“Ausentziak izigarri latzak zaizkit”
- Euskaltzale leinu baten azken kate-begia. Poeta, sendagilea, poliglota, antzerkigilea, bidaiaria eta maiteminaren teorikoa.
Txikitan aitak eramaten zintuen Zuberoara pastoralak eta maskaradak ikustera. Hegoaldeko lehen ume turista?
Aitatxirengandik (Fermin Irigarai, Larreko) hasi eta aitarekin (Aingeru Irigarai) jarraiki, etxean bazen mendiz haraindikoenganako zaletasun eta atxikimendu berezia. Giro horretan nerabezaroan, ez haur denboran, idealizazioak ere baninderabilan. Baina horri esker, hango jende eta kultur moldeak ezagutu eta preziatzen hasi ahal izan nintzen.
Koldo Izagirrek idatzi du zutaz: “Barne exilio batean bizi den poeta...”.
Eta arrazoia dauka, nahiz, segur aski, egoera hori hameka poeta eta ez-poetaren patua izan. Poesia idazteari eman izana, niretzat, patu horren ondorioa da, jakin gabe zergatik eta nola –funtsean minez, bekan pozik– garatu zaidan jarduna.
Ez Dok Amairu bukatu al zen marxismoaren kausaz?
Ez, naski. Helburu eta jarduerei buruzko adostasun eta tinkotasun nahikoa oinarrian zen, orobat elkarren arteko konfiantza. Baina hori arrakalatzen hasi zen, eta horretan egoeraren bilakaerak ukan zuen bere eragina. Taldean “ez-taldetasuna” nagusitzearekin, ba... desegin zen.
Maiz Toscanara joaten zara. Bada euskal Toskanarik?
Araba eta Nafarroako erdialdeko eskualdeek badute, paisaiari datxekionez, toskanar aire bat: mahastiak, olibondoak, erromanikoa... Baina maila anitzez apal eta herrikoiagoan, naski. Gure maila xumeak, sozietatearen nolakotasunak... eta nafar historia zapuztuak badukete zerikusia anitzez apalago izate horretan.
Poesia medikuntza gisa ulertzen duzu?
Hein batean bai, baina bereziki nire burua artatzeko, orekatzeko –edo desorekatzeko– “medikuntza” gisa.
Koldo bigarrengoz: “Toponimoen eta izenen eta iragan aroen aipu ugariek ausentzia handi bat salatzen dute noski...”.
Ausentziak izigarri latzak zaizkit. Segur aski trauma (existentzial) horretan oinarritu eta bazkatu zaizkit poesia izan nahi luketen emariak.
Jendeak badaki Bizkaia Maite zuk idatzi zenuela?
Ez dakit, batzuek behintzat badakite; segur aski gehiago dira ez dakitenak. Baina nahikoa baino gehiago da jendea kantatzen sentitzea.
Esaldi berberean bidaia al litezke Oteiza eta Txepetx?
Bai, naski. Eta denbora batean bidaiatu ziren. Txepetxek ongi ezagutzen zuen Oteizaren obra; alderantziz, ez hainbeste, baina Oteiza liluraturik gelditu zen Txepetxek bere obraz egin zuen irakurketarekin. Besteak beste, giro horretan egosi zen Fundazioan sartu izana.
Koldoren trilogia osatzeko: “Poetak sumatzen duen hustasun horrek bihurtzen du oroitzapena saudade. Nafartasuna, gure saudade nazionala”.
Malenkonia nire osagaietarik bat da, eta poesian ere islatzen da, segurik. Baina ez nuke nahi, araiz, nire bizitza malenkoniaz mamitu, ezta ondu dezakedan poesia ere. Guztiarekin ere, erratea aise da, baina ahal izan...
DIPCko bere bulegoan izan da elkarrizketa. Argazkilaria lanean hasi denean, arroparengatik desenkusatu da [kirol-jertse bat dauka jantzita]: “Ez nintzen gogoratzen elkarrizketa genuenik”. Baina Elhuyar aldizkariarentzako dela eta, gustura egingo omen du. Euskaraz... [+]
Hautsak harrotu ditu azken orduetan Interneten WeTransfer zerbitzu oso praktiko eta erabiliak iragarri dituen erabilpen baldintza berriek, abuztuan jarriko direnak indarrean. WeTransfer da oso fitxategi (edo fitxategi multzo) handiak bidaltzeko modu bat. Ez dira kabitzen e-posta... [+]
Lintxamenduen ostean immigrazioaren aurka izan den lehen mobilizazio-saiakerak ez du jarraitzaile gehiegi erakarri, baina izu arrazistak hartu du herria.
Israelek Gazan eta Zisjordanian egindako giza eskubideen urraketak argi uzten dituen Kanpo Ekintzarako Europako Zerbitzuaren txostena esku artean, EBko Atzerri ministroek erabaki dute Israel-EB elkartze-akordioarekin berdin-berdin segitzea. EBren "ekintza-eza" ikusita,... [+]
Getxoko 3. Instrukzio Epaitegiak atxilotze-agindua eman du 2023ko urrian Algortan jazotako talde sexu-eraso batean ustez parte hartu zuen egileetako baten aurka. Kasua sexu-eraso larri gisa sailkatu du magistratuak eta poliziari eskatu dio, gaztea aurkitzen dutenean, epaitegira... [+]
Giza eskubideen aldeko Sudango abokatu talde baten arabera, Sudan mendebaldeko hainbat herrixkari eraso egin zieten larunbatean eta igandean, eta zibilak tiroz hil edota bizirik erre zituzten, etxeetan giltzapetuta. UNICEFek salatu du Ipar Darfurgo 40.000 haur artatu zituztela... [+]
Jazarpen arrazistak eztanda egin du Espainiako Torre Pacheco herrian, Euskal Herrian ere ezagun zaizkigun diskurtsoak hauspotuta: immigrazioa lotzea delinkuentziaren, sexu-erasoen eta segurtasun faltaren gorakadari. Baina datuek frogatzen dute gezurra direla gorroto diskurtso... [+]
Hagako Taldeak deituta, Kolonbiak eta Hego afrikak antolatu dute gailurra. Herrialdeetako ordezkariez gain, Francesca Albanese Palestinar Lurraldeentzako NBEren errelatorea ere Bogotan da, eta Israelekin harreman oro etetea exijitu die. EBk adierazi du Netanyahuri bere aire... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ekonomia, Lan eta Enplegu sailburu Mikel Torresek asteazken honetan aurkeztu du EAErako gutxieneko soldataren inguruan egindako azterketa, eta 1.385 eurorainoko kopurua jarri du erreferentzia moduan, "aurreikuspen baikorrenean". ELA eta LAB... [+]
Abuztuaren 9tik 17ra izango da Piraten Aste Nagusia, eta aurten "Auzolanari tiraka!" ariko direla adierazi dute. Abordatzea abuztuaren 11n izango da, eta Piraten Egun "berezia", hilaren 15ean.
Bederatzi egun eta gau luzeren ostean, Iruñeak normaltasunera itzuli nahi du Sanferminak ixten dituen azken ekitaldiarekin: Villavesako entzierroa, non gaizki tratatzen den gauza bakarra parte hartzaileen gibela eta osasuna baita. Ekitaldi herrikoi honen ondoren hasten da... [+]
Cervera de la Marenda (Ipar Katalunia), 1906. Herriko emakume garraiatzaileak lan baldintza eskasen aurka altxa ziren. Espainiako eta Frantziako estatuetako trenbideen zabalera desberdinak eraginda, garraiatzaileek Mediterraneoko kostaldetik zetozen zitrikoak tren batzuetatik... [+]
Herria astekariaren ez hain aspaldiko aleak irakurtzea aski da antzemateko Mixel Garikoitzek Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako gizarte nagusiki katolikoan utzitako arrastoaren sakonari.
Ibarreko Garakoitxeko semea, bertze ordezkaririk ez du Iparraldeak Erromako... [+]