Jon Alonso: «Sarietan baztertuak asko dira, eta ez irizpide literarioengatik»

Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Instituzioek eta sariek pisu berezia dute gurea bezalako literatur sisteman. Publikoarengana iristeko bide nagusienetakoa izaten jarraitzen dute Euskadi Sariek eta antzekoek. Zer dago jokoan idazleentzat horrelako sarietan?
Idazlearentzat, publikoarengana iristeko bidea, ekonomiako itokin batzuk estaltzeko diru-poltsa, itzulia izateko aukera, prestigioa...

Argitaletxearentzat, liburu bat errentagarri bihurtzeko modua, idazleei argitaletxea bera erakargarria egiteko amua... Instituzioentzat, bere burua zuritzeko era, kulturaren arloan ongi ari direla erakusteko leihoa...

Hainbesteko pisua izatea ona da edo beste bide batzuk indartzea komeni da?
Bistan da sarien kontua 'ogia gaurko, gosea biharko' dela. Baina zoritxarrez, dagoena dago, eta gauzak dauden bezala daude.

Koldo Izagirre eta Euskadi Sarien afera 2003an azaldu zen prentsan. Izagirre itzulpen alorreko finalista zen baina onespen-agiria sinatzeari uko egin zion eta finaletik kanpo geratu zen. Jarrera horrek eraginik izan al du zure ustez aurten saria ez emateko?
Ez dakit. Nabarmendu nahi dut, ordea, bi urte geroago alde guztiak -epaimahaikideak, Lakua, EIE, EIZIE...- bat etorri zirela, eta onespen-agiria ez zela egokia onartu zutela. Eta kendu egin zuten arauetatik. Beraz, arrazoia aitortu zioten. Onespen-agiria izenpetu behar izateak ez zuen bururik, ez hankarik. Eta ez zen idazlearen edo itzultzailearen interesen aldekoa. Dakidanez, inork ez du txintik esan aldaketa horri buruz.

Planto egiteko ordua dela adierazi duzu ARGIAko Urtekarian: zer esan nahi duzu horrekin?
Planto egitea da adieraztea ez garela joko horretan gehiagotan arituko. Ikusiko dugu.

Idazle eta erakundeek zuk aipatzen duzun «baraja zaharra» puskatuko dutela uste duzu?
Ez dut esperantza handirik, ez idazle gehienen aldetik, are gutxiago erakundeetatik.

Aurten Izagirreri saria eman ez izanaren atzean literaturaz aparteko irizpideak daudela iradoki duzu, ez zaiola «ofizioa barkatzen» alegia. Zer da ofizioa ez barkatzea?
Objektiboki esanda, nork erakuts dezake, azken hogeita hamar urteak kontuan harturik, Izagirrerena bezalako curriculumik euskal literaturan? Oso-oso gutxik. Baina ez omen du inoiz Euskadi Saria irabazteko beste meriturik egin. Bitartean, beste askok jaso du sari hori. Beraz, ondorio lojikoa da pentsatzea ez diotela saria ematen idazle saiatua delako. Ofizioa ez diotela barkatzen, alegia.
Eta gainera, ez gaitezen hainbeste zentratu Izagirreren kasuan. Aski litzateke sariaren historia arretaz begiratzea -irabazleen, finalisten, epaimahaikideen, argitaletxeen izenak-, hainbat ondoriotara iristeko; esaterako, bada ia urtero finalista izaten den idazle bat, sekula irabazten ez duena. Normala da?; esaterako, posible litzateke idazle atzerriratu batek inoiz irabaztea?; esaterako, posible litzateke, demagun, ohiko zirkuluetatik eta gezurmendietatik kanpo ibiltzen den idazle batek -zer esanik ez poeta edo saiogilea bada, zer esanik ez gaztea ez bada- aukerarik izatea? Asko dira baztertuta daudenak. Eta ez irizpide literarioengatik.

Zu Euskadi Sarietako epaimahaiko kide izana zara. Zein neurritan eragiten dute erakunde publikoek azken erabakian? Epaimahaikideek ere, idazle eta literatur munduko jendea izanda, zenbateko ardura dute?
Nik ezagutzen dudan kasuan, erakunde publikoaren iritziak pisu ikaragarria dauka. Inor ez da ausartzen erakunde publikoari aurka egiten, eta erakundeak mila bide ditu zer ez duen nahi, gutxienez, aditzera emateko. Baita zer nahi duen, zehatz esateko ere, batzuetan.

Orain dela hiru urte Itzulpengintza alorreko Euskadi Sarietako epaimahaiko partaide zinela, irregulartasun batzuk ikusi zenituen bozketa prozesuan. Orain erabaki duzu gaia publiko egitea. Zergatik orain eta ez lehenago?
Denbora tarte horretan konbentzitu naizelako isilik egonda ez diogula batere laguntzen gure literaturari. Alderantziz.

«Ez gaitzaten tronparazi beren baraja markatuekin, uneko egokieraren arabera aldatzen dituzten arautegiekin, botoak kontatzean egiten dituzten hutsekin». Zertan oinarrituko litzateke zuk eskatzen duzun «baraja berria»?
Ez dakit, ez daukat ezer pentsatuta. Injustizia eta partzialkeria gure-gureak dira, pertsonaren atributoak dira. Baina gauzak urrutiegi joaten direnean alto jartzen saiatu behar da. Ustelkeria neurri bat onartu beharra dago, ezinbestez; neurriz gainekoa eta inoren lotsa emateko modukoa denean, leihoak ireki behar dira, gutxienez, itoko ez bagara.

Gaur egun Euskadi Sariek prestigiorik badute zure ustez?
Nire jarrera zein den garbi dago. Bestela ikusi artikulua.

'Euskadi Sariak' artikuluko zenbait pasarte
Erakundeek itzulpenak esleitzeko Euskadi Sariak irizpide modura erabiltzeaz: «Esaten ari al zaigu, ausaz, Euskadi Saria irabaztea lehiaketa publikorik gabe banatzen diren hainbat lan eskuratu ahal izateko baldintza dela? (...) Itzultzaile profesionalen elkarte baten bidez salatzeko moduko arazo larria litzateke, inondik ere. Baina noren bidez salatu, Euskal Herriko itzultzaileen eskubideak defendatzeko sortu omen zen EIZIE izan bazen, hain zuzen, Pio Barojaren kasuan, lanak banatzeko modua ontzat eman zuena?»

Xabier Olarrari emandako sariaren inguruan: «Ez dut uste inor ausartuko denik ezbaian jartzen Xabier Olarraren sariaren justizia; eta egia esan, inor ausartuko balitz, gorriak ikusiko lituzke bere argudioetan sen txarra ez den beste zerbait dagoela demostratzeko (...) Nik bi ‘baina’ ikusten ditut bakarrik, ikustekotan: bat, Xabier Olarrak aspaldi merezi zuela bere lanaren aitorpena. Eta bi: Olarrak Euskadi Saria merezi duela garbi egonik, zalantzazkoagoa dela Euskadi Sariak Olarra bezalako irabazle bat merezi ote duen»

Itzulpen alorrean saritzen diren liburuen argitaletxeak: «Mundu guztiak dakielako argitaletxe pribatu batek ez duela inoiz Euskadi Saria irabazten, itzulpen alorrean, saria Jaurlaritzak berak diruz hornitzen duen Literatura Unibertsala bildumako batentzat izan ohi delako».

Koldo Izagirreren kasuaz: «Eta txarren-txarrena da egilea bera, eta horrekin batera denok, ateratzen garela galtzaile, gauzen egoera honek ezinezko bihurtzen duelako Sua nahi, Mr. Churchill liburuaren egiazko kritika literario bat -zer kritikatua baduelako, noski-; egileari berari, eta horrekin batera irakurle eta literaturzale guztiei, gure unibertso literario txiki eta hala ere eder hau osatuago, aberatsago eta ederrago egiten lagunduko ligukeen kritika literario baten posibilitatea ebasten zaigulako. Euzkadi merezi zuen. Euzkadi merezi genuen».

---------------------------------------------------------------------------
www.argia.eus/bestelakoak/26961Jon%20Alonso.pdf helbidean irakur dezakezue ARGIAko Urtekarian kaleratutako artikulua osorik.


Azkenak
Kaleratze kolektiboa ezarri nahi dute Maderas de Llodion

Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.  


Herriko dantzan parte hartzen ari ziren emakumeei eraso egin diete Errioxako Cervera herrian

Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]


2025-09-05 | Gedar
Gaztetxea lortu dute Etxaurin

"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".


“Hondarribiko alardearen bi aldeak parez pare jartzea da zilegitasun bera ematea zapaltzaileari eta zapalduari”

Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]


Gipuzkoako Aldundiko zaintzaileek ez dute euskara jakin beharrik, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren arabera

Donostiako epaitegi batek aurretik emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. ELAk eta LABek mobilizazioa antolatu dute ostiralerako, eta Euskalgintzaren Kontseiluak bat egin du.


2025-09-04 | Joseba Alvarez
Dena blokeatu!

Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.

Izan... [+]


2025-09-04 | Karlos Zurutuza
Hizkuntzen museo txiki bat dago Parisen

Sena ibaitik metro eskasera egon arren, ez dago Mundolingua museoa aipatzen duen turismo gidarik. Kasualitateak baino ez gaitu eraman horra. Nolanahi, horrela aurkitzen dira, maiz, hiri baten sekretu gordeenak.


Magda Oranich i Solagran
“Ezin ahaztu dut Txiki azkenekoz besarkatu nuen momentu hura”

50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]


María Chivite lehendakaria:
“Poliziaren abusuak eskala handikoak izan ziren eta garai batean baino gehiagotan gertatu ziren”

UPNk salatu du Nafarroan eskuin muturreko taldeen eta Poliziaren indarkeria aztertzen duen batzordeak ia edonor hartzen duela biktima gisa. María Chivite lehendakariak erantzun dio Poliziak egindako abusuen salaketak asko izan direla eta denboran hainbat garaitan... [+]


2025-09-04 | ARGIA
Erresuma Batuan 700 lagun atxilotu dituzte jadanik, Palestine Action taldeari babesa adierazteagatik

Uztailean Keir Starmerren gobernuak erakunde "terrorista" gisa izendatu zuenetik, Palestine Action taldearen aldeko mezuak erakusteagatik ehunka lagun atxilotu dituzte. Larunbatean manifestazioa antolatu dute Londresen eta beste mila pertsonatik gora atxilotzeko... [+]


Mirentxu Loyarte hil da, euskal zinemagile aitzindaria

Zinemagile iruindarrak, ibilbide labur baina baliotsua egin zuen zinemagintzan 1970eko eta 1980ko hamarkadetan, zuzendari lanetan emakumerik apenas zebilenean. Irrintzi lanarekin garai hartako errepresioa islatu nahi izan zuen, eta Ikuska proiektuan euskal emakumeak erretratatu... [+]


2025-09-04 | ARGIA
Hizkuntza politika “ausart eta berrituaz” eztabaidatuko dute TMeLaborategiaren udako eskoletan

Irailaren 9an eta 12an egingo dituzte udako eskolak. Telesforo Monzon eLab Euskal Herrigintzaren Laborategiak hizlari potenteak gonbidatu ditu, besteak beste, Iñaki Iurrebaso, Olatz Altuna, Jon Sarasua, Idurre Eskisabel, Josu Aztiria, Iñigo Urrutia eta Miren Zabaleta... [+]


2025-09-04 | Aitor Aspuru Saez
Sara Fantova
“Ez dugu film feminista edo bolleroa egin nahi izan, baina gure esperientzia hori da eta islatu dugu”

Sara Fantova zinemagile bilbotarraren Jone, batzuetan filma zinema aretoetara helduko da irailaren 12an. Pelikula komunitarioa sortu du Kaskagorri eta Kranba konpartsekin, Bilboko Aste Nagusian girotuta baitago amodioa, jaia, gaixotasuna eta zaintza ardatz dituen istorioa.


Barkoxeko pastoralaz

Usaiako "süjetik" gabea, esku andana batek idatzia, errejent multzo batek zuzendua, gertakizun askoren kontari, gisa guzietara kolektiboa da.


Elizondoko Benito Menni egoitzako langileek 60 greba egun bete dituzte

Greban dira Benito Menni egoitzako langileak joan den abuztuaren 25etik, irailaren 8ra bitarte. Hermanas Hospitalarias enpresak agindutako kaleratzeen eta unitate itxieren aitzinean, Nafarroako Gobernuak ez duela arduratsuki jokatzen ari salatu dute.


Eguneraketa berriak daude