«Beharrezkoa da monopolio informatiboa apurtzea»

Birriren eskolak 50 urte bete dituen honetan, dokumental argentinarrak ezaugarri propioak mantentzen dituela esan al daiteke?

Gure dokumentalaren jatorria 50eko hamarkadakoa bada ere, lan aipagarrienak 70ekoak dira; urte haietakoak dira Raymundo Gleyzerren Cine de la Base edota Pino Solanasen Cine de la Liberación egitasmoak, biak 1976ko Kolpeak zapuztuak, Gleyzer bahitu eta desagerrarazi egin baitzuten. Egungo dokumentalistok euren lanari jarraipena eman nahi diogu eta lan horrek erabilitako metodologiarekin eta zinera erakarri nahi dugun ikusleriarekin du zerikusia, baita jorratzen ditugun gaiekin eta berriztapen estetikoekin ere. Gaietan, ildo bera dugu: giza mugimenduek bultzatutako borrokak, 70eko ikasleak edota 90eko langabetuak; hedabide handiek isilarazitako ahotsak. Borrokalariak dira, beraz, filmetako protagonistak. Bestalde, Cine de la Base planteamenduaren baitan, filma ekoiztea ez zen zeukaten ardura bakarra, berau banatzea eta ohikoa ez zen ikusleengana helaraztea ere lan garrantzitsuak ziren. “Fabrika bat, zine areto bat” zen lema. Gaur, fabrikarik ezean, plazak, elkarretaratzeak eta mugimenduen egoitzak ditugu areto.

Esaten duzunaren arabera, zinegileen eta giza mugimenduen arteko elkarlana dagoela ematen du.

Borrokan daudenek euren historiak kontatzeko gai izan daitezela nahi dugu eta teknologia berriak ezagutu eta erabiltzeko ikastaroak antolatzen ditugu. Hala ere, hamaika zeregin dituenari beste ardura bati eusteko eskatzea ez da xamurra. Ondo legoke mugimendu bakoitzeko berriemaile bat egotea, baina, momentuz, dokumentalgileak gara lanari eutsi behar diogunak. Mugimendukoak poliki-poliki joango dira sartzen, praktikaren bidez.

Zinearen inguruko teknologia gero eta merkeagoa da. Lagungarria al da hori zuen helburuetarako?

Bai, zinematik bideora eman zen jauzia eta Internet garrantzitsuak dira oso, tresna jendearengana hurbiltzen baitute. Dena dela, kontu handiz ibili behar dugu eta jasotzailearen arabera tresnak aukeratu. Hots, auzo txiro bateko biztanleei zuzentzeko hobe dugu telebista erabiltzea, Internetik ez dutelako. Telebista atsegin dut boteretsua delako. Nire ustez, kartelak jartzea ekintza zahartua da, ez du ezertarako balio. Telebistak aldiz, ideiak zabaltzerakoan indar itzela dauka. Horregatik, lehentasuna ematen diogu herri telebistak sortzeari. Azken urteotan horretara zuzendu ditugu ahaleginak; piketeroek, herri batzarrek eta dokumental taldeek bat eginez, Buenos Aires Handian hainbat proiektu jarri dituzte abian, TV Piquetera kasu. Duela hogeita hamar urte bezala, beharrezkoa dugu albisteen gaineko monopolioa apurtzea.

Zeintzuk dira, zure ustez, Argentinako telebistaren eta hemengoaren arteko aldeak?

Hemengo telebista kateen albistegiak ikusita, Argentinan albistegirik ez dagoela esan daiteke. Asteburuetan, adibidez, ez dago izen hori daraman telesaiorik ere! Zuenean ulertu dute hedabideen rola eta pentsamendu bakarra sortzeko duten garrantzia.

Zelakoa da dokumental argentinarraren osasuna?

Asko dira zeregin hauetan gaudenak eta dokumentalaren egoera ona da. Badira, batetik, 2001a baino lehenago lan egiten hasiak diren dokumentalgileak, Boedo Films eta Cine Insurgente bezalakoak, eskarmentu handikoak. Haietako asko urtebete duen DOCA (Argentinako Dokumentalgileak) elkartean daude eta elkarte honen helburuetako bat da diru-laguntza guztiak ez daitezela joan ekoizpen enpresa handietara, telebistara. Gehienak dokumental luzeak oso baliabide gutxirekin egitera ohituta daude.
Bestetik, 2001eko Argentinazoaren ostean jaio diren taldeak daude. Hauek nahiago dute auzoetan lan egin eta TV Piquetera bezalako proiektuak bultzatu: hamabost minutuko filmak, kontrainformaziora zuzenduak gehienbat. Argentina barnealdean hainbat talde dauden arren –Saltako Wayruro, Rosarioko La Conjura TV edota Kordobako Cuarto Patio–, gehienak Buenos Aires hirikoak dira. Azken hilabeteotan ikusgai egon diren luzemetraien artean, La Crisis causó dos muertes (Escobar eta Finyarb, 2007), Corazón de fábrica (Ardito eta Molina, 2007), Yo pregunto a los presentes (Guzzo, 2007) eta Gaviotas Blindadas (Mascaró, 2006) nabarmendu ditzakegu. Lehenengoa hedabideen lanaren inguruko hausnarketa sakona da eta agerian uzten du hedabide handiek berriak nola aurkezten dituzten, nola esaten duten gezurra. Mascarórena interesgarria da, oso baliabide urrirekin eginda dagoen arren bost urteko lanaren ostean argitara ateratzea lortu dutelako. Bertan, Argentinan isilarazita egon den Herriaren Armada Iraultzailea, Argentinako gerrilla marxista da protagonista.

Eta zeintzuk dira zuk ekarri dituzun lanak?

MTD Maximiliano Kosteki, Cromañón eta Wallmapu ordu erdiko informeak dira, piketeroek eta maputxeek bizi dituzten egoerak salatzeko eta ezagutarazteko eginak. Yaipota ñande igüi (Gure lurrak nahi ditugu), berriz, ordu eta erdiko filma da eta zine-areto komertzialetan ikusgai egon da. Guaraniak euren lurrak defendatzen erakusten ditu.