Ez dago bigarrenik
- Londres, 1851. Ingalaterrako hiriburuak guztiak aho zabalik utzi nahi izan zituen historiako lehen munduko erakusketa antolatuta. Gobernu britainiarrak nagusitasun ekonomiko eta industriala erakutsi nahi zuen; munduko herrialderik boteretsuena izaten jarraitzen zuela. Eta ez soilik lehorrean; oraindik ozeanoen jabe zirela jakinarazi nahi zioten munduari. Britainiarrek itsasontziak egiten onenak zirela sinesten zuten, eta horregatik America goleta erakusketan ikustea sekulako probokazioa izan zen eurentzat; goletaren diseinugile George Steers-ek munduko azkarrena zela esan zuen. John C. Stevens zen belaontziaren jabea eta New York Yatch Club-a (NYYC) sortu berri zuen. Great Exhibition-eko (Erakusketa Itzela) egitarauaren barruan ekitaldi berri bat sartzea erabaki zuten ingelesek: Wight uhartearen inguruan estropada egingo zuten Stevensen ontziaren aurka. Irabazleak urrezko ehun ginea balio zuen zilarrezko pitxarra jasoko zuen. Baina askoz gehiago zegoen jokoan. Kirol norgehiagoka baino, herrialdeen arteko borroka zen, garaileak itsasontzien diseinuan nagusitasuna frogatuko baitzuen.
Handik aurrera zilarrezko pitxarrari eta, ondorioz, estropadari America’s Cup deitu zioten, ez kontinentearen omenez, lehen desafio hura irabazi zuen belaontziaren ohoretan baizik.
Bigarren edizioa New Yorken egin zuten, 1870ean. Cambria ontzi ingelesak mendekua nahi zuen eta NYYCko hamazazpi ontziren kontra lehiatu zen. Hamargarren baino ez zuen egin.
Urte batzuk geroago britainiarrek ahaleginean jarraitu zuten. 1886an Thistle goleta eskoziarra kaskoa estalita zuela iritsi zen AEBetako kostaldera. Ez zuten New Yorkeko taldeek euren diseinu berritzailea ikusterik nahi. Baina bertako egunkari batek urpekari bat bidali zuen, eta Volunteer ontzi estatubatuarreko kideek arerioen sekretuaren berri izan zuten. Volunteerekoek irabazi zuten, inork faboritotzat jo ez bazituen ere.
Mende eta erdian Amerika Kopako protagonistak ez dira soilik estatubatuarrak eta britainiarrak izan. 2003ko azkeneko edizioan, esaterako, Allinghi suitzarrak irabazi zuen; munduko itsas potentziarik handiena zein zen argitzeko jaiotako lehia, itsasorik gabeko herrialde batek irabazi zuen.
Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]
Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]
Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]