Datarena, horixe da, seguruenik, joan den ostiralean Ibarretxe lehendakariak aurkeztutako ibilbide orriaren ezaugarririk esanguratsuena eta zehatzena, data bat. Gainerako guztia oraindik zurrunbilo bat da, kontsultari dagokionez apurka argituko dena, baina ez dakiguna ongi noraino iristeko asmoa duen eta, batez ere, euskal politikaren esparruari zer ekarriko dion.

Kontsultarako lehen data –bigarren baterako data ere bai baitago, 2010eko bigarren seihilekoa– hor dago, beraz, eta orain ikusi beharko da hala egingo den ala ez. Hau da, funtsean ea hilabete hauetan, Jaurlaritzako hirukoa ezker abertzalearekin akordio mailaren bat lortzeko gai den, eta ondoren erreferenduma gauza daitekeen ala ez.

Zeren eta Espainiako Gobernuak, Zapateroren ahotik, argi utzi du erreferenduma egin ez dadin legezko tresna guztiak erabiliko dituela. Horretarako formula posible bat ere aurreratu zuen joan den igandean El Pais-ek: Eusko Legebiltzarrak ekainean kontsultari atea zabalduko balio, nahikoa litzateke Espainiako Gobernuak Auzitegi Konstituzionalaren aurrean helegitea jartzea, bost hilabetez neurria legezko indar barik uzteko. Nola gaindituko luke Eusko Jaurlaritzak langa hori? Kontu askoz txikiagoengatik ere, Madrilgo Gobernuan izan da Gernikako Estatutua behin-behinekoz bertan behera uzteko tentaldirik azken zortzi urteetan.

Gauza bat da data zehatz bat jartzea, ez dena gutxi, besteak beste EAJk ez duelako horrelako jarrerarik erakutsi azken 25 urteetan. Baina bestea da konfrontazio demokratikoaren eskema onartzea, honek izan ditzakeen ondorio guztiekin. Eta hori, gaur gaurkoz, eta batez ere EAJren baitan diren ikusmolde desberdinak kontuan hartuta, askoz sinesgaitzagoa da.

Abertzaleen artean askotan aipatzen den konfrontazio demokratiko hori, bestalde, ez dago argi zer den edo nola bideratu beharko litzatekeen, baina ez jeltzaleei begira bakarrik, abertzaletasunaren arazo da oraindik ere. Espainiako Konstituzioak ziklo bat ireki zuen duela ia 30 urte eta horretan gaude korapilaturik.

Ibarretxe lehendakariak, dena den, gai hauek guztiak kontuan hartuta izan behar ditu bere ibilbide orrian eta izango ditu buruan hainbat irtenbide.

Lehenbiziko zailtasunak aurreikusitakoak beharko lukete: PSOEren ezezko borobila Ibarretxerekin negoziatzeari eta ezker abertzalearen arbuioa, batez ere kontsulta EAEra mugatzen delako. PPren jarrera ere oso argia da.
Ekainera iritsi aurretik martxoko Espainiako hauteskunde orokorretatik iragan behar da eta hauetako emaitzak ere garrantzitsuak izango dira Ibarretxe ekainera zein indarrarekin iristen den ikusteko. Orduan, Eusko Legebiltzarrean Ibarretxe planarekin gertatu zen antzeko argazkia errepika liteke agian, hau da, ekimena EHAKren boto kritikoarekin aurrera ateratzea. Jakina, orain egoera desberdina da, batez ere tartean bake prozesu bat izan delako, eta ikusi beharko da hor gertatutakoek nola eragiten duten ezker abertzalearen jarreran.

Ohiko bizimoduaren ikuspegitik oraindik urruti da 2008ko urria, herritarrok makinatxo bat kontu izango ditugu ordura arte. Baina ikuspegi politikotik, D eguna etzi bertan da eta EAEko abertzale askok du buruan ea zer egin beharko ote duen eguna iristen bada, batez ere ezker abertzalekoak. Dagoeneko ez da nahiko hausnarketa, eztabaida, politikarien erabakiak... oraingoan norberak hautatu behar du, eta seguruenik oso testuinguru zailean (eskubide zibilen ukazioa, ETAren jarduna, Madrilgo agintarien jarrera gogorra, bertigoa...).

Ibarretxe lehendakaria bere bizitza politikoaren jauzirik garrantzitsuena ematera doa, ausart, eta nekez pentsa daiteke bere buruan bakarrik hauteskunde autonomiko aurreratuen interesa dagoenik. Panorama politikoa astinduko du, dudarik ez, hortik aurrera ezer gutxi esan liteke.