Kafe xorta
Goizaldean, karriken labirintoan bakoitza urrats zaluz doala, han-hemenka “auzokoek” agurrak zuzentzen dizkiote elkarri. Nonbait, baten “Kafe bat?” gonbitari besteak ihardesten dio “bon, are, baina fite!”. Usaiako ateraldia, sinoz landua, hipokrisia zenbaitekin, presa eta ardura frankoren artetik kontzesio zenbait bailitzan. Minutu ahurtara bat baizik ez da izaten, gehienik oren laurdena. Kafe bat: kikera elegante xuri batean bildu likido irakin beltzaun urreztatua, giroak jantzia. Hori baizik ez, eta aldi berean hainbeste.
Hasteko, baliteke zer erran ehotzekoaren karrankaz, edalontzien klaskaz, irratiaren oihartzunaz, ixurtzen doan xirripa eztiaz eta edaria zerbitzatu arteko eternitatea apaintzen duten argi tapatuez. Gero, kafea, edan gabe, preziatzen da, zeremonial guztia lagun: hunkitzen da, usaintzen, behatzen eta poliki ahoratzen. Ezpain eta mihi puntak erre ondoan, zapore guztiak ahotan zapartatzen direla, gozatzen da lehenik, aldi berean garratz eta suabea, zintzurrean behera emeki helarazi aitzin, barne osoaz jabetzera. Lehen hurrupa izaten da hoberena; egunean zehar, nahi bezainbestetan edanik ere, bakar batek ez baitu gustu bera izanen.
Eguneko lehen kafe hori izaten da ezagun eta lagunekin edana, etxetik lanerako bidean, bulegoetatik bi jauzitara, haien baitan murgildu beharko gaituzten beharretara joatea arrastatuz bezala hartua. Preziagarriak izaten dira gisa berean, tarte labur horretako solasak: bezperako gertakariak, bati omen agituaren inguruko kutzukeriak, mugimendu eta erakundeetako jendeen arranguren berriak, haurrak gaizki iragan gauaren aipamena, barra izkinean egunkariaren azalak begi-bistan utzi eskandalua. Eleak trukatzen dira, gogotik eta zintzoki, goizeko izpiritu oraino fresko eta kutsatu gabeek ondurik.
Nekez nezake trenka, kafeak ala solasek, zeinek duen bestea bereziago bihurtzen. Berdin dio. Guztiak du leku eta uneari betetasuna dio ematen: goizeroko erritoa da, betikotasunean aldioro ezberdin. Ortzemuga zabaleko gure bizi hipersozializatuei behatuz, ezdeusak iduritzen ahal dituzte momentu hauek. Bizkitartean, arima saltzeko heinekoa gerta daiteke, noiztenka zinez berant hetsia ere. Minutu ahurtara bat, kafe xorta bat, eleketan: ene buruari eskaini nahi diodan parentesia, zaporez eta ausaz betea: “Are, ados, fite-fite orduan e!”
Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.
Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).
Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]
Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.