"Libertatea oso ederra da, baina oso gogorra"

  • Amaia Lasaren etxetik Juan Sebastian Elkanoren harrizko eskultura ikusten da. Elkanok ez dio haragizko poetari begiratzen. Norbere munduari buelta ematea zein zaila den badakielako, akaso?

Amaia Lasa
Amaia LasaDani Blanco

Etxe honetan bertan jaio zinen. Etxe honetan bertan hasi zinen poemak idazten.

Bai, eta nahiko goiz hasi nintzen euskaraz idazten, etxean giro hori arnasten baitzen: abertzaleak ziren denak, eta nire osaba batek, Lucas Alegriak Euzkadi egunkarian idazten zuen. Bazen etxera etortzen zen idazle bat ere, Blas de Alegria, nafarra, aitonaren lehengusua zena, eta liburu asko ekarri omen zituen. Nik galdetzen nien eta non dira, ba, liburua haiek? eta erantzuten zidaten itsasoan, gerra garaian beldurtuta itsasora bota baitzituzten. Mikel, anaia zaharrena, ikasketak egitera kanpora joan zenean ere euskaraz idazten genion elkarri, eta hamar urterekin batxillergoa egitera Donostiara interna eraman ninduten ere aitak euskaraz idazten zidan beti.

Noiz hasi zinen Zeruko Argian idazten?

Magisteritza ikasten ari nintzen garaian, gaztetxotan. Ordurako hasita nengoen neure kasa poematxoak-eta idazten, baina Zeruko Argian bazen “Gazte naiz” izeneko atal bat, eta atal hartan idazten hasi ginen Ramon Saizarbitoria, Xabier Lete, Lurdes Iriondo ere bai, agian... Kaputxinoen astekaria zen, haiek ez dakit zer pentsatuko zuten, Jangoikoari buruz idatziko genuela, agian, baina guk gogoak ematen ziguna idazten genuen. Gure kabuz hartu genuen orri bat, bi alderekin, alde batean “Gazte naiz” atala zegoen eta beste aldean “Herriak eta gizonak”. Bigarren atal hori Rikardo Arregik koordinatzen zuen eta bertan politikaz aritzen ginen. Eta hala txandatzen nituen poesia eta artikuluak, ikasketa guztiak ahaztuta.

Eta handik Friburgora.

Garai hartan mundu guztia Parisa joaten zen, eta nik ere banuen Pariserako gogoa, baina anaia Mikel Friburgon bizi zen eta hark Parisen oso bakarrik sentituko nintzela eta Friburgora joateko esan zidan, han bazela literatura irakasle on-on bat, historia garaikidea hartu eta idazle bakoitza kontestu hartan irakasten zuena... Zoritxarrez, Friburgora iritsi nintzenerako irakasle hura joana zen, baina esperientzia aberasgarria izan zen.

Literatura non, Amaia Lasa han?

Etxean liburu asko irakurtzen genituen, batez ere, anai zaharrenak eta biok. Gogoan dut Boris Pasternaken poema batzuk irakurtzen hasi nintzela 15 urterekin. Baina, jakina, garai hartan “Indice” izeneko zerrenda zegoen, elizak atererea, eta han agertzen ziren irakurri ezin genituen liburu guztiak, eta on guztiak ziren!: Dostoyevski, Pio Baroja... Eta egun batean erabaki egin nuen: indizea kanpora, eta gogoak ematen zidana irakurtzen hasi nintzen. Orduan deskubritu nituen XIX. mendeko nobela, Tolstoi, Chejov, ikaragarri gustatu zitzaidan Dostoyevski... Frantsesak ere bai, Stendhalen “Rojo y negro”, adibidez… Haiek irakurri eta une berean idatzi egiten nuen, baian egun batean gurasoek esan zidaten hura dena oso ondo zegoela, baina neure kabuz bizitzen hasi beharko nintzela, eta orduan gogoratu nuen magisteritza bukatu beharra neukala. Beraz, ikasketak bukatu eta ikastoletan hasi nintzen lanean, hala eman nituen 9 urte, hainbat herritan. Helburua hori zen: irakasle izatea eta une berean idaztea, bi lanak txandakatzea.

Lehen emakumetako bat izan zinen orduko literatura erabat maskulinoan. Nola bizi izan zenuen? Aintzat hartua izan zinen?

Maskulinoa bakarrik ez, gehienak, gainera, frailekumeak ziren, eta gizartea askoz ere itxiagoa, erligiosoagoa: oso erraz eskandalizatzen ziren. Guk gure askatasuna hartu genuen idazteko, ez ginen kezkatzen besteek zer pentsatuko zuten, baina anaiak eta biok 1971n argitaratu genituen poemak nahiko eskandalagarriak izan ziren. Hasieran emakume bakarra nintzen, baina ez nintzen baztertua sentitu. Juan San Martinek nire poemak hartu eta argitaratu egin zituen, Martin Ugalde ere oso errespetuzko pertsona zen eta hala tratatzen ninduen... Nik uste dut bitxikeria nintzela haientzat, zerbait arraroa. Ez nintzen baztertua sentitu, eta horrekin ez dut esan nahi talde bezala bazterturik ez gaudenik, baina pertsonalki une hartan ez nintzen hala sentitu. Oso gaztea nintzen, eta oraindik ez nuen emakumeen bazterketaren kontzientziarik. 80. Hamarkada hasieran izan zen feminismoaren lehertzea, eta orduan hartu nuen nik ere kontzientzia, eta konturatu nintzen baietz, idazlea nintzela, baina... Baina asko zeudela. Hala ere, ni pertsona bezala baino, esango nuke gure mundua, emakumeen mundua izan dela orokorrean baztertua.

Argitaratu zenituen “Nire gelako lau hormak”, “Hitz nahastuak” eta “Nire paradisuetan”, eta ondoren New Yorkera alde egin zenuen, eta Nikaraguara segidan. Zeren bila edo nondik ihesi abiatu zinen itsasoaren beste aldera?


Garai hartan gure herria nahiko itxia zen, eta itomena sentitzen nuen; Arestik esaten zuen bezala euskal herri maitea ezin zaitut maite baina nun biziko naiz zugandik aparte, eta ni erabat identifikatzen nintzen bertso haiekin. Arnasa hartzera atzerrira joan beharra sentitzen nuen. Baina gero itzuli nahia ere izaten nuen. Eta Nikaragua zergatik? Hemen beti iraultzaren ideiaren bueltan mugitzen ginen, manifestazioetara joaten ginen, maiatzaren 1ean eta Aberri Egunean, batez ere, eta haiek debekatuak gehienetan, baina beti iraultzaz ari ginen hitz egiten, eta pentsatzen genuen iraultza egiten genuen egunean gure herria paradisu bilakatuko zela... Horregatik, Nikaraguako iraultza egin zutenean hura ezagutzeko gogoa sentitu nuen, eta horretara joan ninten. Zorionez, ezagutu nuen, eta iraultza beharra konfirmatu eta konbentzituta itzuli nintzen, baina iraultza egitea zein zaila den ere ikasi nuen: boterea hartu dezakezu, han egin zuten bezala, baina gero zenbat borroka, zenbat frente, zenbat gauza... Ze prozesu konplexua den ohartu nintzen. Asko ikasi nuen han emandako 3 urteetan.

Managuatik berrehun kilometrora dagoen herri batean igaro zenituen hiru urte. Han jaio zen zure alaba ere, Silviak lagunduta.

Bai, Silvia famatu eginda dago. Silvia han zegoen emakue kubatarra zen, beltz-beltza, haurra erditzen lagundu zidana. Oraindik ere badut harremana berarekin, Getariatik Kubara joaten den jendearen bitartez eta bidali nion Itsasoko izaki, bertan berari idatzitako poema baitago, eta idatzi zidan abro el libro pero siempre vuelvo a mi poema.

Noiz eta nola bilakatu zinen emakume feminista? Nola eraiki da zure kontzientzia feminista? Zer eman dizu feminismoak?

Donostian bertan, momentu hartan bilera asko egiten genituen, leku publikoetan, eta mundu osoan askatasuna eta berdintasuna aldarrikatuz izan zen lehertze hura hona ere iritsi zen: jende dexente bildu ginen feminismoaren inguruan. Emozio handiarekin bizi genuen, orduan hasi baikinen ulertzen gure bizitzetan gertatu ziren (eta ez ziren) eta gertatzen ari ziren gauza asko. Nondik gentozen ulertu genuen, gizarteko mekanismoak ulertu genituen eta gauza asko nire arazo izatetik gure arazo izatera pasa ziren. Kontua da, hain dela sakona feminismoak proposatzen duen aldaketa, mantsoa behar duela derrigor. Orain 60. hamarkadako teoria haiek gauzatzen ari gara, eta gauzatzen direnean ideiak ez dira pentsatu bezalakoak izaten, beste dinamika batzuek ere eragina dutelako ideia horietan. Asko aureratu dugu, eta orain gizonek gogoeta egin dezaten garaia dela uste dut, erabaki dezaten ze nolako pertsonak izan nahi duten, ze nolako maskulinitatea garatu nahi duten. Nik uste, orain fokoa gizonengan dagoela, eta pentsatu behar dutela zer den gizon izatea. Hala, eskubide osoko pertsona gisa elkartuko gara.

Autoexigentzia moduan ere bizi duzu feminismoa?

Bai, izan ere, libertatea aldarrikatzen dut, libre izan nahi dut, baina konturatzen naiz beti ibili izan naizela babesaren bila, eta azkenean babesle horrek itotzen nauela. Baina oso zaila da norbere libertatearekin kontsekuente izatea, norbere libertateak ematen duen beldurrari aurre egitea kosta egiten da. Azken finean, erabaki egin behar duzu nolako emakumea izan nahi duzun, nolako pertsona izan nahi duzun. Hori zaila bada, are zailagoa da hori gauzatzea, aspalditik datozkigun kate eta inertziek tira egiten baitigute. Eta nik pentsatzen dut aldaketa sakonak poliki-poliki ematen direla, ur sakonak dira, pixkanaka mugitzen eta urazaleratzen direnak.

“Errealitatearen konstatazioa da emakumeak bi iraultza egiten diharduela etengabe”. Zeintzuk dira bi iraultza horiek?

Bata norbere iraultza da, norbera aldatzen ez bada eta teoria hutsa erabiltzen badu ez baitu ezertarako balio; eta bestea iraultza soziala, gizartearekin batera egiten dena. Hasieran garrantzitsua izaten da talde txikitan biltzea, babesean indartzea, baina iristen da momentu bat ideiak gizarteratu behar direna. Maria Eulalia Camañi idazle katalanak esaten zuen berak ez zuela nahi matxismoak egin duena feminismoak egiterik, hau da, gizonak eta emakumeak bereizterik, alderantziz, elkartzera jo behar dugula zioen. Horregatik pentsatzen dut iraultza barrutik eta kanpotik egin behar dela.

“Emakumearen mundu ikuskera eta bizitza ez da aski landu literaturan”. 1988an baieztatzen zenuen hori. Oraindik ere firmatuko zenuke?

Nik uste dut bagoazela aurrera: emakumea ez da gehiago literaturako musa edo literaturako objektu, edo ez behintzat hori bakarrik. Sujetu bihurtu da, eta emakumeok gure literatura egiten ari gara sujetu gisa. Eta hala gertatzen da alor guztietan, literaturan bezala baita politikan, kirolean, kulturan etab. ere. Egia da alor bakoitzean burua ateratzen duten lehen emakumeei kritika zaparrada egiten zaiela, izan ere, baztertuoi, gutxiengooi, burua ateraz gero, nabarmenduz gero perfektuak izateko eskatzen zaigu, eta ez, kontua muturra sartzea da, eta hanka sartuko dugu, eta gauza batzuk ondo egingo ditugu eta besteak gaizki, denek bezala, ikasteko modu bakarra horixe da eta.

Emakumeek idatzitako literatura intimismoarekin lotu izan da sarri. Aipatu izan duzu oraindik ere intimismoa gaizki ulertua dela, ezin dela esan gai intimoak gai sozialak ez direnik. Gutxietsi egiten da literatura intimoa?

Despektiboki ulertu izan da beti. Bakoitzak barruak agintzen diona egin behar luke: batzuetan bere buruaz hitz egingo du idazleak, besteetan gizarteaz gehiago... Eta kanporako edo barrurako joera hori ez da inoiz kasualitatea izaten, zerbaiten ondorio da, baina horrek ez du literaturaren kalitatearekin zerikusirik. Gizon askok ohitura handia daukate munduaz hitz egiteko, baina galdu egiten dira barne gaietan, askok beren buruengandik ihesi idazten baitute. Askori ez diete beren barruak arakatzen irakatsi, beren ahuluneekin adiskidetzen irakatsi... Eta guri sarri alderantziz gertatzen zaigu. Argi dago eman diguten heziketa sexistak denoi kalte egin digula, bai batzuk eta bai besteok gure mitoen esklabu gara. Haien morrontzan bizi gara. Kateatuta gaude gure mito propioetan.

Emakume gisa, poeta gisa… libertatearen grina agertzen da behin eta berriz zure poesian. Zerk ematen dizu zuri libertatea? Zerk ukatzen? Nola egiten duzu bilaketa hori?

Esaten dute oso zaila delalibertatea definitzea, edo are ezinezkoa dela. Baina, esaterako, libertatea ematen dit aukerak izateak, posibilitate bat baino gehiago izateak. Nietzschek esaten zuen sormenak ere libre egiten gaituela, sortzeak askatasuna ematen duela eta, egia da, idazten dudanean libre sentitzen naiz. Libertatea definitzea ezinezkoa denez, esango nuke halako eta halakotan libre sentitzen naizela: idaztean; nire bizitzarekin indartsu eta koherente sentitzen naizenean; nire pentsaera eta ekintzen artean adostasuna dagoenean... Baina ez nuke jakingo askatasuna definitzen.

Zein da zure betiko barne-borroka?

Nire kontraesan handia libertateaz horrenbeste hitz egin, libertatea horrenbeste desiratu eta libertate hori asumitu ezina da, batez ere, gazte garaian. Libre izateak ondorio asko baititu. Oso indartsua izan behar duzu. Nik ikusten nuen libertatea, nahi nuen libertatea, baina libre nintzenean sufritu egiten nuen, bakardadea sentitzen nuen, ez nintzen ulertua sentitzen... Libre izan nahi nuen, baina, era berean, beti ari nintzen babesle bila, eta kontraesan horretan sufritzen nuen. Orain, jende gehiago ikusten dut askatu nahian, eta bakardade hori ez da hain pisua, talde kontzientziak asko laguntzen du horretan, baina askatasuna beti da gogorra, oso ederra baina oso gogorra.

“Jaungoiko guztiak ukatzen dituen emakume bat naiz”. Horrela hasten da zure liburua. Erraza da Jaungoiko guztiak ukatzen dituen emakumea izatea?

Poema hura idatzi nuenean sentimendu erligiosoa zegoen batetik, baina baita sentimendu soziala ere. Neure independentzia aldarrikatzen nuen, ez axolagabetasuna, independentzia baizik, eta independentea izatea oso gogorra da. Independentzia grinak ez du ukatzen pertsona sozialak garenik: besteen beharra dugu, besteekin elkartu eta gauzak elkarbanatzeko beharra, baina nik elkartze hori nire nitasuna galdu gabe, desegin gabe egin nahi nuen, eta egin nahi dut. Adinean aurrera egin ahala, gero eta indar handiagoa sentitzen dut libertatean aurrera egiteko, libertatea gauzatzeko.

Adinean aurrera errebeldeagoa zara?

Ez, kontsekuenteagoa naiz.

Itsasoa eta Amaia Lasa. Bata bestearen barruan bizi zaretela dio Jose Luis Padronek “Itsasoko izaki” zure azken laneko hitzaurrean. Zergatik zara itsasoko izaki?

Itsasoaren inguruan bizi garen guztiok gara itsasoko izakiak. Mendiz inguratuta dagoen pertsonaren izaera diferentea da itsasoko izakienaren aldean. Zure inguruak izaera mota bat ematen dizu. Itsasoa asko bizi dugu hemen, Getarian gain-gainean bizi gara, itsasontzi handi batean bizi bagina bezala. Egun batean pasiatzen nenbilen olatu artean, eta itsasoaren parte nintzela sentitu nuen, itsasotik hartutako ezaugarri asko nituela.

Poema zaharrak eta berriak bildu dituzu poemarioan, olatu zaharrek eta berriek osaturiko itsasoa baizna bezala.

Behin, poema irakurketa batean ea oraindik Jaungoiko guztiak ukatzen zituen emakumea nintzen galdetu zidaten, eta bai, gaur ere gauza bera esan dezaket. Liburu honetara ekarri ditudan poema guztiekin identifikatzen naiz, nahiz eta batzuk idatzi nituenetik 40 urte pasa diren. Aldaketak aldaketa, oraindik ere funtsean bat nator. Uste dut esperientzia irabazi dudala, eta bizi izandakoaren esperientzia oso garrantzitsua da niretzat, eta hori islatuko da poema berrietan, baina hala ere funtsa antzekoa dela esango nuke.

Itsasoarekin eta Nikaraguarekin batera, Harlem, Penelope, Anbotoko Damia eta Safo dira zurekin bateaItsasoko izaki idatzi dutenak. Zer eman dizu bakoitzak?

Erabili ditudan sinboloak dira. Harlem garrantzistua izan zen niretzat, Simone de Beauvoirrek esaten zuen bezala, han ohartu nintzelako batzuk azalaren koloreagatik zirela zapalduak eta beste batzuk, berriz, gure sexuagatik. Bazterketaren bi alde horien kontzientzia hartu nuen Harlemen; eta zu baztertua zarenean beste baztertuekiko sentsibiliatea garatzen duzu. Penelope, aldiz, denboraren sinboloa da. Denboraren mende egon beharrean, nolabait, denbora mendean hartu beharra sentitzen dut, eta horregatik da Penelope sinbolo egokia, berak debora bere mesedetan erabili zuelako, eta edade batetik aurrera denborari beste zentzu bat ematen zaiolako. Anbotoko Damia, berriz, gure mitologiako izarra izan da beti, eta oraindik ere mito horietan sinesten jarraitzen dugu, gogoa daukagulako, eta Safo aukera sexual baten aldeko sinboloa da, emakumeen arteko maitasunaren sinboloa, horrek ere askatu bainau, dudarik gabe, besteak askatzen diren neurrian ni ere libreago izango bainaiz, eta besteak lotzen diren neurrian ni ere lotuago egongo bainaiz. Beraz, gure emakume taldea askatzen den heinean ni ere askatu egiten naiz.

Erotismoa, gorputza… Nola ekarri dituzu poesiara?

Nik uste dut, nerabezaroan, idazten hasten garenean, gure gorputzaren kontzientzia hartzen dugula, literaturarekin batera deskubritzen dugula gure gorputza ere, eta deskubrimendu miragarri horrek salto egiten duela literaturara. Gorputza, erotismoa eta sexua naturari lotuta bizi ditut nik, eta hala agertzen dira poemetan ere.

Paradisuaren ideia errekurrentea da zure poesian. Zein duzu galdutako paradisua? Eta amestutakoa?

Horiek ere sinboloak dira. Poema batean esaten dut emakumeok gure paradisuak eraiki beharrean besteei lagundu diegula euren paradisuetan bizitzen, besteentzako paradisuak eraiki ditugula, alegia. Imaginatu gizon bat, ekontzen da, familia dauka eta zerbait egin nahi du, eta babes guztia dauka. Eta emakumezko askok aldiz, hamaikatxo aldiz sinestu dugu haien paradisua gurea ere bazela, eta ez dugu pentsatu gure paradisu propioa zein zen. Nik ez dakit ziur nire paradisua zein den, ez dut uste absolutu bat denik, paradisu txiki asko daude, baina ziur dakidana da besteen paradisua ez dela nahi eta nahi ez nirea. Izan daiteke biren arteko paradisu bat ere, izan daiteke gizon batekin batera eraikitako paradisua ere, zertan ukatu, ederra delako gizon batekin, haren aldamenean ondo egotea. Baina geuk erabaki behar dugu gure paradisuak zeintzuk diren eta norekin eraiki nahi ditugun.

Denbora izan da zure beste kezketako bat.

Esango nuke, denboraren esperientziak bizitza malgutasun gehiagorekin bizitzera eraman nauela. Bizitzen irakasten du denborak, eta denborak irakasten du denbora bera nola erabili. Niri asko gustatu izan zait beti italiarrek erabiltzen dute esamolde bat: il dolce far niente, ezer ez egitearen plazera. Egotearen, izatearen, bizirik sentitzearen beraren plazera.

“Zoriaren hegadak” poeman gorputz zimurtuari, higatutako gorputz biribilduari eta jakituriaz eta jakinminez beteriko garai berriari egiten diozu erreferentzia.

Oso matematikari txarra naiz eta horrek badu bere alde ona: bizitza ez dut zenbakitan ikusten. Batzuek pentsatzen dute hogei urte geratzen zaizkit, eta halako kalkuluak egiten dituzte. Nik ez. Ez dut horretan pentsatu ere egiten. Badago esaldi bat esaten duena: nik ez nuke zahar maniatiko izan nahi, emakume jakintsu izan nahi nuke, eta horrekin bat nator. Hala begiratzen diot zahartzaroari.

“Poema sinboloz eta mitoz hustu zenean zu zeunden poma hutsaren hondoan, biluzik, behargorri, negarrez, maiatsun eske”. Maitasun eske idazten du poetak? Idazten duzu zuk?

Ez, poema horretako narratzailea, nire gogoan, gizon bat da, beti sentimenduak ukatu izan dituena. Baina, azken finean, poemak dio, biluztean behartsu dela, maitasuna eskatzen duela edozein emakumek bezalaxe, denok behar dugulako eta denok gaudelako behargorri. Gizon asko lepotik gorakoak dira eta, modu irrazionalean, sentimeduak beren arrazionalitatera pasatzen saiatzen dira. Baina ezinezkoa da. Alferrik da sentimenduei garrantzia kendu nahi izatea. Gizon asko sentimenduei pisua kentzen saiatzen dira, eta esaten dute emakumeok garela ahulak, sentimenduak mendean hartzen ez dakigunak, dependenteak. Baina gezurra da hori. Denok baikaude biluzik, behargorri, negarrez, maitasun eske. Izan nuen nuen behin bikote bat etengabe askatasunaz hitz egiten zuena, baina nire etxetik joan eta kalea zeharkatzeko izugarrizko nostalgia sentitzen zuena. Askatzearen beldur izugarria zuena. Ahulak gara, eta eskerrak ahulak garen.

BESTEREN AHOTAN

Itxaro Bordak:
“Han hemenka aurkitzen nituen Gandiaga, Aresti edo Erdozaintzi-Etxart poeten testuak irensten zituen idazlegaia nintzen. Alor horretan nahikoa gosaioa izan naiz beti. Baionako Zabal liburu-denda ohian Nere Paradisuetan bilduma aurkitu nuenean bizitza aldatu zitzaidan naski, bizitza ez baldin bazen, bizitzaren ikusmoldea behintzat bai. Amaia Lasaren lehen olerkietarako bidea egin nuen eta oroitzen naiz a-e-i-o-u berriarena rock moduan zintzurra larrutzeraino auhenkatzen nuela neska-lagunak zoratzen saiatzeko. Azken urteotan Amaiaren lanetara itzuli eta uste baino itsaso zabalagoa zela konturatu naiz. Getariararen ahotsa gero eta premiazkoagoa zait. Hango txakolia bezain”.
 

NORTASUN AGIRIA

Amaia lasa Getarian jaio zen 1948ko abuztuaren 8an. Magisteritza ikasketak egin zituen, baina irakasle baino lehen sentitu zen idazle. 60. hamarkadan argitaratu zituen lehen poemak eta artikuluak, eta 2010ean jalgi da plazara bere azken poemarioa: Itsasoko izaki (Maiatz). Idazle feminista honek Jaungoiko guztiak ukatu zituen behin, eta ez dio libertatearen bilaketari sekula uko egin. Ogibidez maistra da Zarauzko Orokieta eskolan, eta euskara irakasten die etorkinen seme-alabei.


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude