Itsaso zabalak
Beñat Sarasolak darabil hitza kaieraren hitzaurrean: indarra. Jorge de Sena (Lisboa 1919–Santa Barbara, AEB 1978) poesia-modu konformagaitzaren adibidea da, eta poesia izan zuen izpiritu horren lubaki. Nobela bi utzi zituen portugesezko literaturan funtsezkoak (Sinais de fogo eta O físico prodigioso) eta kritika eta azterlan hainbat. Baina bera lirikan zen maisu, hitzaren bila beti: “Ene lurra ez da esanezina./ Esanezina ene lurrean bizitza da./ Esanezina esan ezin daitekeena da”.
Rikardo Arregik itzulpen honen bidez gerturatu gaitu beraz hizkuntzaren mugak aintzat hartu barik beti esanahi berriak bilatzen zituen poetaren obrara. Portugalen hasi, Brasilen jarraitu eta AEBetan buka, de Senaren bidea izan da hermetismotik surrealismora eta handik poesia zuzen eta efektibora. Beraz neoerrealistekin ez zuen bat egin, eta pentsamendu aldetik ere ez zen garbiro lerratu, eta “dena modu guztietan esanda” utzi nahi izan zuenak modu infinituekin egin zuen talka halabeharrez: “Hitz egidazue poesiaren misterioez,/ hizkuntza baten, arraza baten tradizioez,/ herri baten edo hizkuntza baten esperientziarekin/ baino esaten ez den hartaz. Astakirtenak”.
Kritika garratza egin zien poetak idazletzari, irakasletzari, bere garaiari, oraingo munduari. Jakintsua, ikasia eta arean buruiritzia, beharbada kategorikoki hitz egiteko zeukan ohitura horrek bihurtzen du bere lirika hain eder, hain erasokor eta konkretu: “Kretan, Minotauroarekin,/ poemarik gabe eta bizitzarik gabe,/ aberririk gabe eta espiriturik gabe,/ ezer gabe, inor gabe,/ hatz zikina izan ezik,/ nire kafea bakez hartuko dut”.
Kaiera hau irakurriz otu zait egon behar duela urpean Susakoek azaleratu dutena baino askoz gehiago, askoz modu gehiagotara esana. Rimbaudetik Quevedora, elipsitik hitz gordinera, Jorge de Senak ibili zituen itsasoak –gaztetan Cabo Verde, Angola, Sao Tomé egin zituen Sagres ontzi-eskolan– infinituak izan bide ziren, bere bizitzak legetxe.
Saldukeriarik gabeko poeta totala izan zen. Itzulpen hauetan ere pieza batzuk beste batzuk baino borobilagoak izan daitezke, baina denek dute ipar halako exijentzia bat idazten denarekiko. Exijentzia hori da izan dadila poema behintzat onesta, izan dadila behintzat, estetikoki, ideologikoki, historikoki, askatasunetik idatzia.
Jorge de Sena
Itzulpena: Rikardo Arregi
Susa, 2015
Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.
Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]
Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.
Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.
Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua".
María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]
Beethovenen 'Missa Solemnis'
- Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
- Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]
Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.
Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.
-------------------------------------------------------
Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]
Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]
Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.
Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]
Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]
2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.
1978ko sanferminetan gertatutako Poliziaren kargak argitzea, horiei buruzko dokumentuak desklasifikatzea eta gertakarietan hildako German Rodriguez biktima gisa aitortzea eskatzen diote Espainiako Gobernuari Kongresuak onarturiko dokumentuaren bidez.
Adimen artifizialak adimenari berari buruzko eztabaida berpiztu du: zer da adimena, zertan bereizten dira giza adimena eta adimen artifiziala deritzoguna, zer egitura dute oinarrian… Eztabaida horrekin batera, animalien garunen egiturari eta gaitasun kognitiboei buruz... [+]