Ezkerreko abertzaletasuna ur handitan ari da, Euskal Herriko zelai politikoan nagusitzen. Bestalde, trantsizio garaitik abertzaletasunaren baitan eragiten ari diren bi ildo nagusien artean aldaketarako garaiak antzematen dira: batetik, bide eta botere autonomikoan murgilduta aritu den PNV alderdiak badaki bide hori agortu dela; ezker abertzaleak aldiz, bere estrategian funtsezko aldaketa bideratu du Euskal Herriak behar duen garapen politiko eta soziala bururaino eramateko.

Bide autonomikoaren agortzeak bestelako oinarri politiko batzuen beharra ekarri dio abertzaletasunari eta herritarren artean sinesgarritasun osoa lortu duen Ezker Abertzalearen estrategia aldaketak indar metaketarako kultura berria jarri du martxan, urtetan abertzaleen ur-emari nagusia izan denari, PNV alderdiari, erdigunea kenduz. Edo kentzeko bidean jarriz.

Ezkerreko abertzaletasuna ur handitan ari dela diogunean, eragiteko hiru esparru nagusiri buruz ari gara, zeintzuetan euskal herritarren atxikimendua eta sinesgarritasuna lortzen ari den, ematen duen urrats bakoitzarekin bere imajinarioa indartuz, hots, independentziaren bidea zabalduz.

Lehena, ezbairik gabe, gatazka politiko eta armatuari behin betiko konponbidea emateko esku artean dugun aukera historikoak eraman du ezkerreko abertzaletasuna ur handitara. Alor honetan funtsezkoa izan da aldebakarreko urratsen balioa eta aldebakarreko urrats horiek guztiak itzulezina den estrategia batean kokatzeak, estatuek egiten dutena egiten dutela ere, edo estatuen borondatearen gainetik kokatzeak, hain zuzen: Estatuek borondaterik ez dute, soilik Euskal Herrian indarrak bilduz eta nazioartean presioa eginez sortuko dira epe motz eta ertainean konponbiderako aukerak, alegia, Madrilen aurrean herri gisako konfrontazio demokratikoa indartuz.

Alor honetan, akordio demokratikoa erdiestea da ezkerreko abertzaletasunaren erronka, Euskal Herriaren aitortza eta erabakitze eskubidea Euskal Herriko eragile politikoen artean elkarrizketatzea eta adostea, eta honela herri honetan proiektu oro egingarri bilakatzea, tartean independentziarena, ezkerreko abertzaletasunaren urtetako imajinarioa izan dena, autonomismoaren porrotaren ostean, herri honen etorkizunari begirako proiektu izarra bilakatzeko bidean jarriz, beti ere herritarrek hala nahi badute.

Egun, ezkerreko abertzaletasuna da galtzaile eta irabazlerik gabeko konponbide demokratikoaren defentsa eginez, bere proiektua epe ertainean lehen lerroan kokatzen ari dena, ezbairik gabe. Hainbaten azken orduko presak, gatazkaren amaierako irudian agertzeko urduritasunak eta horri begira puztutako diskurtso eta kontakizunen aurrean, argi luzeak jarrita aritzearen abantaila du ezkerreko abertzaletasunak. Hor ari da irabazten. Zer esanik ez, gainera, espainiar estatuaren krisi ekonomiko eta politikoaren arrakalak gero eta sakonagoak direnean. Bidea errazten dio honek, arrazoiz kargatzen duen hein berean bere herriaren aurrean.

Ezkerreko abertzaletasunaren eragiteko bigarren esparru nagusia aldaketa sozialari dagokio, Euskal Herri berria ezkerretik, justizia sozialaren bidetik eta herritarren borondatean oinarrituta eraikitzeko erakusten ari den gaitasun politikoari hain zuzen. Azken hauteskundeen ondotik, arlo instituzionalean sakoneko berritzea ezagutu dugu, Hego Euskal Herriko lau herrialdeetako eta herrietako egitura instituzionaletako ordezkaritzan indar nagusia bilakatu delarik Bilduren koalizioaren bitartez.

Urtetan oposizioan edo kontrara eta ezezko politikan murgilduta egotetik, gestioaren ardura potoloa eta konfiantza osoa eskaini dio herri honek ezkerreko abertzaletasunari. Ez du eremu xamurra izango honakoa, hainbat urtetan hegemonia instituzionala izan dutenek, batik bat PNV alderdiak, egundoko zorrak eragin dituztelako euren proiektu erraldoietan instituzioak kateatu eta gero. Proiektu erraldoien aroa amaitu da, beraz, eta instituzioak aldaketa sozialaren zerbitzura jartzeko garai berriari baiezkoa eman dio nagusigoz herri honek eta, beraz, horretan asmatzea izango du, epe motz eta ertainean, erronka ezkerreko abertzaletasunak, gatazkaren konponbideaz harago, gizarte-konponbidean asmatzea, instituzioak horrek mesedetara jarriz.

Hirugarren erronka nagusia aurreko bietan asmatzeko antolaketan datza, hots, garai berri honetan herri gisa ditugun beharrei egokien erantzungo dion antolaketari heltzea epe labur eta ertainean. Ezkerreko abertzaletasunak hainbat urrats egin ditu dagoeneko: Lortu Arte akordioa, Euskal Herria Ezkerretik akordioa, Bildu koalizioa, Amaiur, espainiar hauteskundeei begira lehiatuko dena… hauek guztiak tresnak dira, tresna indartsuak oso, indar metaketaren balioa egoeraren aldaketaren zerbitzura jarri eta sakoneko aldaketa horiek, bai konponbidean bai eredu sozialean, posible dela erakusten dutenak; izan ere, nork esan behar zuen duela urtebete egungo egoeran egongo ginenik!

Bukatzeko, ezkerreko abertzaletasunak paradigma errotik aldatu du: duela urte gutxi batzuk sinesgarritasunean eta eraginkortasunean herren baino herrenago egotetik Euskal Herriko aldaketa politiko eta sozialaren motorra izatera iritsi baita. Asmatu egin du ibilbide orrian, baina orain luzerako bidean asmatzea dagokio, independentziaren bidean herritarren atxikimendua bereganatu eta estatu espainiar zein frantziarraren aurrean gero eta sendoago agertzea, berandu baino lehen munduko beste estatu libre bat izateko.