Beira hauskorrak

  • Fikziozko kristala. Horixe bera da hiru ttakunkideon arteko lokarriaren ametsa. Fikziozkoa da gure arteko ezagutza, gure lankidetza. Kristal dardaratizkoak dira gure sukaldeko arto-talo beteak eta irin-ogi guriak, eta milorri dultzezko makatz-opilak. Ore lotzailea da gure artean beira hauskorraren zizpurua.

    Halaxe ulertu diot Errori, azken entregan. Trasnferminetako besten atakatik mintzo zen hura aurreko astean. Peppermint berdearen olatuaren gainean susmatu ditut haren umorea bera eta humoreak eurak. Politikari gaitzesgarrien iseka-eta narda-mendatan kulunkan.
Jose Inazio Basterretxea
AIOL
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Bohemiako beira gardenaz egindako burbuilaren baitan irudikatzen dut Itxaro, ekisartze zoragarri gorri horietako baten baitan urtzen, Larrunetik so eta beha, bezperako ttakunkideak zer esango, hark zer esateko.

Baina, lagunak: zuekin batera, ni ere, hirurontzat besterik idazten ez ote gabiltzan asaldatu naiz inoiz. Guretzat bakarrik ote diren leiarrezko epistola hauek.

Halere, ez du iltzean joko hala uste duenak, ez bete-betean. Ez, nik uste. Zeren, gure bekatua ez baita mortala. Bai, nik badut eta, beste irakurle biren berri.

Gure voyeur partikularrak izango dira horiek, akaso; hain da-eta txikia euskaldunon artean feedbacka.

* * *

Kristalezko fikzioa. Erakargarria zait leiarra, ekai eta literatura gisa. Magikoa iruditzen zait hondarra diamantezko xafla bihurtzen duen alkimia purua eta garbia. Goritasun gorenaren indar-erakustaldia da, almibar kupritsa egitea harea larriarekin.
Baina, batez ere, kristalaren soinuak liluratzen nau. Hotsak: do, re, mi, fa, sol, la, si…

Batzuetan, belarriak kilikatzen ditu; ardo onduak Borgoñako edontzi zoliari eztia xuxurlatu eta haren leiar gardena laztantzen duenean, adibidez.

Eta, inoiz, ustekabean, haiek zartatzen, belarriak; altzairuzko Aldundiaren birziklatze-upelekin topo egiten duenean, esaterako.
Oilanda-arrautzaren oskola da beira sotila, esku trebatuan baizik bizirauten eta atsegina ematen ez dakiena.

Izotza ere bada kristalezkoa. Erotismoa bera, edo aramu goiztiarraren firu hezea. Edo kateme gaztearen aho-bizar zurietan katramilatzen den ur-tanta.

* * *

Izan, kristalezkoa, etorkizuna da batez ere. Eta, ez da erraza fikzioaren beirarekin ezer deskribatzea. Are gutxiago erreala bera narratzea. Zer esanik ez, arrazoiaren bidean jartzea ideiak eta ametsak.

Hiperbole absurduaren ezpata dago hor, zeren mundu guztia ez baita analogiatan zopatzekoa ezta metaforatan horditzekoa ere. Autore klasikoek eta berriagoek ohartarazi digute fikziozko kristalaren hauskortasunaz.

“Gauzen itzalak dira hitzak” zioen Demokrito zaharrak. Erreala izan daitekeenaren mamu moduko bat besterik ez da kontalariaren diskurtsoa. Laino bat, inguru bat.

“Gauzen ordezko iruzkinak dira berbak” Zizeron adituak. Mundua pentsagarri eta adierazgarri izateko erreminta landu eta jasoa dira eleak. Besterik ez. Ez gutxi.

“Errotuloak dira, gauzei eman eta itsasten zaizkienak; hitzak ez dira gauzak eurak” dio berriki Saramago sarituak. Perlazko lepokoa; baina, idunekoa, eta ez iduna.

Begien aurrean dugu jada uda beroko sargorien zale den hareetako sugetzarra. Hura igaro ondoren, neguaren atariko udagoienean, zer kolorez beztiturik etorriko da almibarrezko beira hauskorra?

Azkenak
Gosez hiltzen ari gara

Nire gorputza erortzen ari da. Ama kolapsatzen ari da nekeak jota. Nire lehengusuak egunero jokatzen du bizitza laguntza pixka baten truke. Gazako haurrak gure begien aurrean hiltzen ari dira eta ezin diegu lagundu.


Octavio Alberola zendu da, Donostian Franco hiltzen saiatu zen anarkista

1962ko udan, CNT Francisco Franco diktadorea hiltzen saiatu zen Donostian, ETAren laguntzarekin. Octavio Alberola anarkistak koordinatu zuen ekintza, baina huts egin zuten.


Paul Urkijoren ‘Gaua’ hurrengo filmaren soinu bandaren grabaketan parte hartu du Aiaraldeko Iaiaiai taldeak

Irrintzi eta performance taldeak aste honetan egin ditu grabaketak Paul Urkijoren eta Mursegoren eta Aran Callejaren gidaritzapean, eta beste artista batzuekin elkarlanean, Ibon RG-rekin besteak beste. Sitgeseko zinema jaialdian estreinatuko dute pelikula, urrian.


2025-07-28 | Gedar
Arrazakeriarekin lotu ziren iazko gorroto-delituen ia erdia Espainiako Estatuan

%37 genero- eta sexu-diskriminazio kasuekin loturik egon ziren, eta aporofobia %33 hazi zen. Gorroto-delituen intzidentzia tasarik altuena Nafarroan identifikatu zuten iaz.


Umezurtz geratu diren Palestinako haurrei eskolak ziurtatzeko 41.000 euro bideratuko ditu Salam Gaza erakundeak

Nafarroako Kutxa Fundazioari esker 41.000 euro bideratuko ditu Palestinara Salam Gaza Gobernuz Kanpoko Erakundeak, umezurtz geratu diren haurrei eskolak bermatzeko gutxienez beste urtebetez. Alor akademikoa eskaintzeaz gainera, babes psikologikoa eta laguntza emozionala... [+]


2025-07-28 | Hala Bedi
Gasteizko kanpaldian jasandako Poliziaren bortizkeria salatu dute GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak

GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak salatu dute Ertzaintzak eta Gasteizko Udaltzaingoak gogor kargatu zutela "giro lasaian" egiten ari ziren ekimenaren aurka. Lau atxilotu, 11 identifikatu eta hamarnaka zauritu utzi zituzten Poliziaren esku hartzeari buruzko bestelako... [+]


Espetxetik irten da Georges Abdallah, Europan espetxean denbora gehien zeraman preso politikoa

40 urte pasatxoko espetxealdiaren ostean, joan den ostiralean atera zuten espetxetik, eta segituan Libanora eraman, bere jaioterrira. Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz ez... [+]


Janaria sartzeko “10 orduko etenak” iragarri ditu Israelek, Gazan 100.000 haur desnutrizio arriskuan daudelako

"Pausa taktiko" gisa definitu ditu Israelek. Igandean hasi da eta 35 kamioi sartu dira Gazako zerrendara.


Sendabelarrak oliotan

Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]


Eskuz eta banaka

Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]


2025-07-28 | Jakoba Errekondo
Harroputzetik artaputzera

Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]


2025-07-28 | Garazi Zabaleta
Udako azoka ekologikoak
Aurtengo hamabi plazak

Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]


Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Eguneraketa berriak daude