Unicornis Rhinoceros
- Pertsia, K.a. IV. mendea. Ctesias greziarra Artajerjes II.a erregearen medikua zen. Eta hari esker izan zen lehenengoz unikornioaren berri. Ctesiasek zioen Lurreko animaliarik indartsuena eta azkarrena zela, eta Indian zuela jatorria. Ile zuriko asto handia omen zen, burua gorria zuen eta begiak urdinak. Kopetan metro beteko adarra zuen. Medikuaren esanetan, adarra edalontzi modura erabiliz gero epilepsia saihestu eta pozoi guztientzako babesa lortzen zen. Baina Ctesias ez zen inoiz Indian izan eta bere adarbakar hura lau espezieren arteko nahasketa asmatua baino ez zen: Indiako errinozeroa, Ekialde Hurbileko onagroa, Egiptoko antilopea eta rimua, Mesopotamiako hainbat erliebetan ageri den idia.
Bibliaren jatorrizko bertsioan re'em izeneko benetako animalia aipatzen da, desagertutako rimu idiari dagokiona. Baina geroago etorri ziren edizioetan animalia hau beste izaki batekin nahastu zuten. Grezierazko hainbat itzulpenetan monokeros moduan ageri zen. V. mendean San Jeronimok Unicornis Rhinoceros izenez itzuli zuen. Hortik aurrera unikornioa sinbolo kristau sakratuen artean hedatuz joan zen.
Legendak Erdi Aroan izan zuen unerik gorena. Unikornioa zaldi zuria zen, espiral formako adar luze eta bakarra zuena. Ustez indar izugarria bazuen ere, emakume birjina parean jarriz gero animalia maitakor eta arriskugabea bilakatzen zen. Horregatik piztia erakarri eta baretzeko neska gazteak eraman ohi zituzten emaitzarik gabeko ehizaldietara.
Unikornioa ez zen esistitzen. Baina ez dirudi xehetasun horrek garrantzi handirik zuenik. Haren adarrak botere magikoak zituela sinistuta zeuden eta Europako gorteetan eskariak gora eta gora egin zuen. Errege nahiz printzeek pozoituak izateko arrisku handia zuten, eta garesti ordaintzen zituzten ustez unikornioaren adarraz eginiko edalontziak. XVI. mendearen erdialdean Veneziako Errepublikak 30.000 dukado eskaini zituen edalontzi bakar baten truke. Bada narbal izeneko zetazeo bat, adarra espiral formakoa duena; huraxe izan zen merkatari iruzurgileen pagotxa.
Iruzurra laster eman zuten argitara, baina adarbakarrak irudimen kolektiboan bizirik jarraitu du. Hor dira, esaterako, Manuel Mujica Láinez-en eta Tracy Chevalier-en nobelak, edo Silvio Rodríguezek bere kantan galdutako unikornio urdina.
Hogei urte bete dira Juan Eslava Galán-ek Planeta saria irabazi zuela En busca del unicornio lanagatik. Oporrak aitzakia ezin hobea dira zehaztasun historikoa eta dibulgazioa gutxik bezala uztartzen dituen andaluziar historialariaren nobelari berriro heltzeko.
Ainararen aurkako epaiketa dela eta, Bilboko Epaitegiarekin aurrean elkartu dira Manteroekin bat! plataforma eta bertaratutakoak poliziaren gehiegikerien eta egiturazko arrazakeriaren aurrean, elkartasunez antolatuko direla aldarrikatzeko.
San Lorenzo kalean 57 urteko emakume bat –Ana Belen– etxegabetzeko agindua zegoen asteazken goizerako. Hori eragozteko, etxearen atarian 07:30etik aurrera bilkura deituta zuen Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak. Azkenean ez da etxegabetzea gauzatu.
Iaz ezagutu nuen Hana Zjakic, Bollotomaseko bertso-saioaren aurretik mahai-buelta berean suertatuta. Ingelesez egin behar niola aipatu zidaten. Eta ni, orduan, kezkatu egin nintzen, ea saioan bertan inor arituko ote zitzaion xuxurlari. Lasai egoteko esan zidan berak, lehenago... [+]
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]
Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]
Osasungintzako 501 langilek bat egin dute zortzi eskaera zehatz dituen manifestuarekin. Helburua, osasun arreta euskaraz eskaini, eman eta bermatzea, “edonon eta edonoiz, maila guztietan eta ahoz zein idatzizko harremanetan”.
“Hauxe titulu bitxia” erranen du aspaldian leitzen nauen ARGIAko irakurleak. Jakingo du halaber Stanley Kubrick zinegilearen azken filmaren zale amorratua naizela. Horrek hura esplika dezake. Funtsean, begiak zabal itxita begiratzen diogu munduari, bereziki Gazako... [+]
Badirudi Europar Batasuna eskalada beliko betean sartu dela. Munduaren ordena geopolitikoa kolokan dabil eta Europak bertan zuen pribilegiozko lekua galtzeko arriskua ikusi du. Autonomia estrategikoaren lemapean, beste neurri askoren artean, industria armamentistikoa... [+]
Euskal Herriko mugimendu abertzaleen hasieran, langile borrokak kanpotik inposaturiko zerbait balira bezala ikusi ohi ziren. Euzkadi egunkariko orrialdeetan maiz irakur zitezkeen sozialisten kontrako diatribak. Harritzekoak ere ez ziren erasook, egia esan, egunkari sozialistetan... [+]
Elon Musken xAI enpresak garatutako Grok adimen artifizialeko txatbota Telegramen txertatuko dute. 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du Pável Dúrovek zuzendutako enpresak. Orain arte, Grok X sarean edo Musken bestelako... [+]
Diziplina askotan ibilia da Amaiur Epher (Izpura, 1994). Aktore lanak egiten ezagutu nuen orain urte batzuk. Diabolo Kiwi edo Frigo taldeekin erritmo dantzagarriak joz ikusi eta entzun du, ziur, batek baino gehiagok. Eta idazlea ere bada. Bigarren liburua argitaratu berri du:... [+]
Aspaldi egin nuen lantegi batean, kapitalismoaren izaera alderatu zuten itsasoan koipe jario batekin, zabaltzen doan orbana, bidean hondakina eta miseria sortzen duena eta garbitzeko zaila dena.
Egun, AAren koipea nonahi dugu,beharbada ezagunenak honakoak direlarik:... [+]