Elgoibarko (Gipuzkoa) Makina Erremintako Institutuak (IMH) bostgarren aldiz antolatu zituen Hizkuntza kudeaketa enpresan jardunaldiak urriaren 21ean. Hamabi hitzaldi eta mahai-ingurua izan ziren, horien artean hainbat enpresatako praktika onak erakutsi zizkiguten. Eroskik 2008tik 2010era euskara plana nola berrantolatu duen esplikatu ziguten. Ordu erdiko azalpenetan Iratzeder Mendikutek –Eroskiko euskara planaren arduraduna– eta Idoia Aldekoak –Elhuyar Aholkularitzako teknikaria– erakutsitako koadro kilometrikoek gure arreta piztu zuten. Koloretako laukitxoetan euskararen erabileraz neurtu beharreko elementu (ia) guztiak daude: ordain tokian elkarren erosketak ez nahasteko erabiltzen den karteltxoa, hamar produktu baino gutxiagoko lerroa dela esateko euskarria, arrandegian arrainen izenak jartzeko etiketatxoak... Izugarrizko puzzle informatikoa, hormatik zintzilik dagoen kartelak mezua euskaraz ere izan dezan. Ez da gure intentzioa doako txaloak jotzea, bai baitakigu ordenagailuko koadro erraldoiek ez dutela saihesten, oraingoz behintzat, gaztelania hutseko egoerak aurkitzea. Alabaina, mahai-inguruan Andoni Sagarnak eta Bego Montoriok esandakoak ekarri behar gogora: “asko egin dugu, begira non hasi ginen eta non gauden”. Duela urte batzuk hor ariko zen euskararen militantea ahaleginean, agian fabrikako erreminten hiztegitxoa fitxetan osatzen, edo beharbada, denek euskaraz zekiten hiztunen bileretan euskaraz egiteko tematuta. Orain, aholkularitzak daude enpresetan euskara planak kudeatzeko. Maquelsa edo Konica Minolta moduko enpresak Elgoibarra hurbiltzen hasi dira hizkuntza kudeaketa errentagarri dela jakinda.

Bezeroak agintzen al du?
Mahai-inguruan Sagarna eta Montorioz gain, Galder Lasuen aritu zen. Moderatzaileak galdetu zuen ea nola lortu enpresetan hizkuntza kudeaketa txertatzea. Hona hitz gutxitan esandakoak: sariak/zigorrak sistema erabiliko dugu enpresek euskara kontuan har dezaten? Batzuen ustez, sariak, aitortzak, badu bere balioa, zergak arindu daitezke edo kredituak lortzeko erraztasunak eman euskara ondo kudeatzeagatik; zigorren aldeko jarrerarik berriz, ez genuen entzun. Sagarnak aipatu zuen merkatuak agintzen duela. Nola merkatua fragmentatzen ari den eta enpresak bezero bakoitzaren atzetik dabiltzan azaldu zuen. Laisser faire beraz?, bota zuen norbaitek. Montoriok diskriminazio positiboa derrigorrezkotzat jo zuen. Zigorra ez zaio modu egokia iruditzen, baina azpimarratu zuen berari zaplastekoa ematen ere ez duela utziko.

Lourdes Auzmendi gaztelaniaz
Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordeak mintegiaren irekieran hitz egin zuen, eta haren hitzak ez zituen haizeak eraman. Hiru kontu aipatu zituen: LanHitz, Bikain ziurtagiria eta Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Hizkuntz Eskubideei Buruzko dekretua.

Bikain ziurtagiriari buruz esan zuenak, edo hobe esan, gaur egun bi ziurtagiri egoteari buruz esan zuenak, jakin-mina sortu zuen. Auzmendik azpimarratu zuen bikoizketa saihestu behar dela, bakarra beharko lukeela ziurtagiriak eta adostasunerako nahia agertu zuen.

Hainbaten artean ezinegona kontsumitzaileen dekretuaz esandakoak eta horretarako erabilitako hizkuntzak eragin zuen. Ordura arte euskaraz aritu bazen ere, gaztelaniaz hitz egin zuen dekretuaz: “Euskara darabilten enpresak saritu egin behar dira, baina zigortu ez, bestela beti hizkuntza gutxiagotua baita galtzailea. Borondatearen kontra egiten badute, ez dugu ezer lortuko”. Bezperan mahai gainean izandako bi adibide eman zituen. Telefonicari kexa agertu zion bezero batek euskara erabili ez zuelako. Enpresak arrazoia eman zion bezeroari, eta baietz, hankasartzea konponduko zuela. Repsoli kargu hartu zion beste bezero batek, eta enpresak erantzun horregatik zigorrik ez zuela eta ez zeukala zertan ezer konpondu. Auzmendiren gogoeta: “Pentsatu beharko dugu zer egin azkeneko adibideetakoekin”. Entzule bati errespetu falta iruditu zitzaion Auzmendi halako foroan gaztelaniaz aritzea, “gaztelaniaz hitz egin du esateko euskara ez dela inposatu behar. Mingarria izan da bere jarrera. Euskara ez da inposatzen, gaztelania baizik!”.

CAF eta Don Bosco ikastetxea
Euskararen normalizazioan praktika on gisa aurkeztu zituzten Oarsoaldeko (Gipuzkoa) Lanbide Heziketako Don Bosco ikastetxea eta trenak egiten dituen CAF enpresa. Lehenengoak esperientzia pilotua egin du 2009-2010 ikasturtean. Don Bosco ikastetxean A eta D eredua eskaintzen dira, baina D ereduko ikasleak, ikasketak euskaraz egin arren, enpresako praktiketan nekez aritzen ziren euskaraz. Hamar ikasleko lagina hartu zuten eta haiek praktikak ahalik eta ingurune euskaldunenean egiteko metodologia landu zuten. Giltzarria izan da ikastetxeko tutorearen eta enpresako instruktorearen arteko harremana. Sistematikoa bihurtzeko asmoa duen esperientzia pilotua izan da.

CAF enpresak 1980ko hamarkadan itzultzailea kontratatu zuen, orduko euskararen aldeko sentsibilizazioaren ondorioz. Geroztik euri asko egin du. 2005. urtean Gipuzkoako Beasaingo eta Irungo lantegietan elebitasuna ezartzen segitzeko gogoeta prozesua abiatu zuten eta Hizkuntza Politika Orokorra ezarri.

Hausnarketak ere tokia izan zuen mintegian. Bego Montorio euskal itzulpengintzaren erreferentzia gune bihurtu nahi duen ItzulBaita (EIZIE) erakundeko arduraduna da. Montoriok itzultzaileen eta enpresen artean zubigintza egiteko borondatea agertu eta elkarlanerako gonbitea luzatu zuen. Hizkuntza kudeaketan pausoak eman baditugu ere, Montorioren ustez oraindik “itzul dezatela!” esaldiak existitzen du. Gakoa zer, nork, noiz, non, norekin eta zertarako itzuli galdetzea da; beharraren neurriko irtenbideak bilatzea, alegia.