Odol-analisietako zifrak nahaste-borrastea besterik ez dira izaten sarritan jende arruntarentzat, baina gaixoaren osasunari buruzko informazio ezin baliagarriagoa egon ohi da bertan medikuarentzat. Analisiak hobeto ulertzeko gakoetako batzuk ikusiko ditugu ondoren.
Odol-analisi batean zelula eta substantzia asko, eta oso diferenteak, neurtu eta kontrolatu ohi dira, baina oraingoan odoleko zelulen kontuak azaltzen saiatuko naiz. Odolak zelula mota asko dauzkan arren, hiru kategoria nagusi hauetakoak izango dira guztiak: globulu gorriak, globulu zuriak edo plaketak.
Hemograma ere esaten zaio. Odolean dauzkagun hematien kopurua ematen digu, eta bere balio normala (aurrerantzean BN) 4-5 milioi artekoa da gutxi gorabehera milimetro kubo bakoitzeko. Hortik beherako zifra batek anemia adieraz dezake.
Globulu gorriek odolean okupatzen duten bolumenaren portzentajea adierazten duen zifra hori –BN %38tik %49ra bitartekoa da– puri-purian dago gaur egun komunikabideetan, eta txirrindularien kasuan lasterketatik kanpo geratzeko arrazoia izatera irits daiteke, maila %50etik gora igotzen bada. Kasu horretan, odola oso “lodia” izaten da, oxigeno asko daramalako, baina horrek mesede egin baino gehiago, ondorio kaltegarriak izan ditzake kirolariaren osasunerako.
Molekula hori ezinbestekoa da oxigenoa gorputz osora garraiatu ahal izateko, eta normalean 13-16 gramo izaten dira odol dezilitro bakoitzeko.
Hematien balio horiek analisi batean maila normaletik behera agertzea anemiaren adierazgarri izaten da gehienetan, eta horrek zure odolean oxigeno gutxiago dagoela adierazten du, eta zuk energia gutxiago izango duzula seguruenik. Hala ere, anemiaren diagnostikoa ezarri aurretik, kontuan hartu behar da emakumeengan badirela anemia izateko arrazoi bereziak, hilekoa batez ere.
Gorputza kanpoko eraso eta infekzioetatik babestu eta defenditzeko lanetan aritzen diren zelulak dira. Horien BN 3.500-11.000 bitartekoa da mililitroko. Behera egiten dute hezur-muinak ez baditu zelula horiek sortzen, edo infekzio larrien eta zenbait medikamenturen ondorioz.
Leukozitoen artean, hainbat familia bereizten dira: neutrofiloak (leukozito guztien %38-80 dira baldintza normaletan, eta bakterioek eragindako infekzioren bat dagoenean egiten dute gora), linfozitoak (leukozito guztien %15-49) nahiz monozitoak (osoaren %13ra arte), leuzemia, tumore eta birus edo parasitoek eragindako infekzioetan gehitzen direnak, eta eosinofiloak (leukozito guztien %1-4 besterik ez dira, eta horiek gora eginez gero, parasitoak, alergiak edo asma dagoela susmatu behar da).
Koagulaziorako ezinbestekoak diren zelula horien kopurua 150.000-400.000 bitartean egon ohi da, milimetro kuboko. Globulu gorriak eta leukozitoak baino txikiagoak diren plaketen kopurua maila normaletik behera dagoenean, odola ez dela behar bezala koagulatzen, alegia, odoljarioak ez dira behar bezala “ixten”.
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]
Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
1985. NATOn mantentzearen kontrako manifestazioak egin ziren Hego Euskal Herriko hiriburuetan azaroaren 10ean, tartean Donostian. Milaka lagun irten ziren kalera Koordinadora Antimilitaristaren deiari erantzunez, orduko agintariak karikaturizatzen zituzten mozorroekin. Kanpaina... [+]
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]