* EHNEko kidea

Azken hamarkadan mundu osoan –baita Euskal Herrian ere– min eta kalte itzela egin ondoren, kapitalismoaren babesean inposatutako neoliberalismoa krisialdian dago. Porrot honen eraginez, elikadura, energia, bioaniztasuna, klima, energia eta finantza krisialdiak areagotze prozesuan daude gaur egun. Hala eta guztiz ere, neoliberalismoak interes kate itogarria sortu du batez ere herrialde aberatsetan –Euskal Herria barne– eta lurralde pobre askoren elite politiko-ekonomikoetan. Gizarte eta ekonomia mailan beste eredu desberdin bat behar dugu, giza eskubideak bermatu, herrialde bakoitzaren populazioaren partaidetza bultzatu, herrialdeen arteko elkartasuna babestu eta naturaren alde jotzen duena, hain zuzen.

Baina, nondik hasi behar dugu lehen aipatu interes horiek gainditu eta eredu berrirantz urratsak ematen? Herrialde pobre gehienetan nagusi den eta neoliberalismoak kalte gehien egin dion sektoretik, hau da, nekazaritzatik. Bide hori jorratzen ari da Vía Campesina nazioarteko baserritarren mugimendua. Dagoeneko mundu osoko milioika baserritar ordezkatzen duen –eta kopurua gora doa– erakunde honek hamabost urteko ibilbidean aurrerapauso nabarmenak egin ditu hausnarketa, proposamen eta mobilizazioen bidez. Oso azpimarratuta geratu da hori Vía Campesinak Mozambiken egin berri duen V. Konferentzian. Bertan aipatu da baserritarren mugimendua indarberritu egin dela, sistema neoliberala gainditu eta gizarte eredu justuagoa lortzeko borrokatzen jarraitzeko beharra beste gizarte mugimenduekin batera.

Gizaki eta populazio guztiek behar duten eredu berri horren printzipio eta ardatz nagusi bat elikadura subiranotasuna da. Vía Campesinak sorturiko erreibindikazio honek gero eta onarpen gehiago du kontinente desberdinetako Gobernuen artean, euren legeetan printzipio hori sartzea lortu baita. Hori Latinoamerikako ALBAn (Ameriketarako alternatiba bolibariana) dauden herrialdeetan gertatzen ari da, baita Nepal, Senegal eta Malin ere. Pobrezia eta gosearekin amaitzeko elikadura subiranotasuna ezinbestekoa da. Herrialde bakoitzak bere populazioa era sustengarri eta osasuntsuan elikatzeko ahalmena izatea bermatzen duen subiranotasuna, hain zuzen. “Merkatu libre”-aren gezurra arras moztu behar da eta elkartasuna globalizatu behar dugu.
Zer egin dezakegun Euskal Herrian? Denok esandakoari buruz kontzientzia aktiboa hartu eta bakoitzak bere esparruan, elkarrekin plataforma eta iniziatiba kolektiboen bidez elikadura subiranotasunerantz pausoak eman behar ditugu. Hori lortzeko nekazaritza politika egokiak eskatzeaz gain, eguneroko arlo praktikoan ere asko egin dezakegu. Adibidez, hipermerkatuetan transnazionalen elikagaiak ahalik eta gutxien erosten saiatu. Aldi berean, bertako nekazari eta kontsumitzaileen artean sortzen ari diren sal-erosketa zuzenen sareetan sartzeaz gain, sare berriak sor ditzakegu.

Aro berri baten atarian gaude. Sistema neoliberalak ez du etorkizunik. Sistema horren elite politiko-ekonomiko eta militarrak gero eta gogorrago jokatuko dute sistema hori era baten edo bestean defendatzeko. Sistema aldatzeko prozesua beharbada luze eta dramatiko samarra izango da, eta segur aski sistema aldaketa hori ez dugu geuk ikusiko Euskal Herrian; baina denok batera eta etengabe aldaketa horren alde lan egiten badugu, beharbada geure seme-alabek edo hauen seme-alabek ezagutzeko aukera izango dute. Hala eta guztiz ere, aldaketa nabarmenak bat-batean ez direla ematen egia bada ere, aldaketa handiak txikien katearen ondorio dira eta hauek bai, egunez egun eta urtez urte ikusi ahal dira: geure barnean –benetako aldaketak geure buru, bizimodu eta ohituretatik hasi behar dira–, geure auzoan, herrian eta gizartean. Pertsona bakoitzaren esku dago, denon esku azken finean, eta geure erantzukizuna da. Hitzetatik ekintza koherenteetara pasatzeko garaia da.

Inoiz baino indartsuago azpimarratu behar dugu jaten duguna garela.