Badira gai korapilatsu batzuk herrialde guztien bat etortzea lortzen ez dutenak; esate baterako, energia nuklearra edo eraginkortasuna eta lehiakortasunaren hobe beharrez monopolio handiak zatitu beharra. Europar Batasunaren barruan eztabaida serioa egin beharko da gutxieneko oinarriak adosteko. Aipatutako agiriaren arabera, Europaren etorkizun politikoa gero eta lotuagoa dago kontinenteak hainbat motatako erronka energetikoei aurre egiteko daukan gaitasunarekin.

Energia berriztagarrien potentziala

 “Energia merkeko egunak bukatu dira Europarentzat”. Esaldi horrekin hasten da Batzordearen “Europarentzako energia politika” agiria. Agiri horrek hainbat neurri biltzen ditu erronka bikoitz bati aurre egiteko. Hona hemen erronkak: batetik, CO2 isurketek eragindako planetaren beroketa gelditzea, eta bestetik, kanpoarekiko mendekotasuna gutxitzea. Aurreikusitako neurrien artean daude energia berriztagarriak sustatzea, kontsumoa gutxitzea, energiaren benetako merkatu lehiakorra sortzea (monopoliorik gabe) eta karbonoaren isurketa maila txikiak ahalbidetzen dituzten teknologia berriak bultzatzea. Agirian energia nuklearra aipatzen da helburu horiek lortzeko biderik eraginkorrenetakotzat, nahiz eta baieztapen hori argi eta garbi egitea saihesten den.
 
Energia berriztagarrien gehikuntzan dago adostasun mailarik handienetakoa. Bruselaren helburua da 2020an kontsumituko den energia osoaren %20 nagusiki energia hidrauliko, eoliko, eguzki energia, biofuel, eta biomasak osatzea –gaur egun energiaren %7 besterik ez da lortzen bide horiek erabiliz–. Aipatutako agiriaren arabera, energia berriztagarriek potentzial handia dute, batez ere elektrizitatea sortzeko, eta potentzial horretaz baliatuz, 2020an energia elektrikoaren herena sor liteke halakoak erabiliz. Energia eolikoaren bidez Danimarkak behar duen elektrizitatearen %20, Espainiak behar duenaren %8 eta Alemaniaren beharren %6 lortzen da gaur egun. Batzordeak gaineratu duenez, potentzial handia daukan beste sektore bat biofuelarena da –materia organikoaren hondakinetatik eratorritako erregaia–. Batzordearen kalkuluen arabera, 2020an garraiorako behar izango den erregaiaren %14 eman lezake biofuelak.

Nuklearren abantailak

Europako Batzordearen agiriak energia nuklearraren garapenaren aldeko keinu garbia egiten du eta, hori ikusita, Euskal Herriko nahiz Europako ekologistak jendaurrean agertu dira aukera horren aurka egoteko dauzkaten arrazoiak plazaratzeko. Batzordearen agiriak batez ere energia iturri horren abantailak zehaztu eta nabarmentzen ditu; baina hori bai, energia nuklearraren erabilera argi eta garbi defendatu gabe, estatuak baitira gai horren gaineko eskumena daukatenak. Europako Batzordeko buruak “guk ez diegu herrialdeei agintzen energia nuklearrarekin nola jokatu behar duten” esan ondoren, adierazi zuen funtsezkoa dela ikatza bezalako iturri kutsatzaileagoekiko mendekotasuna gutxitzea. Batzordeburuak Europako Batzordea gai horretan agnostikoa dela baieztatu arren, egiaztatu zuen “ezinbestekoa den eztabaida” egiten lagundu nahi duela.
 
Europako Batzordeak azpimarratu du energia nuklearra dela CO2 isurketa mailarik txikiena duten energia iturrietatik merkeenetakoa, gaur egun Europar Batasunean ekoizten den energia kontuan hartuta; eta baita kostu erlatibo egonkorrenetakoak dituena ere. Era berean, Batzordearen ustez erregaiaren prezio aldaketek energia nuklearrean baino eragin handiagoa daukate ikatz edo gasa erabiliz sortzen den energian, elektrizitatea sortzeko kostu osoaren oso zati txikia osatzen baitu uranioak. Energia nuklearrak abantaila horiek izan arren, arazoak ere sortzen ditu zentral nuklearrak suntsitzeko eta hondakinak kudeatzeko garaian.

Energia nuklearra ez da errentagarria

Europar Batasunak energia nuklearrari eman dion babesak eztabaida berpiztu du Euskal Herrian eta Euskal Herritik kanpo. Foro Nuklear Espainiarrak zentral nuklear berriak eraiki behar direla defendatzen du, “berriztagarrien mugek eta kontsumo handiak energia nuklearraren beharra sorrarazten baitute”. Gainera, “energia hau merkeagoa da eta, horrez gain, CO2rik isurtzen ez duenez, klima aldaketari aurre egiteko erabil daiteke”, adierazi du Foro Nuklearrak.
 
Mugimendu ekologista askok, ordea, nuklearren aldeko argudioak arbuiatu dituzte. Eguzki euskal mugimenduak energia nuklearra ez dela errentagarria azpimarratu du, zentral nuklearren jabe diren enpresa pribatuentzat baino ez direla errentagarriak, hondakinen kudeaketak duen kostua kanporatzen dutelako. Gaineratu du Espainiako Estatuaren kasuan etekinak neurrigabeak eta pribatuak –Endesarenak, Iberdrolarenak…– diren bitartean, kostuak aurrekontu publikoaren kontura izaten direla. “Hondakin erradiaktiboen aseguru eta kudeaketa kostu guztiak beraien gain hartzera behartuz gero, enpresa pribatu bakar batek ere ez luke zentral nuklear bat irekiko”.
 
Greenpeace nazioarteko mugimenduak baieztatzen du energia nuklearra ez dela klima aldaketari aurre egiteko irtenbidea, energia horrek CO2 isurtzen duelako. “Uranioaren fisioak ez du CO2rik isurtzen planta nuklearraren barruan dagoenean, baina bai ziklo nuklearrean zehar. Uranioa sortzeko prozesuan kontuan hartu behar dira produktu honen meatzaritza, uranioaren aberastea, erregaiaren fabrikazioa, zentral nuklearren eraikuntza, eta abar. Hainbat ikerketak frogatu du, beste edozein energia berriztagarrirekin baino CO2 gehiago isurtzen dela zentral nuklearretako energia ekoizpen unitateko”.