Hiriaren metamorfosia zuri-beltzean esplikatua

  • Ortszeit (Ordu lokala) erakusketa paratuko dute azaroaren 9tik abenduaren 4ra Donostiako Ernest Lluch kultur etxean. Stefan Koppelkamm argazkilariaren lanak dira: Berlingo Harresia erori berritan Ekialdeko Alemaniako kaleak eta eraikinak erretratatzeari ekin zion; gero, XXI. mendea hastearekin batera, leku berberetara itzuli, berriz klik egin, imajina berriak bildu eta zaharrekin konparatu zituen. Diferentziak, denbora tarte laburrean, harrigarriak dira.
Steffan Koppelkamm
Ezkerrean Zittauko eraikin baten bi argazki: 1990ekoa da goikoa, 2001ekoa behekoa. Eskuinean aldiz, Berlingo Hackesche Höfe auzoko kale bat: goiko irudia 1992an hartua da, behekoa 2004an.Steffan Koppelkamm
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Zerbait –ala norbait– desagertzen denean, argazki bat izan daiteke memoriaren helduleku bakarra. Denok daukagu gordea etxeko tiradera batean irudi bat, inoiz gehiago ikusiko ez dugunaren oroimenez. Baina desagertu ordez, zerbait –norbait– metamorfosira bortxatua denean, komeni da bakarraren ordez erretratu gehiago eskura izatea. Aldea ikusteko, konparatzeko. Argazkiak, momentu hilak izatetik, mugitzeko gai diren objektu izatera pasatzen dira, itxuraldaketaren urrats bihurtzen direlako.

Ondo daki hori Stefan Koppelkammek, 1990ean autoa hartu eta Ekialdeko Alemania korritzeko erabakia hartu duenean. Kamera eskuan darama, begi parean jartzen zaionari tiro egiteko prest. Azkar ehizatu behar dira irudiak, begi-bistan dauden bitartean, harrapari handiak etorriko baitira atzetik. “Aurreneko bidaiei ekin nienean, gauza bat garbi zegoen niretzat: honek ez du itxura hau edukiko denbora luzez” adierazi zuen elkarrizketa batean.

Berlingo murrua erori berri da, eta argazkilaria berehala jabetu da Ekialdeko azken bazterretaraino iritsiko dela urre gorriaren sukarra. Are argiago ikusiko du hori, bidaiatzen ari den bitartean: hoteletan aurkitzen ditu liberalismo ekonomikoaren soldadutxoak, negozioa nola egin, beste kezkarik buruan ez dutela. Baina berak bestelako asmoak ditu. Paisaia, kaleak, eraikinak, ezagutzen ez zuen herrialdea ari zaio zabaltzen begien aurrean, eta fazinatuta dago. Ez monumentuekin; ez erakundeen edifizio handiekin; ez Alemaniako Errepublika Demokratikoa izan denaren arrastoekin. Kantoi, etxe-aurpegi eta patio arruntak harrapatuko ditu objektiboaz 1992ra bitartean. Jakin-min hutsak gidatzen dio begirada, klik hemen, klik han.

Koppelkamm egona da harresia erori aurretik Ekialdeko Alemanian, baina zulo beltzez betetako mapa gordetzen du buruan. Herri askoren izenak legenda hutsa dira berarentzat: Dresden, Leipzig, Görlitz, Zittau... Eta presa dauka haietara iristeko, ezagutzeko. Orain, autotik jaitsi eta kalez kale dabilela, harritzen al da ikusten duenarekin? Bai, asko: “Görlitz bezalako hiri batera iritsi nintzenean, txundituta geratu nintzen. Ez nuen horrelako ezer ikusi lehenago Alemanian: hiria egoera txarrean zegoen nabarmen, baina osorik biziraun zuen II. Mundu Gerraren ondoren”. Elkarrizketa berean aitortuko du Mendebaldeko alemaniar askok, nostalgiaz, Italian bilatzen zituztela gerra aurreko edifizioak, 1945etik aurrerako berreraikuntzan beraienak goitik behera desegin baitzituzten. Orain Ekialdera ere tamaina bereko ekaitza etorriko da, ordea.

Hamar urte eta gero hau

2002an Koppelkamm berriz joango da aurreko hamarkadaren hasieran bisitatu zituen hirietara. Eta leku beretik aterako ditu argazkiak. Ez dira argazki berak izango, ezta hurrik eman ere. Hoberako aldatu dira, ala okerrerako? Lehen begi kolpean gauza batzuk gutxienez antzematen dira: eraikinek itxura txukunagoa dute erretratu berri gehienetan –nahiz eta batzuk ez diren sobera aldatzen, orri honetan ikusten den Görlitzeko Weberstrasse, kasu–; askoz automobil gehiago ageri da, eta ez dira dagoeneko Trabant markako modeloak; eta dendak agertu dira, nonahi. Baina Koppelkammek ez du, zentzu horretan, posizio argirik erakusten: Ekialdeko hirietan bigarren txanda egin zuenean ikusi zuen, askotan eraikinen historia ezabatu egin zutela berrikuntzek. “Baziren adibide distiratsuak, baina ez du ematen lortzen dugunik Italian aurkitzen ahal duzun ukitu segurua, han eraikinak zaharberritzen baitituzte, baina ez zara jabetzen”.

Ordu lokala proiektuko argazkiak, printzipioz behintzat, ez dira hiri eredu, edo are, proiektu politiko jakin baten alde lerratzen: asmo dokumentaleko imajinak dira, aldaketaren testigantza biltzea izan da egilearen helburu nagusia, eta iragana/oraina jokoan sartuta bakarrik dute zentzua erretratuek.

Objektiboa urrunduta ordea, harrigarria gertatzen da zenbait lekuk hain tarte laburrean jasan duten aldaketa bortitza ikustea. Garai historikoek pertsonen ingurunean duten eraginaren erakusgarri izan daiteke; baita, oinak lurrean jarriz gero, azken hamarkadako abiadura handiko hirigintza politikaren ondarea ere. Horregatik, gaurko krisi ekonomikoaren eragina zenbaterainokoa izango den dokumentatzeko baino ez bada ere, ikustekoak lirateke hamar urte barru Alemaniako txoko berak, ekaitzaren osteko barealdian.

Alemania, iraganari begira

Eta objektiboa urruntzen hasita, komeni da Koppelkammen lana testuinguru zabalagoan kokatzea ere. Berlingo argazkilariaren lana ez baita irla azken aldian Alemaniatik iritsi diren kultur ekoizpenen artean. Hango zinema askotan ari da lantzen XX. mendean herrialdeak izandako historia problematikoa –nazismoa, RAF talde armatuaren ibilbidea, AEDn herritarrek jasan zuten espioitza...–, gehienetan estetika errealistarekin eta dokumentaletik gertu. Literaturan Günter Grassek autobiografia batekin –Tipula zuritzen– lortu du aspaldiko titular kopuru handiena. Arrazoia, Waffen-SSko kide izan zela aitortu zuela.

Badirudi bat-egitearen osteko shock urteen ondotik, artista alemaniarrak beraien historiaren narratiba bakarra, bateratua, konpaktua osatzeko ahaleginetan ari direla. Ikuspegi horretatik, zentzu handiagoa hartzen du diziplina bakoitzean erabilitako baliabideen aseptikotasunak: kontatzeko dagoenari oraindik atzamar puntekin heldu behar zaio; eta beharrezkoagoa –errazagoa?– da adierazkortasuna alde batera utzita lan egitea.

Edozein modutan, bakoitzak bere lan erritmoak ditu. Stefan Koppelkammek Ordu Lokalako argazkiekin xahututzat eman zituen bere kezka historikoak. Haren lan berrietan gaur egungo hiria da nagusi eta, azaroaren 9tik Donostian ikusgai izango den erakusketan ez bezala, koloreak toki handiagoa hartu du.

Azkenak
“Gaza militarki okupatzeko plana berehala gelditu behar du Netanyahuk”, esan du nazioarteak

Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.


Pazienteek 25 egun itxaron behar dituzte, batez beste, Osasun Mentaleko Zentruetan arta jasotzeko

25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude. 


Non dago Maider?

Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]


Oñatiko egoitza batera mugituko dituzte Donostian kale egoeran bizi ziren migratzaile maliarrak

Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.


“Intentsitate altuko” bi sexu eraso salatu ditu Gasteizko Mugimendu Feministak ostegun gauean

Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak. 


Gaza Hiria okupatzeko plana onartu du Israelgo Segurtasun Kontseiluak

Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]


Oholtza denontzat?
Feminista izango da, edo ez da izango

Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]


2025-08-08 | ARGIA
GOMENDIOAK | Sei liburu uda honetarako

Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde

Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]


Errusiak baieztatu du Putin eta Trump datozen egunetan bilduko direla

Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]


Boubacar Diouf: “‘Manteroa’ izatea ez da delitua; bakean bizi nahi dugu, diskriminaziorik gabe”

Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]


Nafarroako suteak nekazaritzako makina batek sortu zituela baieztatu du gobernuak

338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.


ChatGPT psikologo bezala erabiltzearen arriskuez mintzatu da Mireia Centeno Gutierrez psikologo eta psikopedagogoa

Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.


Heriotza txikiak

Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]


Miren Agur Meabe
“Zalantza askorekin idatzitako liburua da, baina zalantzek bultzatzen gaituzte aurrera”

Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]


‘Stabat mater’ borobila

Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana. 

Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia. 

Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.

Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]


Eguneraketa berriak daude