Gehienetan izan ohi da aberasgarria norberaren txokotik atera eta beste txoko batzuetan zer eta nola egiten duten behintzat ikustea eta, hala bada, aberasgarria alegia, ikastea. Niri ere hala suertatu zait udara honetan Gironan, Convit kongresu horretan. Udaletako, unibertsitateetako, justiziako eta beste hainbat eremutako hizkuntza-zerbitzuetako kideak bildu ziren bertan. Principatekoak gehienak, Andorra, País Valencià eta Balear Uharteetakoak gutxiago. Alguerrekoa eta Aragoiko La Franja de Ponentekoa, bakanen bat.

Motiboa oso gertukoa

“Kongresua jaio da sarri konpartimentu estankoetan gehiegi lan egiten delako, nahiz eta helburuak konpartituak izan, alegia, katalanaren gaitasuna eta erabilera hedatzea helburu izan. Aldi berean, azaltzen ari dira etorkizunerako erronka berriak, gure lana eta gure helburuak birplanteatzera garamatzatenak eta, komeni da lan hori modu koordinatuan, sinergiak aprobetxatuz eta baliabideak optimizatuz egitea”.

Kongresuaren web-orrian jasota dauden hitzak dira, baina gure txostenen batetik ateratako paragrafoa ere izan zitekeen, goitik eta beheraino.

Izena, berriz, aspaldikoa

Convit izenak 1901ean Antoni Maria Alcover mallorcarrak argitaratutako Lletra de convit manifestuan du oinarria. 60 urte iraungo zuen obra erraldoi baten hasiera puntua izan zen. Idazle mallorcarrak katalanaren lurralde guztietako herritar eta idazleei idatzi zien bakoitzak bere inguruko lexikoaren aldaera guztiak sistematikoki jaso zitzan gonbidatuz eta argibideak emanez. Hortik jaio zen katalanek hainbeste estimatzen duten Diccionari català-valencià-balear (DCVB). Gizaldi bat geroago gertatu izan balitz, ezagutzaren eta proiektuaren gauzapena konpartitzeko modua kontuan izanik, “Diccionari 2.0” edo tankerako izenen bat jarriko liokete.

Programa gaur-gaurkoa

Genís Rocak Hostings vingueren que de casa ens tragueren (Hostingak etorriko dira eta etxetik botako gaituzte) jarri zion izenburua jardunaldietako ponentzia interesgarrienetako bati, gaztelaniazko esaerari parekotasuna eginez, digitalizazioak dakarzkigun aldaketak laburtu nahian. Enpresa eta erakundeek sare sozialekin egin ditzaketen erabileretan aholkularitza estrategikoa egiten duen enpresako zuzendaria den jaun honek –nahiz eta Historian lizentziaduna izan eta arkeologiako espezialitatea egin–, “modernitateak” azken 30 urteetan izan duen bilakaera azaldu zuen azkar eta ongi, bai! Usoak hegan egiten duen moduan. Berriz ere izango dugu katalanek duten komunikazio-gaitasunaren inbidia.

80ko hamarkada makinariaren (informatikoaren) hamarkada modura izendatu zuen, 90ekoa, berriz, programazioarena (…), mende berriko lehendabiziko hamarkada, aldiz, nola ez!, sare sozialena (xarxes socials). Lehen herriko plazan eta kalean paseatuz sozializatzen omen ginen –gero prentsa, irratia, telebista, Internet…–, orain aldiz blogetan, txateatuz… Bere aitonaren bizitzak eta bereak izandako aldaketak irudikatuz, teknologiaren definizio praktiko batera ere eraman gintuen: “teknologia berria” deritzogun hori horrela da benetan, teknologia eta berria alegia, baldin eta zu jaio ondoren sortutakoa baldin bada. Lehenagokoa baldin bada, berriz, edozer dela ere, ez da teknologia eta ez da berria, zurekin “normal” bizi den beste zerbait baizik.

Sigueu moderns, llegiu els clàssics (Izan modernoak, irakurri klasikoak) esaldiarekin amaitu zuen, baina digitalizazioaren kokapen ezin interesgarriagoa egin zuen eta geure buruaz barre eginaraziz egin ere.

Kongresuaren helburuei jarraituz, lotura interesgarria zuen programak datozkigun erronka berriak eta hizkuntza-zerbitzuetako langileen perfil profesionalak beharko dituen ezaugarri berriak uztartu nahian. Ildo horretan ere ekarpen interesgarriak izan ziren hizkuntzen irakaslearen eta itzultzailearen lan-modu eta esperientziak mahai gaineratzerakoan. Nik, ordea, hizkuntzen normalizazio-lanetako beste lanbide soslai batekiko interesa nuen, teknikari/dinamizatzailearena hain zuzen ere, eta hor, hanka motz ikusi nituen, oso.

Aspaldiko txostenetan irakurtzen genuen Kataluniako hizkuntza-zerbitzu publikoetako lan-eremu (eta lanbide) nagusiak hiru zirela: formació, traducció i assessorament eta dinamització. Bi lehendabizikoak garatzen jarraitzen dute, baina dinamització horretaz ahazten ari ote diren kezka buruan bueltaka ibili nuen eta, bertan lanean ari diren batzuekin hitz egin ondoren, kezka zentzuzkoa eta erreala ere badela baieztatu ahal izan nuen. Alegia, eskolak nola eman eta itzulpenak nola egin gero eta hobeto –eta IKTen potentzialitatea aprobetxatuz– ari direla, baina ikasleak hiztun eta hizkuntza gaitasundunak erabiltzaile eta kontsumitzaile nola bihurtu (IKT eta guzti) ez dut ikasgai handirik ekarri –han ere zakurrak oinutsik!, esango du norbaitek–.

Hizkuntza aniztasunaz eta etorkinez –bidenabar esan dezadan han nouvinguts, etorri berriak, deitzen dietela– ere aritu ziren hemen laburbiltzeko zail gertatzen zaidan erara, baina han ere, etorri berriekin zer egin baino garrantzitsuagoa da etorri berriak ez direnek beraiek zer egiten duten etorri berriek zer egin jakin dezaten.

Hizkuntza-zerbitzuen izaeraren ikuspegi berri baten jabe ere egin nintzen. Guk gure zerbitzuak zerbitzu kultural bezala ulertu ohi ditugu sarri (ondare linguistikoaren sustatzaile…). Hori ezeztatu gabe baldin bada ere, hizkuntza-zerbitzu publikoak gizarte-zerbitzu modura ere ulertzeko ikuspegia mahai gainean jarri zen, haren zeregin nagusietako bat herritarren ongizatea den heinean, bazterketa soziala ekidin eta kohesio soziala sustatzen duten heinean eta herritarrek aukera berdintasuna izan dezaten ahalegintzen diren heinean.

Molts recursos… i bon ambient

Horrelakoetan ohikoa den bezala, dibertimenduak ere izan zuen tartea. Musika alde batetik: De Calaix bertako folk taldea, etorri berriez osatutako Coral de l'Associació Àkan, Perpinyàko Mus-Cat taldea eta Mallorcako Xurí i Pipiu glosatzaileak. Erakusketak bestetik: Consorci per a la Normalització Lingüísticaren XX. urteurrena, katalanez dauden aldizkari guztiak biltzen dituen Quiosc-cat, FOLC gizarte-mugimenduaren Realitat i vitalitat de la llengua catalana eta Associació en Defensa de l'Etiquetatge en Catalàrena. Eta sariak azkenik: Matilde Aragó magistratuari bere ibilbideagatik bat, eta Miquel Català gazteari bestea, Europako parlamentuko webgunea katalanera itzultzeagatik (ez ohiko bideetatik) bestea.

Txalo gehien, ordea, aurtengo Premi d'Honor de les Lletres Catalanes izan den Joan Solà linguistak jaso zituen. Estimatua inondik ere bertaratu zirenen artean haren ibilbidea eta Parlamentuan egin zuen hitzaldia.

Fins aviat

Laster arte esanez amaitu zuten ekitaldia, hurrengorako bere burua eskaini zuen udal ordezkariren bat ere tartean zela. Aukera izanez gero, merezi du Convitatua izatea.