Gure ama, nahiz eta seme-alabek astero egiten diogun bisitatxoa, baserrian bizi da, berez Hondurasen jaioa eta Lekunberrira asteburuetan joaten den pertsona gazte, tratu goxoko eta pazientzia handia duen baten laguntzaz. Hasi da ikasten, baina ez daki ia hitzik ere euskaraz. Eta orain, amarekin ere erdaraz hitz egin behar izaten dugu, batetik ditxosozko errespetuagatik eta bestetik, nahi dugulako biek jakin dezaten esaten ari garena, izan ere, laurogeitaka urterekin memoriak –eta hortzek– hutsune handi samarrak izaten baitituzte.
Ez dugu diruagatik egiten, ez, pertsona hau hartu genuenean ez genuen aurkitu, gure ama-hizkuntzan ari zenik, lan horri erantzuteko prest. Eta pozik gaude, gure ama geurekin bezain ongi zaindua eta oso gustura aurkitzen dugulako, joandako bakoitzean.
Amak egin digu sei senideoi gure herriko kantuen, bertsoen, esaeren, ipuinen, ohituren, pasadizoen, historiaren, aurrerapenaren histeriaren, osasunari kasu egitearen, familiakoen heriotzara arteko zaintzaren, baratzeko jardueren... transmisioa. Lehen ataleko kantu eta bertsoak, goizero jaikitzerakoan edo gauetan oheratzean, egundoko ahaleginak eginez ezti kantatzeko eta erdi esnaturik geundenoi belarriak ez ezik bihotza ere goxatzeko. Dena aitortzera, zoragarri kantatzen zigula oroitzen naiz eta ahots ederraz gain belarri aparta zuela, eta duela, oraindik ere kantuan hasten denean. Ama, ama da, eta guk gurea honelaxe bizi izan dugu!
Bera erditu zen eta gu sortu gintuen: sortu, koxkortu, gogortu eta egonkortu ahala, bera konkortu, ximurtu, xigortu, agortu... Baina, egundokoa izan behar du daukazun hura, nola bihotzean hala erraietan, hoberenaz aurrera, zeuk munduratuei ematea; zeuk egin dituzunak, osatzen ahaleginduz, kontrako noranzko joerak birrinduz, egokiak lurrinduz eta behin landutakoak birlanduz. Zenetik eta senetik, denetik egingo zuen, kontzientziaz baino gehiago, belaunaldiz belaunaldi halaxe behar zuela ikasita zeukalako; beti halaxe ezagutu zuelako.
Egun, transmisio lan hori haurtzaindegiak edo eskolak egitekotan uzten dugu haurtzaroan, eta telebistak egiten du geroago, kasu gehienetan. Halere, batzuetan, gure amaren zaintzailea bezalako pertsonek betetzen dute leku hori, baina funtzioa bete gabe geratzen da, ezin baitu ezagutzen ez duena inorengan txertatu. Belaunaldi berrietan aurkitzen ditugu euskarazko balioen eta ezagutzen putzua hutsik daukaten gazteak. Koadrilan kantuan hasitakoan, bihotzetik, haurtzaroko sentipen xamur haien indarrez eta goxo-minez, melodiak bere kasa nola darigun eta garamatzan, oroitzapenen belazera, jaregindako zakurtxoa irrikari eutsi ezinik, salto eta jauzi, bere dohainez harro doan bezala, imajinatzea ezinezko zaienak. Eta ez dakite zer galtzen duten, urre koxkor hori barruan daramazula sentitzea zer den ez dakitelako. Hurrengoek, hurrengoek eta... ere izango duten ezereza!
Familiak mendeetan bete duen lekua bertso eskolek, kantu afariek, jaialdi/txapelketek, ipuin kontaketek eta kontalariek bete behar al dute? Baina, bide hau egingo al dute denek? Premia hau nola barneratu? Zer egin galera hau saihesteko?
Konplexuz jositako gizarte azpikulturala gara; ingelesa ikasteari pisu garrantzitsuagoa aitortzen diogu geurea hasieratik ongi finkatzeari baino. Eta hori egiten ez duen gizarteak ba al du kultura propioz etorkizunik? Geureari eskainitako presupostuak aldatzeko eta hazteko kemenik ez duten gidariekin –eskuineko/erdiko/ezkerreko– urteetako menderakuntza gainditzeko erabaki ausartagoak behar ditugula ikusten ez dutenekin? Geure Estatua izanik ere eta independente izatea lortu arren, gabezia honek jotako gidariek ezin dute ikusi, behar eta premia hau. Konplexurik gabe geure nortasun kulturala eraikitzeko diskurtsoa sortzea eta aplikatzea, beste dena baino aurreragokoa da, ea geurea geure kultur ikuspegitik bizitzeko modua ez duen jasotzen biharko amesten dugun independentziak? Estatuak?
“Euskal” aurrizki huts bihurtuak nahiz Basque Centertuak, –dun atzizkirik gabe, ez dit gure amaren irakaspena osatzen eta, kanpoko jantziz inguraturik, biluzik bizitzera kondenatzen nau!
Kasu Hegoaldeko begirada horri. Lehen-lehenik desmitifikatu larre berde, etxe zuri eta teila gorrien lur ederrekiko miresmen itsua, halako maitasun inkondizionala, hizkerari eta ustezko bizitzeko manerari loturiko fetitxismoa. Utz, Ruper Ordorikari sarri entzun gisan,... [+]
Korrika eta presaka ekarri dute megafonoa. Hau onartezina da. Hau ezin da onartu. Denok batera oihu egin dezagun, ezin dugu honela jarraitu. Zurean ere sartu direla? Bai arrazoi duzu, jo ditzagun txaloak zuretzat. Hurrengo astean hemen batuko gara denok eta aurre egingo diegu,... [+]
Iragarritako heriotza baten kronika. Donostiako Udalak Egiako Kaleko Afari Solidarioak debekatu ditu, «segurtasunaren» aitzakian. Bizpahiru urte dira Egian segurtasuna guztien ahotan dagoela, eta azken hilabeteotan, talde eskuindarren gorakadarekin, egoerak okerrera... [+]
Azken asteetan mobilizazio arrazistak piztu dira Gasteizko Errota eta Donostiako Egia auzoetan, eta biek iragarri dute asteroko deialdiei eusteko asmoa. Haien artean desberdintasunak daude, baita antzekotasun asko ere: sustatzaileak anonimoak izatea, konfrontazioa bilatzea, edo... [+]
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Mendirik altuenetako okoilu gordeetan. Ziztu biziz haize hotzak zazpi hilabetez neguztatzen duen zokoan. Udan igotzen dituzten azienda saldoek motzean eusten dioten belaze bazterretako zuhaixken altzoan. Bertan ezin biziraunari eutsi eta basoak ere txil egin eta urrun-urrunera... [+]
Sardina bat... bi sardina... topatu ziren...
Atlantikoan, Mediterraneoan, Indikoan, Pazifikoan… Gauez bada, 25-55 metroko sakoneran; egunez sakonago, 100 metrorainokoan, harrapariengandik babesteko.
Udazken betean gaudela arnas bideei erreparatu beharra daukagu, garai honetan ia gehienok izango baitugu katarroren bat. Hori bakarrik denean gustura, arnasbideetako gaitz larriagoak zeharo gaiztotuta dabilzkigulako azkenaldian. Gure artean aurre zaintza egitea ohitura zabaldua... [+]
WikiProject AI Cleanup proiektuari ekin diote Wikipedian: "Adimen Artifizialaren garbiketa", nolabait esatearren. Wikilari boluntarioak momentuz ingelesez, frantsesez eta alemanez hasi dira adimen artifizialaren bidez sortutako materialak detektatu eta (okerrak... [+]
Hainbat eragile antifaxista eta antirrazistak antolatuta, Lo que no te cuentan de Donosti (LQNTCDD) taldearen kontrako elkarretaratzea antolatu dute, datorren astelehenean 20:00etan, Amarako Easo plazan. Telegram kanal horretatik, leku horretan deitua dute asteroko... [+]
2020an birjabetu zuten espazioa Portugaleten, eta horren harira epaituko dituzte bederatzi pertsona azaroaren 5ean. Ostiral honetan manifestaziora deitu dute, 'Okupazioaren kontrako erasoak gelditu' lelopean.
Badok-ek, Berriako musika atariak, 15 urte bete ditu. Bi ekitaldi ezberdin antolatu dituzte urteurrena ospatzeko, bata Hendaian azaroaren 16an eta bestea Durangoko Azokan. Hainbat artista izango dira bertan. Euskal musikaren gaur egungo egoeraren erradiografia txikia ere eskaini... [+]
Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen... [+]