1936an Franco eta bereak Espainiako II. Errepublikaren aurka matxinatu zirenean lehertutako gerraren ondorioez hitz egiten du Juan Carlos Ramírez-Escuderoren Guerendiain. Traición y muerte ante el pelotón de fusilamiento nobelak. Ekintza 1936ko irailean hasten da: Errepublikaren aldeko indarrak, Irun aldean, gainera datozkien errekete eta eskuindarrei aurre egin nahian dabiltza. Orduan, Nicolás Guerendiain erradikal-sozialistak bizia salbatuko dio ezkertiarrek Guadalupeko fortean fusilatu nahi duten Javier Apalategui eskuindar epelari. Urtebete beranduago, Guerendiain izango da fusilatzeari aurre egin beharko diona. Beragatik ez balitz hilik izango zenari laguntza eskatuko dio, baina Javier Apalateguik ez dio emango.