Nagore Irazustabarrena Uranga
@irazustabarrena
2009ko martxoaren 29a
Gerra aurreko Zeruko Argiaren bokazioa oso bestelakoa zen, apaiztegietan bilatzen den horietakoa. Dotrinak orrialde mordoa hartzen zituen, eta atal orokorragoek ere kutsu zerutiar nabarmena zuten. Be´riak atalean nazioarteko kontuak jorratzen ziren, maiz; baina “nazioartea” diogunean “misioak” esan beharko genuke. Etxea izeneko sailak gai sozialak jorratzen zituen: ezkontzeko emakume kristau otzana topatu behar zela eta halakoak. Eta bertsoak, gaur egun Argiaren parte izaten jarraitzen dutenak, gehienetan amabirjinari eskainiak ziren.
1921ean sortutako Argia hurbilago zegoen informazio orokorretik, baina nekazaritza eta arrantza kontuak ziren nagusi egunkari itxurako asteroko hartan.
60ko hamarkadako Zeruko Argia biziberrituan kontrastea zen nagusi. Batzuek lehengoari eutsi zioten, alegia, eduki erlijiosoei eta nekazari kutsuko kontuei. Esaterako, Basarrik, ezizena errebindikatuz, bere bordatxotik idazten zuen. Beste batzuk, aldiz, Londrestik, Paristik edo euskal giro hiritarragoetatik idazten hasi ziren Gazte naiz sailean. Besteak beste, Xabier Lete eta Ramon Saizarbitoria izeneko bi gaztek bete ohi zuten atala. Beste gazte batek, Rikardo Arregi kazetari andoaindarrak, Txinako misioak alde batera utzi eta nazioarteko gaiak sakon jorratzeari ekin zion, Herriak eta gizonak atalean.
70eko hamarkada hasieran, Zenbat gara sailak kazetaritza estiloa euskarara ekarri zuen. Pixkanaka, doinu zerutiarrak isildu egin ziren eta informazio orokorreko aldizkarien ohiko edukiak, gizartearen, ekonomiaren, nazioartearen, kulturaren edo politikaren ingurukoak nagusitu ziren; azken horiek, 1975eko abendutik aurrera, batez ere.
Baina edukiak euskal irakurleei moldatze aldera, atal zehatzagoak sortu ziren. Euskararen inguruko gaiek hasiera-hasieratik izan zuten tokia aldizkarian eta, nola ez, sukaldearen ingurukoek ere bai. Gerra aurreko Argiaren bigarren aleak, esaterako, “arkumearen gibel arraiak bare sarean” prestatzeko argibideak eman zituen 1921ean. Bada, 1979an Karlos Argiñanok berriro heldu zion bide horri eta errezetak eta aholkuak ematen hasi zen. Tradizio gastronomikoari jarraiki, Argiak errezeta bilduma osatzeko aukera eman die irakurleei berriki.
Mendizaletasuna ere geurean zabalduta dagoenez, Ihesi atalak Euskal Herriko bazter guztiak korritu arazi dizkigu azken bi hamarkadatan. Tarte horretan, gainera, osasuna eta landareak izan ditu lagun, Jabier Agirre eta Jakoba Errekondoren eskutik, hurrenez hurren.
Euskal Telebista sortu zenean ere, asterokoak garai berrietara egokitu behar izan zuen, eta telebistari eta irratiari buruzko saila abiatu zuen. Urtetan, besteak beste, irratiko ahots ezagunenei aurpegia jartzeko aukera eskaini zuen astero-astero.
Pantaila handia, aldiz, ia hasieratik izan du hizpide Argiak. 1930eko hamarkadako hainbat zenbakitan, aita kaputxinoek zinema aipatu zuten, beti ere, lizunkeria eta bekatu iturri zela salatzeko. 1980ko hamarkadan, Joseba Sarrionandiak ere salaketarako erabili zituen filmen kritikak. Star Wars filmaren kritika, adibidez, inperioaren aurkako borroka pantailatik kanpo ere existitzen dela gogorarazteko baliatu zuen.
1921ean sortutako Argia hurbilago zegoen informazio orokorretik, baina nekazaritza eta arrantza kontuak ziren nagusi egunkari itxurako asteroko hartan.
60ko hamarkadako Zeruko Argia biziberrituan kontrastea zen nagusi. Batzuek lehengoari eutsi zioten, alegia, eduki erlijiosoei eta nekazari kutsuko kontuei. Esaterako, Basarrik, ezizena errebindikatuz, bere bordatxotik idazten zuen. Beste batzuk, aldiz, Londrestik, Paristik edo euskal giro hiritarragoetatik idazten hasi ziren Gazte naiz sailean. Besteak beste, Xabier Lete eta Ramon Saizarbitoria izeneko bi gaztek bete ohi zuten atala. Beste gazte batek, Rikardo Arregi kazetari andoaindarrak, Txinako misioak alde batera utzi eta nazioarteko gaiak sakon jorratzeari ekin zion, Herriak eta gizonak atalean.
70eko hamarkada hasieran, Zenbat gara sailak kazetaritza estiloa euskarara ekarri zuen. Pixkanaka, doinu zerutiarrak isildu egin ziren eta informazio orokorreko aldizkarien ohiko edukiak, gizartearen, ekonomiaren, nazioartearen, kulturaren edo politikaren ingurukoak nagusitu ziren; azken horiek, 1975eko abendutik aurrera, batez ere.
Baina edukiak euskal irakurleei moldatze aldera, atal zehatzagoak sortu ziren. Euskararen inguruko gaiek hasiera-hasieratik izan zuten tokia aldizkarian eta, nola ez, sukaldearen ingurukoek ere bai. Gerra aurreko Argiaren bigarren aleak, esaterako, “arkumearen gibel arraiak bare sarean” prestatzeko argibideak eman zituen 1921ean. Bada, 1979an Karlos Argiñanok berriro heldu zion bide horri eta errezetak eta aholkuak ematen hasi zen. Tradizio gastronomikoari jarraiki, Argiak errezeta bilduma osatzeko aukera eman die irakurleei berriki.
Mendizaletasuna ere geurean zabalduta dagoenez, Ihesi atalak Euskal Herriko bazter guztiak korritu arazi dizkigu azken bi hamarkadatan. Tarte horretan, gainera, osasuna eta landareak izan ditu lagun, Jabier Agirre eta Jakoba Errekondoren eskutik, hurrenez hurren.
Euskal Telebista sortu zenean ere, asterokoak garai berrietara egokitu behar izan zuen, eta telebistari eta irratiari buruzko saila abiatu zuen. Urtetan, besteak beste, irratiko ahots ezagunenei aurpegia jartzeko aukera eskaini zuen astero-astero.
Pantaila handia, aldiz, ia hasieratik izan du hizpide Argiak. 1930eko hamarkadako hainbat zenbakitan, aita kaputxinoek zinema aipatu zuten, beti ere, lizunkeria eta bekatu iturri zela salatzeko. 1980ko hamarkadan, Joseba Sarrionandiak ere salaketarako erabili zituen filmen kritikak. Star Wars filmaren kritika, adibidez, inperioaren aurkako borroka pantailatik kanpo ere existitzen dela gogorarazteko baliatu zuen.
Azkenean, zu ere bueltatuko zara
1981eko irailaren 13ko aleak berrikuntza harrigarri baten berri eman zuen: aldizkariak, hurrengo zenbakitik aurrera, Azkenean zu ere bueltatuko zara izenburuko fotonobela eskainiko zuen astero-astero. Eta lanaren kredituak ere eman zituzten: aktore nagusiak Maite Sagarzazu eta Eneko Olasagasti izan ziren; argazkiak Luis Otaegik egin zituen; eta gidoigile, zuzendari eta errealizazio lanetan Mikel Antza, Josu Landa eta Iñaki Uria aritu ziren.
Fotonobelak Ane eta Xabierren gorabeherak kontatu zizkien irakurleei. Anek, etxetik alde egitea erabaki eta auto-stop egiten ari dela, Xabierrekin egingo du topo. Hauxe, Xabierren burutazioa Ane bide bazterrean ikusten duenean: “Joño, neska bat auto-stop egiten: roilo polita izan daiteke. Bainan ez, beste edozeinentzat igual, bainan nik ez dut horrelakoekin liatzeko gogorik”.
Argazkidun sugetzarra 1982ko maiatzean bukatu zen eta, nola ez, amaiera ederra izan zuen: “Musu baten bidez sinatu zuten beren maitasuna, eta begirada leunen bidez erabaki zuten ezkonduko zirela, behin ere berriro ez separatzeko”.
Atal bitxiaren arrakastak-edo bultzatuta, hurrengo zenbakian beste fotonobela bat iragarri zuten: “Datorren astean, argazkinobela berria, hobea eta motzagoa: Esnatzearen burruka luzea”.
Borroka ez zen hain luzea izan eta 1982ko irailetik aurrera ez zen fotonobelarik argitaratu astekarian. Baina, nork daki, azkenean, fotonobela ere bueltatuko al da?
Fotonobelak Ane eta Xabierren gorabeherak kontatu zizkien irakurleei. Anek, etxetik alde egitea erabaki eta auto-stop egiten ari dela, Xabierrekin egingo du topo. Hauxe, Xabierren burutazioa Ane bide bazterrean ikusten duenean: “Joño, neska bat auto-stop egiten: roilo polita izan daiteke. Bainan ez, beste edozeinentzat igual, bainan nik ez dut horrelakoekin liatzeko gogorik”.
Argazkidun sugetzarra 1982ko maiatzean bukatu zen eta, nola ez, amaiera ederra izan zuen: “Musu baten bidez sinatu zuten beren maitasuna, eta begirada leunen bidez erabaki zuten ezkonduko zirela, behin ere berriro ez separatzeko”.
Atal bitxiaren arrakastak-edo bultzatuta, hurrengo zenbakian beste fotonobela bat iragarri zuten: “Datorren astean, argazkinobela berria, hobea eta motzagoa: Esnatzearen burruka luzea”.
Borroka ez zen hain luzea izan eta 1982ko irailetik aurrera ez zen fotonobelarik argitaratu astekarian. Baina, nork daki, azkenean, fotonobela ere bueltatuko al da?
ARGIAn egiten dugun kazetaritza independenteak bultzada merezi duela uste duzu?
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Azkenak
ASTEKARIA
Azkenak
EGILEA
