Ageriko altxorrak
- Diotenez, altxorrez beteta dago Aramaio. Historian zehar bosten berri izan da gutxienez, gehienak Orixol mendiaren magalean lurperatuak. Ez dira elezahar hutsak: bat behintzat agertu izan da. Beste laurek ezkutatuta segitzen dute, baina Aramaiok, Zuiako koadrila osoak bezala, baditu beste mila altxor denen begi-bistan. Bailarak, orain, ateak ireki dizkie altxor bilatzaileei.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Hiri horietatik edo beste edozeinetatik ihesi lasaitasun egarriz doanarentzat ibilbide gidatuak antolatu ditu aurten Zuiako koadrilak (ikus www.cuadrillazuia.com). Oraintsu hasi dira, eta urrira arte iraungo dute. Berantiarrenek izango dute, beraz, udazkeneko xarmaz gozatzeko aukera Zuiako paisaietan.
Ederrenetakoa, pagadiz eta hariztiz zipriztindua, Oroko Ama Birjinaren santutegiaren inguruan dago, koadrila osoari izena ematen dion udalerrian. Bera da zabalena, eta berak du herririk handiena, Murgia. Baita gailurrik garaiena ere, zein eta Gorbeia. Oroko haitzak ez daude hain altu, baina ikuspegi ederra eskaintzen dute. Beharbada horregatik, Burdin Arotik bizi izan dira gizakiak bertan. Askoz hurbilago denboran, XII. mendean, santutegia eraiki zuten, nahiz eta gaur egun ikus daitekeena lau mende geroagokoa den.
Oroko santutegia ibilbide erromaniko deritzonaren erdia da. Beste erdia Olano herria dugu, Zigoitiako Udalean. Aipatzekoak ditu errota eta eliza; lehenbizikoa lanean oraindik.
Urkabustaiz
Koadrilako mendebaldean Urkabustaiz dago, eta hara garamatza bigarren ibilaldiak. Udaleko herri nagusian, Izarran, museo etnografikoak arbasoen bizimodua erakusten digu, oraindik ere, hein batean, nekazaritzan eta batez ere artzaintzan diharduen eskualdean. Zuiako koadrila osoan gaztandegiak topatuko dituzu; ez galdu aukera “Idiazabal”-en bat edo beste dastatzeko.
Izarratik bi kilometrora dago Goiuri. Orain dela urte gutxi arte Gujuli izan da herriaren izena, eta oraindik askoz ezagunagoa da izen horrekin. Hainbat harribitxi ditu Goiurik, nabarmenena Altube ibaiak egiten duen 100 metroko ur-jauzia.
Aramaioko elezaharrak
Zuiako koadrilako mapan ageri den ipar-ekialdeko kirtena Aramaio da, Arabako herri euskaldunena, Bizkaia eta Gipuzkoaren arteko txokoan. Hura du xede hirugarren ibilbideak, batik bat gune biri arreta emanez: Ibarra eta Barajuen. Lehenbizikoa Aramaioko herrigune nagusia da, bigarrena berriz, udalerriko herririk zaharrena. Garai batean, han biltzen ziren herriko kapareak, eta elezaharraren arabera, handik igarotzen ziren hegaz, Anbototik Gorbeiarako txangoan, sorginak, beste mota bateko bileretara seguruenik.
Anboto, izan ere, oso hurbil du Aramaiok, tontorra bizkaitarra izan arren. Lau kilometro besterik ez daude Zabalandiko lepotik, Arangioko mendilerroan. Ekialderaxeago, Belamendin, abade ehiztari baten arima omen dabil. Leiendak dio igande batez meza ematen ari zela, txakurren zaunka entzun eta lana bertan behera utzita lasterka irten zela elizatik, txakurrek eraikitako erbia harrapatzera.
Elezaharretan aberatsa da Aramaio, eta elezaharrez baliatuta emango dizute bertako historiaren berri hara egindako bisitan. Egunaren amaieran, Barajuengo Olatezar gaztandegian, mokadutxo bat ahoratzen duzun bitartean goza dezakezu istorioez. Ingurura begiratu eta zalantzarik ez duzu izango egia direla.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]
Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]
Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.
Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]
Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]
Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko".
Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.
Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin biltzekoa zen asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko; baina atzeratu egin dute bilera. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei... [+]
Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.
-------------------------
Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]
Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.
Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.
Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]