Kartzelako denbora

  • Mikel Etxaburu ::Zu zara orain txoria

    Elkar

    orrialdeak ::108

    prezioa ::14€

Zu zara oain txoria
Zu zara oain txoria
Espetxea, maitasuna eta utopia. Mikel Etxabururen (Ondarroa, 1969) lehen lan honetan Joseba Sarrionandiaren armiarmak ikusi ditut berriro, sabaitik zintzilik, eta Ho Chi Minh-en bizimodu arrunta kartzelaren errealitate paraleloan, eta maitasuna barroteak baino harago:

 “Akrobatak harietan bizi dira,
armiarmen moduan.
Nagoen ziegan ere badago hari bat
errekuentoa eta gero hantxe loak hartzeko.
(…)
Nagoen ziegan ere badago eguzki bat
errekuentoa eta gero hantxe biok musu emateko”.


Etxaburu independentziaren ideiek eroan zuten bi urtez Soto del Realera, Alcalá-Mecora, eta ideien independentziarekin ondu du poesia fin bat, ordenarik gabekoa eta intuiziozkoa, ostera ere frogatuz Harkaitz Canok dioena hitzaurre labur ederrean: “Askatasuna ahoa betetzen digun hitz maiztu horietakoa da”. Gaiak ez du enpalagurik sortzen, ordea, Etxabururen liburuan. Denbora geldo leun batek bustitzen du dena, itsaso baten antzekoa da itxaronaldia: aktiboa. Pentsatu egiten du presoak, hitzak hautatu egiten ditu, irakurri egiten du, hartu eta utzi dabil papera. Ez dauka presarik.

Mendez mende maiztu dira euskaldunen giltzapeko literaturak, geldoak baina arinak: Juan Ignazio Iztueta XX. mende hasieran, gerra ostean Lauaxeta, Gurseko kontzentrazio esparrutik Orixe, Mario Onaindia Burgosko prozesuan, Xabier Amurizak Zamoratik… Jokin Urainen errotarria bueltaka ari da oraindik, pisutsu eta tai gabe, herri baten pazientzia neurtuz.

Zu zara orain txoria poema liburuan ere denbora ez da iragankorra, beste zeozer da. Denborak forma desberdinak hartzen ditu –txoriarenak, ametsenak, desertuarenak–, baina zain bezala dago dena, poetaren diskurtsoa soilik entzuten da, barruko gelditasunean. Goian aipatu dugun “eguzkian emandako musua” horixe da, hain zuzen: denbora sustantzia dinamikoa da, lodi doa kartzelan, arin kanpoan. Denbora subjektua da, poesiaren lanabesa, eta erritmoa, bada, jagon beharreko lehen aldagaia. Poemek tempo lasaia dute: pasatu egiten dira, baina ez alferrik, ez geldian, ez negarrez.

Erreka bezala doa irakurketa, eta Ez-lekuak, Leku pribatuak eta Leku posibleak atalak bisitatzen ditu espetxetik maitasunera eta maitasunetik utopiara, azkenean iturburura itzuliz, “herrira”, zentzu zabalean: “Belak egin ditut izarekin/ (…) herrira bueltatzeko geldi-geldi”. Poesian ur geldia bada heriotza, bizitzari kantatzen dio Etxaburuk, korronteari. Mila aldiz eroango gaituzte kartzelara, baina ezin gaituzte bajatu bi aldiz erreka berberera.

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude