«Beharrezkoa da monopolio informatiboa apurtzea»

  • 2001eko krisialdiak eta ondorengo hilabeteetako gertaerek mundu osoko telebistetan hedatu zituzten Argentinako irudiak. Haietako asko dokumentalista ezezagunek grabatu zituzten. Izan ere, Euskal Herrian ez bezala, Argentinan luzea da borrokak filmetan jasotzeko ohitura, eta Fernando Birri, Raymundo Gleyzer edota Pino Solanas dira tradizio horren lekuko. Natalia Polito (Buenos Aires, 1974) aipatutakoek egindakoari jarraipena ematen saiatzen direnetako bat dugu. Udan Euskal Herrian harrapatu genuen, azken lanak erakusten.
Natalia Polito
Judith Fernandez
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Birriren eskolak 50 urte bete dituen honetan, dokumental argentinarrak ezaugarri propioak mantentzen dituela esan al daiteke?


Gure dokumentalaren jatorria 50eko hamarkadakoa bada ere, lan aipagarrienak 70ekoak dira; urte haietakoak dira Raymundo Gleyzerren Cine de la Base edota Pino Solanasen Cine de la Liberación egitasmoak, biak 1976ko Kolpeak zapuztuak, Gleyzer bahitu eta desagerrarazi egin baitzuten. Egungo dokumentalistok euren lanari jarraipena eman nahi diogu eta lan horrek erabilitako metodologiarekin eta zinera erakarri nahi dugun ikusleriarekin du zerikusia, baita jorratzen ditugun gaiekin eta berriztapen estetikoekin ere. Gaietan, ildo bera dugu: giza mugimenduek bultzatutako borrokak, 70eko ikasleak edota 90eko langabetuak; hedabide handiek isilarazitako ahotsak. Borrokalariak dira, beraz, filmetako protagonistak. Bestalde, Cine de la Base planteamenduaren baitan, filma ekoiztea ez zen zeukaten ardura bakarra, berau banatzea eta ohikoa ez zen ikusleengana helaraztea ere lan garrantzitsuak ziren. “Fabrika bat, zine areto bat” zen lema. Gaur, fabrikarik ezean, plazak, elkarretaratzeak eta mugimenduen egoitzak ditugu areto.

Esaten duzunaren arabera, zinegileen eta giza mugimenduen arteko elkarlana dagoela ematen du.


Borrokan daudenek euren historiak kontatzeko gai izan daitezela nahi dugu eta teknologia berriak ezagutu eta erabiltzeko ikastaroak antolatzen ditugu. Hala ere, hamaika zeregin dituenari beste ardura bati eusteko eskatzea ez da xamurra. Ondo legoke mugimendu bakoitzeko berriemaile bat egotea, baina, momentuz, dokumentalgileak gara lanari eutsi behar diogunak. Mugimendukoak poliki-poliki joango dira sartzen, praktikaren bidez.

Zinearen inguruko teknologia gero eta merkeagoa da. Lagungarria al da hori zuen helburuetarako?


Bai, zinematik bideora eman zen jauzia eta Internet garrantzitsuak dira oso, tresna jendearengana hurbiltzen baitute. Dena dela, kontu handiz ibili behar dugu eta jasotzailearen arabera tresnak aukeratu. Hots, auzo txiro bateko biztanleei zuzentzeko hobe dugu telebista erabiltzea, Internetik ez dutelako. Telebista atsegin dut boteretsua delako. Nire ustez, kartelak jartzea ekintza zahartua da, ez du ezertarako balio. Telebistak aldiz, ideiak zabaltzerakoan indar itzela dauka. Horregatik, lehentasuna ematen diogu herri telebistak sortzeari. Azken urteotan horretara zuzendu ditugu ahaleginak; piketeroek, herri batzarrek eta dokumental taldeek bat eginez, Buenos Aires Handian hainbat proiektu jarri dituzte abian, TV Piquetera kasu. Duela hogeita hamar urte bezala, beharrezkoa dugu albisteen gaineko monopolioa apurtzea.


Zeintzuk dira, zure ustez, Argentinako telebistaren eta hemengoaren arteko aldeak?


Hemengo telebista kateen albistegiak ikusita, Argentinan albistegirik ez dagoela esan daiteke. Asteburuetan, adibidez, ez dago izen hori daraman telesaiorik ere! Zuenean ulertu dute hedabideen rola eta pentsamendu bakarra sortzeko duten garrantzia.


Zelakoa da dokumental argentinarraren osasuna?


Asko dira zeregin hauetan gaudenak eta dokumentalaren egoera ona da. Badira, batetik, 2001a baino lehenago lan egiten hasiak diren dokumentalgileak, Boedo Films eta Cine Insurgente bezalakoak, eskarmentu handikoak. Haietako asko urtebete duen DOCA (Argentinako Dokumentalgileak) elkartean daude eta elkarte honen helburuetako bat da diru-laguntza guztiak ez daitezela joan ekoizpen enpresa handietara, telebistara. Gehienak dokumental luzeak oso baliabide gutxirekin egitera ohituta daude.
Bestetik, 2001eko Argentinazoaren ostean jaio diren taldeak daude. Hauek nahiago dute auzoetan lan egin eta TV Piquetera bezalako proiektuak bultzatu: hamabost minutuko filmak, kontrainformaziora zuzenduak gehienbat. Argentina barnealdean hainbat talde dauden arren –Saltako Wayruro, Rosarioko La Conjura TV edota Kordobako Cuarto Patio–, gehienak Buenos Aires hirikoak dira. Azken hilabeteotan ikusgai egon diren luzemetraien artean, La Crisis causó dos muertes (Escobar eta Finyarb, 2007), Corazón de fábrica (Ardito eta Molina, 2007), Yo pregunto a los presentes (Guzzo, 2007) eta Gaviotas Blindadas (Mascaró, 2006) nabarmendu ditzakegu. Lehenengoa hedabideen lanaren inguruko hausnarketa sakona da eta agerian uzten du hedabide handiek berriak nola aurkezten dituzten, nola esaten duten gezurra. Mascarórena interesgarria da, oso baliabide urrirekin eginda dagoen arren bost urteko lanaren ostean argitara ateratzea lortu dutelako. Bertan, Argentinan isilarazita egon den Herriaren Armada Iraultzailea, Argentinako gerrilla marxista da protagonista.


Eta zeintzuk dira zuk ekarri dituzun lanak?


MTD Maximiliano Kosteki, Cromañón eta Wallmapu ordu erdiko informeak dira, piketeroek eta maputxeek bizi dituzten egoerak salatzeko eta ezagutarazteko eginak. Yaipota ñande igüi (Gure lurrak nahi ditugu), berriz, ordu eta erdiko filma da eta zine-areto komertzialetan ikusgai egon da. Guaraniak euren lurrak defendatzen erakusten ditu.

Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude