Nola definituko zenuke zure burua?

48 urteko igeldotarra, medikua, nahikoa saltsatan ibilitakoa, politikaz kezkatua baina ez politikaria. Nahiko sentibera gai sozialekin eta mundu honetan dauden injustiziekin orohar.

Nola gogoratzen duzu Bildun sartzeko proposatu zizutenekoa?

Zerrendatan joateko proposatu zidaten lehenik. Egoera ez demokratiko irregular honetan nire ekarpen txikia egiteko aukera ikusi nuen. Ondoren proposatu zidaten zerrendaburu izateko, eta nerbio pixka bat gogoratzen dut, baina ilusioz hartu nuen erronka. “Zergatik ez?”, esan nuen.

Egitan pentsatzen zenuten Donostian irabaz zenezaketela?

Bagenekien arrakasta handia edukiko genuela. 7-8 zinegotzi kalkulatzen genituen, 19.000 bozka. Esperotakoa baino gehiago atera genuen ordea. Dena den, harridura Odon Elorzaren galerak eragin zigun. Guk arrakasta izango genuela bai, baina PSE-EE hainbeste jaitsiko zenik ez genuen uste.

Hauteskundeak irabazteak bere ondorioak ditu. Gainean kokatu zaizuen lupa adibidez.

Lupa lehendik ere bagenuen, orain ez dakit zenbat ditugun gainean. Irabazi genuenean garbi genuen gobernatu egingo genuela. Batzuek bertigoa aipatu izan didate, baina ez. Babestuak sentitu izan gara beti. Programarik onena daukagula badakigu, politika egiteko beste modu bat egin daitekeela erakuts dezakegula.

Zer balorazio egiten duzu Odon Elorzaren kudeaketaz?

Nik Odon Elorzaz nahiko ongi hitz egiten dut. Hiriaren alde lan egin du. Bere hiri proiektua eta gurea ez datoz bat, baina konbentzimenduz egin izan du lan hiriaren alde, eta hori eskertu behar zaio. Gertatzen dena da, hainbeste urte boterean egoteak arriskuak dituela, eta agian akats egin du hiria berea zela pentsatzean. Asko pertsonalizatu du. Bere joerak eta hiritarrekin zuen tratamendua azken urteetan aldatu egin dira. Politikari batek behar duen eskuzabaltasunik ez du eduki, azken urteetan behintzat. Orokorrean, uste dut bazela garaia aldatzeko.

Nolakoa behar du alkate onak?

Irekia. Hiritarrak etortzen direnean harrera eskuzabal egin eta entzun egin behar die. Ez ditut ulertzen distantzia hartzen duten alkateak. Eurak leku batera iritsi dira eta herritarrak beherago geratzen dira.

Bertso batekin hasi zenuen agintaldia. Odon Elorzarekin haustura ezin zen handiagoa izan.

Iruditu zitzaidan modu polita zela agintaldia hasteko. Ni ez naiz bertsolaria, baina egia da bertsoak noizbehinka idazten ditudala. Urtebetetze, agur eta abarretan. Gure kulturaren arlo oso polita da. Egun oso berezia zen gainera hura, historikoa, eta bertsoa tokatzen zen. Momentu berezietan bertso joera hori badudanez, horrela hasi ginen: euskaraz eta euskal kulturaren parte horrekin.

Euskararekiko afektibotasun handia ikusten zaizu. “Donostiako hizkuntza propioa” dela esan izan duzu. Zein da zure harremana hizkuntzarekin?

Nere ama erdalduna da eta familian gurasoekin askotan gazteleraz hitz egiten dut. Egia da, halere, momentu honetan, nire emaztea eta nire familia politikoa euskaldunagoa dela erdalduna baino. Gure ustez Donostia hiri euskalduna izan da beti, nahiz eta azken urteetan galdu. Apustu egin dugu berreskuratzeko. Naturaltasun osoz hitz egiten dugunez euskaraz etxean, lagunartean edo beste zirkulu batzuetan, erakutsi nahi dugu udaletxean ere adibidez berdin egin daitekeela. Eskubidea izan, badugu lehendik ere, baina guk praktikara eraman nahi dugu.

Zerikusirik izan dezake euskararekin duzuen diskurtsoak “Donostia alkate berriarekin baserritarragoa izango da” (Ramon Jauregui) eta halakoak entzun behar izatearekin?

Euskara eta baserritar mundua lotzen dituztenek ez dute kalifikazio gehiegi behar. Diskurtso alarmista horren barnean erabili duten beste elementu bat gehiago da. “Bildukoak datoz eta Erdi Arora itzuliko gara”. Normalean barregura sartzen zait halakoak entzutean eta iruditzen zait jendearen gehiengoak hala ulertzen duela. Edozein euskaldunek, edo euskaldun izan gabe Euskal Herrian bizi denak, edo munduko beste puntan bizi arren dibertsitatea eta txikitasuna maite duenak, defenditu egin behar du euskara. Eta, zeinek defendituko du euskara guk baino hobeto?

Zer aldatu nahi du udal gobernu berriak datozen lau urteotan?

Batetik, politika egiteko modua. Hau azken urteotan goitik behera egin izan da, politikarien, enpresarien eta banketxeetako jendearen bulegoetan erabaki izan da udal politika. Informazioa eta parte hartzea ahalbidetuz, demostratu nahi dugu politika egin daitekeela behetik gora. Bigarrenik, ezkerreko politika egitera gatoz. Gutxieneko eskubide kontsideratzen ditugunak defendatuko ditugu. Hirugarrenik, euskara eta euskal kultura. Guk bultza behar dugu euskara. Hemen munduari erakuts daitekeen kultura bat dago.

Krisi garaian gaude. Murrizketak egin beharko dituzue.

Bai, arlo askotan. Porlanean inbertsioa jaitsiko dugu eta pertsonetan igo. Arlo sozialean, ezin du inolaz ere aurrekontuak kaltetuta atera.

Krisiak langabezia edo lan prekarioa ekartzen du horrez gain. Horren aurka egiten saiatuko gara. Lana sortzen saiatu, baina lan duina. Aplikatu beharreko konbenioak aplikatuko ditugu. Esleipen asko egin izan dira enpresa pribatuei, eta garbi daukagu horietan ere zeresana badugula. Ahal den neurrian kudeaketa publikoa berreskuratu behar dugu, baina ezin bada, bertako langileek klausula sozialak betetzen dituztela exigituko dugu.

Donostiako etxebizitzen prezioak Europako hiririk garestienen pare daude. Programan “Alokairuzko etxebizitza parke publikoaz” mintzo zarete. Zer da hori?

Guk ziurtatu nahi dugu jendeak lo egiteko, jateko eta bertan egoteko lekua izango duela. Hori alokairuzko etxebizitza publikoaren bitartez lor daiteke. Eskubidea da lekua izatea bizitzeko, baina ez da eskubidea jabe izatea, hori egungo sistemaren isla bat besterik ez da.

Ehuneko handi batean, eta ahal bada %100ean, egiten diren etxebizitza berriak alokairuzko etxebizitza publikoak izatea nahi dugu. Etxebizitza hutsak alokairuzko merkatura aterako ditugu. Horretan serio hasiak gara lanean, estudioa eginez zein diren hutsak daudenak eta zergatik, asko espekulatzaileen esku utziak baitaude.

Aste Nagusian aldaketa izango al da? Kontzertuekin mugimenduak izan dira...

Aldaketa egon dela ikusarazi nahi izan dugu, baina benetako aldaketa datorren urtean izango da. Aste Nagusi partehartzaileagoa nahi dugu, eta aurten programa ia itxia zegoen iritsi ginenean, baina hurrengo urteetarako batzorde bat ireki nahi dugu eremu ezberdinetako jai batzordeekin ezberdinekin harremana izateko, eurek antola dezaten festa. Udalak finantzatu egingo luke. Garbi dugu orokorrean festa herrikoiak bultzatuko ditugula, ez soilik Aste Nagusia. Auzoetan egiten diren festek Udalaren aldetik bultzada izango dute.

Egunero euskaraz bizi denak zenbaterainoko aldea nabarituko du, adibidez, euskarazko kultur eskaintzan...

Poliki poliki aldea nabarituko du. Euskaraz bizi denari bere ohiko eremutik kanpo euskaraz bizi daitekeela erakutsiko zaio. Udaletxera edo museo batera joaten bada, euskaraz egingo diotela harrera adibidez. Hortik kanpo, Udalaren kultur programan nazioarteko ekitaldi asko antolatzen ditugu, pozik, baina bertako sorkuntza horretan askok euskaraz egiten dute eta horiek lekua behar dute.

AHTren kontuarekin zer duzue buruan?

Garbi dugu garraio publikoa bultzatuko dugula, baina ezberdina da AHT eta tren soziala, herri txikiak eta abar kontutan hartuko dituena. AHTrena eztabaidarik gabeko erabakia da, aurka gaude, eta horrelako proiektu erraldoia krisi garaian berplanteatzea ez da astakeria. Informazioa behar da eta horren ondoren eztabaida soziala nahi dugu.

Zer garrantzi ematen diezue sinboloei, Espainiako bandera fatxadan izateari adibidez?

Garrantzia eman behar zaie, baina erlatiboa. Hareago, keinu batzuk egin ditugu [pleno aretotik Juan Carlos Borboikoaren argazkia kendu zuten]. Ez da gure bandera, ikur arrotza da, baina hori kentzea ez dago gure lehentasunen artean. Jende asko desiatzen dago guk ilegalitateren bat egiteko eta ez gaude horretarako prest.

Guda zibila hasi zenetik 1942 arte, gutxienez 380 persona fusilatu zituzten Donostian. Programan proposatu zenuten Boulevardari “Frankismoko Biktimen Boulevarda” izena eta eskultura bat jartzea. Egingarri ikusten duzu?

Noski baietz. Gainera, orain gutxi biktima horien oroimenez jarritako beste plaka batzuk apurtu dituzte. Abuztuan berriz jarriko dira eta Udalak jarriko ditu –lehen elkarte batek jartzen zituen–, eta pendiente dagoen beste gai bat dela uste dugu. Teorizatu izan da, baina babesa ez da bisualizatu. Gure programan jartzen zuen eta aurrera ateratzen saiatuko gara. Datorren hilabetean omenaldi bat prestatu dugu eta Urgullen zeozer egingo dugu biktimen talde horrekin.

Donostiari buruz eman nahi izan den irudia bestelakoa izan arren, euskal gatazka delakoa oso gordin bizitu da hemen. Atentatuak, hildakoak bi aldeetan, presoak... Zer egin dezake Udalak bi aldeen elkarbizitza eta berradiskidetasuna indartzeko?

Hasiak gara lanean. Atzera horrenbeste begiratu gabe, aurrera begirako jarduera lantzea interesgarria da, eta adibidez, hiztegia aldatzea. Enpatia, elkartasuna, kontsentsua, diferenteen arteko lana... hiztegia ere landu behar dugu. Gure ekarpena egin nahi diogu prozesu honi. Gatazka honetan zauri asko ireki dira eta ixten joan behar dute. Udaletik laguntzeko prest gaude, ezberdinen arteko akordioak bilatuz.

Legegintzaldia hasi bezain pronto, PPk ETAren hilketa guztiak gaitzesteko mozioa aurkeztu du udal plenoetan. Nola interpretatzen duzu ekimena?

Gu ezberdinen arteko akordioen bila ari garen bezala –adibidez 2016koan, alderdi guztien batasuna lortu genuen–, atzera begira egindako ekimena iruditzen zait hau. Ez gara horretan eroriko. Ireki den prozesuari trabak jarri nahi dizkiote, guk nahi dugunaren justu kontrakoa. Konfrontazioa bilatzen dute, eta ez, guk ez dugu halakorik nahi.

Bakoitzak kode etiko bat sinatu zenuten “edozein helburu politiko lortzeko biolentziaren erabileraren aurka” zaudetela adieraziz. Ondoren ordea, behin karguak hartuta, ETAz adierazpenik ez egiteko erabakia hartu duzuela dirudi. Zergatik?

Lehen esandakoagatik. Badirudi batzuk trabatu egin direla eta lehengo hizkuntzara itzuli nahi dute. Argi dugu ez duela ezer ekartzen. Biolentziarik gabeko egoera baten aldeko apustua egin dugu politika egitera etorri gara. Horrek nahikoa eta sobera behar luke jendea lasai egoteko.

Currinek EHUren udako ikastaroetan ezker abertzaleak ETAren biktimen inguruan gogoeta egin behar lukeela esan zuen. Zeozer pentsatua ba al duzue?

Erreferentzia bezala Gernikako Akordioa dugu. Bertan hiru fase ikusten dira. Lehenean biolentziarik gabeko eszenatoki bat dago. Bigarrenean, negoziazioa. Eta hirugarren fasean biktimak daude. Biktimek, pisu handia dute eta era askotakoak daude. Nik omenaldi bat amesten dut, biktima ezberdinen omenaldia, eta alderdi guztiak eskutik helduta joango garela ikusi nahi nuke: PPkoak, EAJkoak, Bildukoak, PSEkoak... Bertan hemen gatazka bat izan dela aitortuko litzateke, honek biktimak sortu dituela eta horiek errekonozimendua behar dutela.

Igeldo eta Donostiaren arteko harremanak aldatzearen alde lan egiten duen 'Itsas Alde' plataformako bozeramailea zara, edo izan zara orain arte behintzat. Zerbait aurrikusi duzue antzeko kasuekin?

Gobernuak bere programan garbi esan zuen Donostian dauden herri txikiak errespetatuko zituela. Herri txiki zein handiek erabakitzeko eskubidea dute. Printzipio demokratikoa errespetatzea da azken batean. Halere, ni Donostiako alkate kontsideratzen naiz eta donostiar guztientzat gobernatu behar dut. Une batean Zubietak edo Igeldok erabakiko balu auzo udal izan nahi duela edo desanexioa nahi duela, donostiarrei esan beharko zaie errespetatu egin behar dela, ez dela kaltegarria.

Ezker abertzaleko zenbait sektoretan Donostia 2016an Europako Kultur Hiriburu izateko hautagaitzaren aurkakotasuna zegoen, gero ordea, behin Udalean Bildu sartu ostean, sorpresaz irabazi egin du, eta aldeko jarrera hartu duzue. A zer nahastea...

Bildun hasieratik defendatu genuen 2016ko hautagaitzan gauza batzuk gaizki egin zirela, baina proiektua eta diskurtsoa onak zirela. Kontua da diskurtsoa nahiko hutsa zela. Edukia behar zuen. Pertsonifikazioa ere kritikatzen genuen. Odonen proiektu bat ematen zuen eta hiriarena behar du. Hori aparte utzita, behin Gobernuan sartzean, hautagaitza defendatuko genuela esan genuen eta orain aukera ikusten dugu edukia emateko proiektuari, baita hemen herri bat eta kultura bat badela munduari erakusteko ere.

Eta orain, nola planteatzen duzue proiektua?

Lau ardatz nagusi izango ditu. Lehena, partehartzea: lehendik ere planteatzen da, baina handiagoa izatea bultzatuko dugu. Bigarrena, hizkuntza: hasierako proiektuan baino askoz leku handiagoa behar du gure hizkuntzak. Hirugarrena, bakea: ideia azaltzen da, baina guk bakea normalizazio prozesuaren barnean sartu nahi dugu. Eta laugarrena, euskal kultura: hemen kultura bat dago, Europan kultura asko daude, asko minorizatuak, eta guk gurea erakutsi nahi diogu Europari.

Zer paper jokatuko du Donostiako Gobernuak Euskal Herriaren kontestuan?

Euskal Herrian ireki den normalizazio politikoan bultzada eman nahi dio. Garbi dugu Euskal Herria kontsideratzen dugula subjektu politiko moduan. Alde horretan hiriak bere ekarpena egingo du. Baita Euskal Herria egituratzeko ere.

Nolako legegintzaldia aurrikusten duzu?

Nahi nuke goxoa izatea, demostratuz beste alderdiekin ere kontsentsuak lor ditzakegula. Baina oposizioa gogor hasi da eta gutxiengoan gaudela kontutan hartuta, momentu latzak ere pasa beharko ditugu. Guk gure ildotik jarraituko dugu. Saiatuko gara alderdiekin hitz egiten. Kostako zaigu, baina programaren parte handi bat aurrera aterako dugu. Ilusioz beterik gaude.