Ezkontzaren aitzakiaz
Munich, 1810eko urriaren 12a. Luis I.a Bavariako printzea eta Teresa Saxonia-Altenburgeko printzesa ezkondu ziren. Besteak beste, zaldi lasterketa antolatu zuten hiriko harresien alboko zelai batean, handik aurrera Theresienwiese izenez ezagun egingo zen eremuan. Ezkontzaren ospakizunak urriaren 17ra arte luzatu ziren urte hartan.
1825ean, Maximiliano I.a hil zenean, Luis I.a izendatu zuten Bavariako errege. 1848ko Iraultzaren ondoren, bere seme Maximiliano II.aren mesedetan abdikatu zuen. Teresa emaztea 1854an hil zen, eta Luis, 1868an. Bederatzi seme-alaba izan zituzten. Baina ezkontza hark askoz ondorengo gehiago izan zituen.
1810eko ospakizunak izan zuen arrakastak bultzatuta, hurrengo urtean nekazaritza azoka antolatu zuten zelai horretan –egun oraindik eutsi egiten diote tradizio horri–, sektorea sustatzeko asmoz. 1819an Municheko agintariek euren gain hartu zuten jaialdia antolatzeko ardura, eta Oktoberfest urtero antolatzeko erabaki ofiziala hartu zuten. Aurrerago, ospakizunak luzatzea –gaur egun 16-18 egun irauten du jaialdiak– eta aurreratzea erabaki zuten, egunak luzeagoak eta epelagoak baitira irailean.
1880an 400dik gora postu osatzen zuten azoka, gehienek garagardoa saltzen zuten eta, lehenengoz, argindarrak argitu zuen jaialdia. Hurrengo urtean bratwurst saltxitxen saltokiak jarri zituzten, eta garagardoa kristalezko litroko pitxerretan banatzen hasi ziren 1892an. 1910ean, Oktoberfestek 100 urte bete zituenean, 120.000 litro garagardo kontsumitu zituzten.
Baina jaialdia ez zen etenik gabe hazi. 1854an utzi zuten lehenengoz bertan behera, kolerak hiriko 3.000 biztanle hil ondoren. 1866an Austriaren eta Prusiaren arteko gerrak eten zuen festa, eta 1870ean, Frantzia eta Prusiaren artekoak. Hiru urte geroago berriro ere kolerak galarazi zuen. Lehen Mundu Gerrak iraun artean ere ez zen burutu, eta 1924 eta 1924 urteetan inflazioak eragin zuen etenaldia. Hitlerrek hauteskundeak irabazi zituenean, 1933an, Bavariako bandera zuri-urdina esbastikak ordezkatu zuen Oktoberfesten. Eta Bigarren Mundu Gerran ez zen ez banderarik ez festarik izan. Guztira, 24 urtetan huts egin du.
Oktoberfestek, gaur egun, sei milioi eta erdi bisitari inguru biltzen ditu urtero, eta zazpi milioi litro garagardo baino gehiago kontsumitzen dituzte 42 hektareako eremuan.
Kosmetiko enpresak azalerako kremak hornitzen zituen Dachauko kontzentrazio esparrua. Naziek presoekin esperimentuak egiteko erabili zuten krema mota bat, eta 80 eta 90 preso artean hil ziren horren ondorioz. Enpresak ikerketa “independente eta osatua” jarri du... [+]
Italiako hainbat hiritan hondartzen eta itsasoaren izaera publikoa aldarrikatzeko mobilizazioak egin ditu udan Itsasoa Aske mugimenduak. Hondartzen erdia enpresa pribatuek kudeatzen dutenez, bainua hartzeko ordaindu beharra daukate herritarrek. Zonalde turistikoenetan ordainpeko... [+]
Larunbat honetan Gasteiz Euskararen Hiria ekimenak hartuko du Gasteizko Andre Mari Zuriaren plaza. Goizean hasi eta gauera arte, “euskararen aldeko festa handia” izatea nahi dute euskalgintzako eragileek, kirol jarduerak, kultur emankizunak edo arratsaldeko... [+]
Zubietako erraustegia itxi eta Gipuzkoako hondakinen gaikako bilketa hobetzea eskatzeko giza katea deitu du Errausketaren Aurkako Mugimenduak eragile gehiagoren babesarekin, azken urteotan bezalaxe, igandean, irailaren 14an Donostiako Kontxan.
2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]
CaixaBank Researchek egindako ikerketak agerian eman du Nafarroako etxebizitza merkatuaren egoera. 2007-2008 arteko higiezinen burbuilaren garaian baino %3,7 garestiagoa dira etxebizitza eraiki berriak Nafarroan.
Hemeretzi errusiar dronek Poloniako muga zeharkatu dute, eta Poloniak leherrarazi egin ditu. Poloniako aire eremuari “inoiz egindako erasorik handiena” dela dio armadak.
Protesta eguna da gaur Ipar Euskal Herrian eta Frantzian, François Bayrou lehen ministro ohiak egindako aurrekontu proposamenen aurka altxatu dira gizarte eragileak. Goizean goizetik, Baionako sarrerako biribilgunea blokatzeari ekin diote. Jada hogei manifestari atxilotu... [+]
François Bayrouk dimisioa eman eta ordu gutxitara izendatu du Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ordezkoa: Sébastien Lecornu izango da lehen ministro berria, aurretik Defentsa ministro izandakoa eta Macronen oso gertukoa. Oposizioa haserre mintzatu da, ezker zein... [+]
17. edizio honetan hamar proiekzio antolatu ditu Donostiako Zinemaldi Alternatiboak, beste horrenbeste eragilerekin elkarlanean. Helburua, urterokoa: "Zinemaren bidez hausnarketa kritikoa sustatzea, hainbat gizarte-gai eta -gatazkari buruzko lanak proiektatuta eta... [+]
Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]
Osasuna futbol taldeak bat egin berri du AHTren aldeko enpresarien plataformarekin. Baina, "kirola eta politika ez dira nahastu behar" 'koinatuen' esaldirik gogokoena Bilbon gertatutakoaz besterik ez dugu entzun. 23 hilabetez jarraian estatu genozida batek... [+]
