi eta bakarti izan araziaz. Nire filmaren bidez askatasuna eta maitasuna aldarrikatzen dizkiat. Beraz, filma hau zenbaitentzat jolas, besterentzat aspergarri edo ikusmira bat izanen duk, baina halaz ere interesgarri izanen uke Euskal Herriaren zehar euskaldunen erantzuna jasotzea.
–Haurretaz diok... hire filma arrunta eta zertxo bat primitiboa iruditu zaidak, jatorraren jatorra agertu diguk.
–SISTIAGA. Bai ni jatorrizko bekatutik at jarri nauk edo agian Kristoren manamenduari jarraitzen zioat: "Haur bezala egin behar duzue". Erabat askaturik, ezen trabarik onartu barik, artegintza libro bat lortzen saiatzen nauk. Lanaren zehar aurkitzen diat nire sorketaren araua; umeak ere honela jarduten diate. Egintza eta gogoeta, batera zebiltzak umearengan. Eta halaber niregan gogoeta lan eta lana gogoeta, trokatzen duk.
–Hamazazpi hilabetez izarra egon haiz, eta aizkenean hire haurra argitarat emanik duk, baina haur hau ez ote duk zurtz bilakatuko?
–SISTIAGA. Nire umea egina diat eta dagoeneko bazterturik diat. Berak, ez hotz eta ez bero, ez nauk uzten. Niretzat historia bihurtu duk. Noski, oraindik ere, biziro arreta haundiz jarraitzen diat bere bidea, baina beste maila batean (adibidez, eta taberneteko hormetan txartelak erastean, gizartearen giro berri bat uxartzen diat). Gibelerat begiratzea mesedegarri zitekek, baina orain geroa zaidak ardura eta nire ondorengo obraz nabilek borrokan.
Sistiagak gauza asko du oraindik bere filma eta obraz esateko, baina hemen amaitzen da gure solasa. Sistiagaren filmak paperean eta hitzez aditzerat ezin eman, hainbeste esan nahi sortzen du, beraz,- onena, zinemarat joatea duzu. Sistiagak galdera bat egiten du bere filman, ene baitan funtsezko galdera, zoaz beraz ihardestera Geroak kezkatzen du Sistiaga eta hor doa itsasoari, lainoari, harriari, herriari... zuri galdezka. Galdera ezin bestekoa du, zeren bera ere galdera bat duzu.
LUIS HARANBURU- ALTUNA
1

GaiezKulturainemaFilmeakLuzemetraia
GaiezKulturainemauzendariakSISTIAGA2
PertsonaiazSISTIAGA2
EgileezHARANBURU1Kultura

Azkenak
Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Eguneraketa berriak daude