«Emozio, kolore eta zapore aniztasuna proposatzen dugu»

  • Aurkezpenik behar ez duen musikaria dugu Jojo Bordagarai, ia bizi osoa euskal kantagintzari lotua eman baitu. Luxuzko talde baten babesean heldu da oraingoan tauletara eta, Bahaki izenburupean, disko ederra, eklektikoa, bidaiarako gonbitea luzatzen duena ipini digute gozagarri.
Jojo Bordagarai
Jojo Bordagarai
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Etxekoekin taldean nahiz Ramuntxorekin bikotea osatuz, bizitza osoa euskal kantugintzari lotuta eman duzu. Oraintsu, berriz, zure banda propioa sortu duzularik, jazz munduari lotutako musikariak hautatu dituzu. Nolatan jauzi hori?


Ez gara jazz taldea. Gertatzen dena da, musikariek badutela eragin hori eta oso ibiliak direla. Gitarra-jolea, esate baterako, bederatzi urtez izan da Martinikan (Hego Amerika), eta beste urtebetez, Los Angelesen (AEB). Gainera jazz emanaldiak eskaintzen ditu piano-jolearekin batera.

2004 urtean Ramuntxo gelditu zelarik, banituen kantu batzuk idatziak eta Philippe akordeoilariari –ordurako taldean zen gurekin– eta bioi domaia iruditzen zitzaigun dena bertan behera uztea. Hala, xerkan hasi eta musikari hauek hurbildu zitzaizkigun. Atabalaria ere inoiz edo beste gurekin aritua zen.

Beraz, nahi baduzu, Philipperen eta bion inguruan osatu da taldea. Gure artera bildu den kide bakoitza bere balioekin heldu da, bere bizipenak ekarri ditu. Neronek ere nire idatziak, nire doinuak ipini ditut. Melodiaren izpiritua azaldu diedalarik, izpiritu hori bereganatzen eta errespetatzen saiatu dira, baina haien esperientziak bazter utzi gabe, melodiaren izpiritua beren ukituz aberastuz.

Zuk ez diezu baldintzarik jarri.


Konfiantza egiten diet. Badakit gauzak ez dituztela nolanahi hartzen, saiatzen direla izpiritu hori gordetzen, kantuari fidel izaten. Haien erronka ere badelako errespetu hori.

Musikari handiak dira, baina aski umilak, euren burua kantuaren zerbitzurako jartzeko. Eta jokamolde horixe bera dut neronek ere: kantuaren mesederako gitarrak leku gehiago hartu behar badu, har dezala. Ez da Jojo aitzinean eta besteak gibelean, talde-lana egiten dugu guztiok. Deitura dugu atxiki, baina haiek hala nahi izan dutelako.

Luxuzko taldea da, zernahi gisaz, apustu handia eskatzen duena. Mantentzea ez da erraza izango...


Motibatzen du, zalantzarik gabe. Funtzionatzeko manerak ere arras aldatu dira. Orain kasik notaz nota aritzen gara lanean. Kantua deskubritzen dutelarik, nondik norakoak ulertu direlarik sargenta bezala hasten gara, puntuz puntu, notaz nota, biziki xeheki. Nire kantatzeko modua ere aldatu dut, zintzo-zintzo jarri behar izaten dut besteekin batera… Desafio polita da, diziplina handia eskatzen duena.


Zer erronka jarri diozue zuen buruari?


Lehenik eta behin, atsegin hartzea eta plazer hori partekatzea. Musika ona eginez eta proposatuz plazer hartzen badugu, jendeek ere ber plazera hartuko dutela espero dugu. Halaber, nahi genuke gero kontzertuetan aritu, horretarako egin baitugu diskoa.

Nahi nituzke, gainera, kantu desberdinak idatzi; poza, tristezia, festa... emozio panel guzia abestietan pasatu eta horiek denak taula gainean jarri, gai desberdinak tratatuz, bistan da... Gorrotoa da sorta horretatik kanpo uzten dudan gai bakarra.

Oso disko landua plazaratu duzue, molde eta zapore desberdinak batzen dituena. Bidaiarako gonbitea luzatzen du ezinbestean.


Zoritxarrez ez naiz fisikoki oso urrun ibilia. Haurrak tarteko, ez da beti erraza. Taldekideek eman didate, justuki, bidaien egiteko aukera hori, nor bere zaporeekin eta doinuekin heldu baita. Hala, Europa Ekialdea ezagutzeko parada ukan dut Philipperen bidez, hango izpirituaz jabetzeko aukera. Hura han izan baitzen formatzen, akordeoi klasikoa lantzen. Hortik datorkigu, nahi baduzu, Emir Kusturica-ren eragina, musika zingaroaren ukitua.

Bidaia egiteko beste modu bat da, nahi baduzu, musika bidezko bidaia birtuala… noizbait fisikoki bidaiatzea ere lortuko dudan esperantzan.


Bestalde, diskoa saltoka bezala doa: melodia apalek erritmo biziei ematen diete bidea, doinu alaiek abesti malenkoniatsuei...


Nahita egina da. Puzzle moduko bat proposatzea izan da gure asmoa; emozio, kolore eta zapore aniztasuna nabarmenduko duen puzzlea konposatzea.


Diskoa grabatu aurretik ideia jakin bat eramango zenuten grabalekura. Espero bezala gauzatu al dira zuen asmoak?


Aski serioski prestatu ginen horretarako eta kontent gara eginiko lanaz. Erran behar da Elkar diskoetxeak laguntza paregabea eman digula, konfiantza osoa egin digula eta bihotzez eskertzen diegu.

Horrelako lanak ez dira ustekabean biribiltzen. Bada anitz gaitasunen metaketa. Gu pozik gara sektore desberdin horien elkarlanari buruz eta nahi genuke diskoak harrera ona izan dezan, baina ez dago gure esku. Hori jendeek dute deliberatuko.

Kolaborazioen artean, Itxaro Bordaren abesti bat aurkitzen da. Ez da lehen aldia idazle hau kontuan hartzen duzuna. Zer estimatzen diozu gehien?


Amikuztarra izaki, aspaldi ezagutzen dut Itxaro, eskolatik. Bide urratzaile bat da, karisma handikoa, gauzak bururaino eramaten dituena eta, jakina, olerki ederrak idazten dituena. Ezaugarri apartak, denak.

Ez geldi edo diskoan sartu dugun kantua biziki maite dut, oso motza baita, eta beste hitzekin konparatuz, arrunt bestelakoa, bai formaren aldetik, bai gaiaren aldetik ere. Kantu zerrendan aniztasuna izan dadin, hein batean kanpoko iturrietara jotzea maite dugu.


Etxahun-Iruri handiari ere egin diozue tartea. Zergatik hautatu diozue justuki Laida pilotaria, doinuagatik ala kontatzen duenagatik?


Maite ditut kantu herrikoiak, bereziki horrelakoak. Xiberutarren kultura biziki sartua dugu etxean, aitaren aldetik. Betidanik miretsi izan dugu Etxahun, ikono bat da.

Dena den, kantu hori ez dut taldera nik ekarri, baizik eta Philippek. Euskal kirol horri arrunt atxikia den familia batean sortua da eta biziki maite du.

Beraz, eta zure galderari erantzunez, bi arrazoiak izan dira tartean.


Noiz, nola, non sortzen dituzu kantuak?


Ez da momenturik. Batzuetan besterik gabe heltzen zaizkit. Beti izaten dut paper mutur bat ideiak apuntatzeko, edota tresna ttikiren bat aireñoak grabatzeko. Gero, grabatutakoa etxean berriz hartzen dut eta lantzen dut. Haurrak etzanak direlarik, halere, errazago izaten da beti, batez ere ideia horien biribiltzea.

Gaiak, berriz, eguneroko bizitzari lotuak dira. Batzuetan ezagutzen ditudan pertsonen bizitzatik abiatzen naiz, bestetan asmatzen dut osoki, baina beti bada pertsonaren baten eragina nire letretan. Maite ditut jendeak, maite dut jendeen obserbatzea.

Nori oparituko zenioke Bahaki?


Ez dakit… Euskal letrak maite dituenari, euskarari atxikia den edozeini, baina bereziki euskara ikasten ari denari. Euskalduntzen ari denarentzat badut sekulako errespetua, ez baita partida erraza eta behar zaie zerbait eman, hazi behar dira nonbaitetik, liburuetatik, musikatik... Halako jendeari eskaini nahiko nioke nik, disko hau.

Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude