A las ocho en el Bule irakurtzen hasi nintzenean, Beltzaren (Emilio Lopez Adan) Euskadi 1984 liburuarekin gogoratu nintzen. Apalategitik jaitsi eta hautsa astindu nion. “Ez dira ia hogeita hamar urte alferrik pasa. Edo bai?” itaundu nion nire buruari.

Liburuaren sarrerako Proudhonen poema berrirakurri nuen: “Hona hemen gobernua; hona hemen bere justizia eta bere morala! Ai humanitatearen nortasuna: nola iraun dezakezu holako zabor tokian!”.

Liburua hostokatu eta nahi nuen orrialdera (128.) iritsi nintzen.

“A las once, Xabier Nabarro, Consejero del Interior del Gobierno Autónomo, se acerca a la barricada de Narrica (...). Se ha negado a recibir cualquier protección policial para atravesar el Boulevard....(...) Cara a la barricada se detiene, y en voz alta, serio y, acaso, un poco solemne, pide hablar con la Coordinadora...”

– Euskaraz!

(Koño, eta euskaraz ez dakien mutilak bota dio, ziplo, ongi botata, gainera. Hau da hau, ikustekoa..!)”

A las ocho en el Bule-n barrena segitu nuen. Mutilak, protagonistak, Arrats izena du. Euskaraz badaki, baita Mónicak, bere neska lagunak ere. Mónica 1984ko gobernu autonomoaren kontseilariaren alaba izan daiteke. Arratsek gidatzen duen autoak –kontseilariaren BMWa– 243 kilometro orduko abiadura hartu du eta Bidasoa gainditu...

“– Eskerrik asko Mónica, egitan, eskerrikasko...

– Lasai, Arrats, lasai, ahora a lo que estamos. Déjame en esa rotonda, en ésta no, en la siguiente. Voy al Faisán y le llamo a mi padre, que es amigo del dueño. Tú ya sabrás qué hacer en Hendaia. ¿No?

– Lasai por eso, maitia, la semana que viene tendrás noticias mías. El coche, ¿que?

– !Que se joda el viejo, que se compre otro!”

Arratsek ordu batzuk lehenago Antiboda ospatu du Mónicarekin Zarautzen: “Templado de calamar, polenta de maíz brotes vegetales, ensalada de bogavante, carpacccio de solomillo con foie fresco, huevo de caserío escalfado al vapor sobre...”.

Arratsek flipatu egin du.

Aurreko egunean, zipaio bati gorputza erre zion eta dozena bat kutxa automatiko suntsitu.

– Tira, fikzioa duk– esan didate lagunek.

A las ocho en el Bulek dezenteko txalaparta atera zuen iazko Durangoko Azokan. Uztak bere garaia du. Gurean hazilaren ostean heldu da uztaila. Edo bestela esanda: “Chez nous, diciembre es época de cosecha”.

Aizak, baina esan zerbait liburuaz–, tematu zaizkit lagunak.

Behinola, 60ko hamarkada zen ‘Argia ez da ikusten’ esan zuen poetak. Eta hartara, argia urratzen eta zabaltzen hasi zen. Urteak iragan ahala baina, Ilunbe, Infernupe edota izen iluneko txokoak eratu ziren...

– Ez da Zeru horiek nobela, ezta?

– Ez zeru haiek ez infernu hauek.

Euskal Herria imajinatibo irudimentsu adimentsuagoarekin egiten dut amets.