Plaza zabaltzen

  • Iñaki Eizmendi Basarriren ekarpen nagusi izan omen zen bertsolaritza sagardotegitik antzokietara eramatea. Ez dakit zerk eragin zidan burutazioa baina erakargarri iritzi nion bertso-plaza zenbateraino zabaldu den neurtzeari. Non-nork-noizetan abiaturik, pasadizo zerrenda polita osa daiteke. Kirolak gurean duen garrantzia erabatekoa izanik, gogoan dut euskal talde batek lehen aldiz Europako Txapelketa bat irabazi zuelarik, entrenatzaileak, Juantxo Villarrealek, bertso baten bidez agurtu zituela Irungo Unzaga plazako zaleak. Kursaala inauguratu zelarik, lehen ekitaldiko lehen jarduna bertsotan egin zuten artean neska-mutiko zirelarik, Maindi Murua eta Beñat Gaztelumendik. Anoetan ere aritu izan gara; baita San Mamesen ere. Zazpi Nobel saridunen aitzinean aritutakoak gara. Zarauzko hondartza denboraldi ofizialaren bukaera bozgorailuetatik bertsotan iragarri zuen Felix Zubiak Gurutze Gorriko egoitzatik... Mila egokiera, liburu batean biltzen asmatuko bagenu, lekukotza soilaz gaindi zerbait iradokiko liguketenak.
Ito larria

Jendaurrean azaldu behar duen edonork sentitu izan du noiz edo noiz. Bihotz-taupadak areagotu egiten dira itxuraz. Ahoa lehortu. Eta zangoetan dardara sentitzen da. “Ez al zarete urduri jartzen bertsoak kantatzean?”. Batean eta bestean behin eta berriz egin izan diguten galdera da. Eta baietz erantzuten dugu, adinaren poderioz ikasi egiten dela kirio-dantzari eusten, baina sabel-zuloko txulo hori beti hor egoten dela gerora ere. Zenbait unetan eta bakarka gai bati erantzuten ari gatzaizkiola, esate baterako, bihotza eztarritik irten beharrean sentitzen dugu. Ez da ordea, sentsazioa baino. Behin froga egindakoa naiz: pulsometroarekin burutu nuen bertso-saioa. Minutuko 160 taupadako ustea nuen unean, 92 baino ez zizkidan markatu. Zutik eta ibilian noanean adinaxe. Ondorioa: estuasunean buruak agintzen du, eta ez bihotzak, besterik dirudien arren.

Eme

Korrika dela eta AEKren eskutik euskal emakumeei omenaldia egin genien Kursaalean, hizkuntzaren transmisioan burutu duten lana goresteko. Maialen Lujanbio eta biok ginen joatekoak baina hernaniarrak ezin izan zuen eta bakarrik suertatu nintzen oholtzan ikuskizunaren zuzendari zen Eneko Olasagastiren esanetara. Barruko ahots emea ateratzea nuen agindu. Saiatu nintzen. Lortu nuen ez dakit. Baina San Ovidiorena etorri zitzaidan gogora. Herri txiki batean, sute handi baten ondorioz, ermita guztiz erre omen zen. Herriko zaindari zen San Ovidioren irudia ere bai. Orduan, alkateak abian jarri zituen ermita berreraikitzeko lanak, eta San Ovidioren irudi berria egin ahal izateko baserritar bati eskatu zion ekar zezala pago-ipurdi bat dotorea. Ekarri zuen basotik. Eraiki zuten ermita eta egin zuen artista batek San Ovidioren irudi berria. Herritar guztiak bildu ziren ermitaren eta aldareko santu irudiaren inaugurazio ekitaldira; baserritarra salbu. Apaiza konturatu baserritarra ez zela azaldu eta hurrengo batean topo egin zutenean, kargu hartu zion:
– Lehengoan denak hemen ziren San Ovidio gurtzera etorriak. Zu ez zinen azaldu. Zergatik?
– Nik artean pago-ipurdi zela ezagutuko nuelako.

Marttitte

Santuekin ari garenez, mordoska bat batera hartzea baino hoberik ez da, den denak aipatu beharrik ez izateko. Azkoitiko auzoa da Marttitte, gazteleraz Los Mártires, bide-txartelen batean jartzen duenaren arabera. Euskarazko izenaren bustidurak harrituko du zenbait. Gaztelerazko izenaren potoloak beste asko. Marttitten bertsotan izan ginelarik, gogoeta gai bat ekarri nuen etxera: hirietan bizi diren umeek –eta helduek– ez dute arrastorik herri txikiei buruz. Herri txikietakoek badakite hiriei buruz, aldiz. Eta paradoxa batekin egin nuen topo: inguruneko herriak eta auzoak ezagutzeko, umetan mendira joatea bezalakorik ez da. Erdi purrustaka joango ginen, baina Aralar aldera zihoanak ikasiko zuen non zen Tolosa, non Amezketa, Gorriti, Huitzi... Edo Irimora zihoanak Urretxu eta Zumarragaren berri izango zuen...

Lana

Elkargi-koei hitzaldi bat eman diet duela gutxi. Urruti geratzen zaidan mundua da txanpon, berme eta enpresa-egitasmoen hori. Baina lana hizpide dela, adiskide batek bota berri didan esaldia burutik uxatu ezin da nabil: “Gaur egun, lan egitea iraultzailea duk, motel!”. Ez dakit hainbesterainokoa den baina badu egiatik zerbait. Hainbeste bitartekari sumatzen dut inguruan! Hainbeste eragile! Hain egile gutxi! Aisia-tartea sakralizatu egin dugu, garai batean lana sakralizatu zen gisara. Aldamenekoak baino gutxiago egitea dela helburu pentsa daiteke askotan. Eta gaitzerdi aisia-tartea modu irudimentsuan erabiltzen bageneki. Nago, telebistari begira xahutzen dugula, ezezkoa esaten dugunok ere.

Aingeru Goardakoa

Zaindariarena gero etorri zela uste dut. Umetatik martxoaren lehenari –martxoak 1– Aingeru Goardako deitu izan zaio gure jiran behintzat. Txikitatik dut gogoan eguna, eta ez arrazoi erlijiosoengatik. Askoren idolo kuttun zen Joxe Anjel Iribarren jaioteguna delako iltzatu zitzaidan gogoan. Azken hamabost urtean Donostiako Ibaetako Aingeru Goardakoaren ermitan ospatzen dugu, bertsotan. Toki berezia da. Bidetik hain urrun eta autobidetik hain gertu; urtean zehar hain pasadako eta egun horretan hain bilgune; handitik hurbil hain txiki... Hiriko jende edadetua eta umeak joaten dira aldapan gora ermitaraino. Eta bertako auzoak. Erromeria izaten da, antigoal erakoa. Erroskilak salgai. Gorriti eta animaliak. Ez Donostian bakarrik. Tolosako San Blas auzoan ere izan ginen otsailaren hasieran. Tankera bereko kaskoa da. Tankera bereko erromeria, erroskila eta guzti. Itzaltzera doan mundu mota baten azken arrastoak.

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude