Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2024ko apirilaren 19an
Jon Alonso: «Sarietan baztertuak asko dira, eta ez irizpide literarioengatik»
Instituzioek eta sariek pisu berezia dute gurea bezalako literatur sisteman. Publikoarengana iristeko bide nagusienetakoa izaten jarraitzen dute Euskadi Sariek eta antzekoek. Zer dago jokoan idazleentzat horrelako sarietan?
Hainbesteko pisua izatea ona da edo beste bide batzuk indartzea komeni da?
Koldo Izagirre eta Euskadi Sarien afera 2003an azaldu zen prentsan. Izagirre itzulpen alorreko finalista zen baina onespen-agiria sinatzeari uko egin zion eta finaletik kanpo geratu zen. Jarrera horrek eraginik izan al du zure ustez aurten saria ez emateko?
Planto egiteko ordua dela adierazi duzu ARGIAko Urtekarian: zer esan nahi duzu horrekin?
Idazle eta erakundeek zuk aipatzen duzun «baraja zaharra» puskatuko dutela uste duzu?
Aurten Izagirreri saria eman ez izanaren atzean literaturaz aparteko irizpideak daudela iradoki duzu, ez zaiola «ofizioa barkatzen» alegia. Zer da ofizioa ez barkatzea?
Zu Euskadi Sarietako epaimahaiko kide izana zara. Zein neurritan eragiten dute erakunde publikoek azken erabakian? Epaimahaikideek ere, idazle eta literatur munduko jendea izanda, zenbateko ardura dute?
Orain dela hiru urte Itzulpengintza alorreko Euskadi Sarietako epaimahaiko partaide zinela, irregulartasun batzuk ikusi zenituen bozketa prozesuan. Orain erabaki duzu gaia publiko egitea. Zergatik orain eta ez lehenago?
«Ez gaitzaten tronparazi beren baraja markatuekin, uneko egokieraren arabera aldatzen dituzten arautegiekin, botoak kontatzean egiten dituzten hutsekin». Zertan oinarrituko litzateke zuk eskatzen duzun «baraja berria»?
Gaur egun Euskadi Sariek prestigiorik badute zure ustez?
Idazlearentzat, publikoarengana iristeko bidea, ekonomiako itokin batzuk estaltzeko diru-poltsa, itzulia izateko aukera, prestigioa...
Argitaletxearentzat, liburu bat errentagarri bihurtzeko modua, idazleei argitaletxea bera erakargarria egiteko amua... Instituzioentzat, bere burua zuritzeko era, kulturaren arloan ongi ari direla erakusteko leihoa...
Argitaletxearentzat, liburu bat errentagarri bihurtzeko modua, idazleei argitaletxea bera erakargarria egiteko amua... Instituzioentzat, bere burua zuritzeko era, kulturaren arloan ongi ari direla erakusteko leihoa...
Hainbesteko pisua izatea ona da edo beste bide batzuk indartzea komeni da?
Bistan da sarien kontua 'ogia gaurko, gosea biharko' dela. Baina zoritxarrez, dagoena dago, eta gauzak dauden bezala daude.
Koldo Izagirre eta Euskadi Sarien afera 2003an azaldu zen prentsan. Izagirre itzulpen alorreko finalista zen baina onespen-agiria sinatzeari uko egin zion eta finaletik kanpo geratu zen. Jarrera horrek eraginik izan al du zure ustez aurten saria ez emateko?
Ez dakit. Nabarmendu nahi dut, ordea, bi urte geroago alde guztiak -epaimahaikideak, Lakua, EIE, EIZIE...- bat etorri zirela, eta onespen-agiria ez zela egokia onartu zutela. Eta kendu egin zuten arauetatik. Beraz, arrazoia aitortu zioten. Onespen-agiria izenpetu behar izateak ez zuen bururik, ez hankarik. Eta ez zen idazlearen edo itzultzailearen interesen aldekoa. Dakidanez, inork ez du txintik esan aldaketa horri buruz.
Planto egiteko ordua dela adierazi duzu ARGIAko Urtekarian: zer esan nahi duzu horrekin?
Planto egitea da adieraztea ez garela joko horretan gehiagotan arituko. Ikusiko dugu.
Idazle eta erakundeek zuk aipatzen duzun «baraja zaharra» puskatuko dutela uste duzu?
Ez dut esperantza handirik, ez idazle gehienen aldetik, are gutxiago erakundeetatik.
Aurten Izagirreri saria eman ez izanaren atzean literaturaz aparteko irizpideak daudela iradoki duzu, ez zaiola «ofizioa barkatzen» alegia. Zer da ofizioa ez barkatzea?
Objektiboki esanda, nork erakuts dezake, azken hogeita hamar urteak kontuan harturik, Izagirrerena bezalako curriculumik euskal literaturan? Oso-oso gutxik. Baina ez omen du inoiz Euskadi Saria irabazteko beste meriturik egin. Bitartean, beste askok jaso du sari hori. Beraz, ondorio lojikoa da pentsatzea ez diotela saria ematen idazle saiatua delako. Ofizioa ez diotela barkatzen, alegia.
Eta gainera, ez gaitezen hainbeste zentratu Izagirreren kasuan. Aski litzateke sariaren historia arretaz begiratzea -irabazleen, finalisten, epaimahaikideen, argitaletxeen izenak-, hainbat ondoriotara iristeko; esaterako, bada ia urtero finalista izaten den idazle bat, sekula irabazten ez duena. Normala da?; esaterako, posible litzateke idazle atzerriratu batek inoiz irabaztea?; esaterako, posible litzateke, demagun, ohiko zirkuluetatik eta gezurmendietatik kanpo ibiltzen den idazle batek -zer esanik ez poeta edo saiogilea bada, zer esanik ez gaztea ez bada- aukerarik izatea? Asko dira baztertuta daudenak. Eta ez irizpide literarioengatik.
Eta gainera, ez gaitezen hainbeste zentratu Izagirreren kasuan. Aski litzateke sariaren historia arretaz begiratzea -irabazleen, finalisten, epaimahaikideen, argitaletxeen izenak-, hainbat ondoriotara iristeko; esaterako, bada ia urtero finalista izaten den idazle bat, sekula irabazten ez duena. Normala da?; esaterako, posible litzateke idazle atzerriratu batek inoiz irabaztea?; esaterako, posible litzateke, demagun, ohiko zirkuluetatik eta gezurmendietatik kanpo ibiltzen den idazle batek -zer esanik ez poeta edo saiogilea bada, zer esanik ez gaztea ez bada- aukerarik izatea? Asko dira baztertuta daudenak. Eta ez irizpide literarioengatik.
Zu Euskadi Sarietako epaimahaiko kide izana zara. Zein neurritan eragiten dute erakunde publikoek azken erabakian? Epaimahaikideek ere, idazle eta literatur munduko jendea izanda, zenbateko ardura dute?
Nik ezagutzen dudan kasuan, erakunde publikoaren iritziak pisu ikaragarria dauka. Inor ez da ausartzen erakunde publikoari aurka egiten, eta erakundeak mila bide ditu zer ez duen nahi, gutxienez, aditzera emateko. Baita zer nahi duen, zehatz esateko ere, batzuetan.
Orain dela hiru urte Itzulpengintza alorreko Euskadi Sarietako epaimahaiko partaide zinela, irregulartasun batzuk ikusi zenituen bozketa prozesuan. Orain erabaki duzu gaia publiko egitea. Zergatik orain eta ez lehenago?
Denbora tarte horretan konbentzitu naizelako isilik egonda ez diogula batere laguntzen gure literaturari. Alderantziz.
«Ez gaitzaten tronparazi beren baraja markatuekin, uneko egokieraren arabera aldatzen dituzten arautegiekin, botoak kontatzean egiten dituzten hutsekin». Zertan oinarrituko litzateke zuk eskatzen duzun «baraja berria»?
Ez dakit, ez daukat ezer pentsatuta. Injustizia eta partzialkeria gure-gureak dira, pertsonaren atributoak dira. Baina gauzak urrutiegi joaten direnean alto jartzen saiatu behar da. Ustelkeria neurri bat onartu beharra dago, ezinbestez; neurriz gainekoa eta inoren lotsa emateko modukoa denean, leihoak ireki behar dira, gutxienez, itoko ez bagara.
Gaur egun Euskadi Sariek prestigiorik badute zure ustez?
Nire jarrera zein den garbi dago. Bestela ikusi artikulua.
'Euskadi Sariak' artikuluko zenbait pasarte
Erakundeek itzulpenak esleitzeko Euskadi Sariak irizpide modura erabiltzeaz: «Esaten ari al zaigu, ausaz, Euskadi Saria irabaztea lehiaketa publikorik gabe banatzen diren hainbat lan eskuratu ahal izateko baldintza dela? (...) Itzultzaile profesionalen elkarte baten bidez salatzeko moduko arazo larria litzateke, inondik ere. Baina noren bidez salatu, Euskal Herriko itzultzaileen eskubideak defendatzeko sortu omen zen EIZIE izan bazen, hain zuzen, Pio Barojaren kasuan, lanak banatzeko modua ontzat eman zuena?»
Xabier Olarrari emandako sariaren inguruan: «Ez dut uste inor ausartuko denik ezbaian jartzen Xabier Olarraren sariaren justizia; eta egia esan, inor ausartuko balitz, gorriak ikusiko lituzke bere argudioetan sen txarra ez den beste zerbait dagoela demostratzeko (...) Nik bi ‘baina’ ikusten ditut bakarrik, ikustekotan: bat, Xabier Olarrak aspaldi merezi zuela bere lanaren aitorpena. Eta bi: Olarrak Euskadi Saria merezi duela garbi egonik, zalantzazkoagoa dela Euskadi Sariak Olarra bezalako irabazle bat merezi ote duen»
Itzulpen alorrean saritzen diren liburuen argitaletxeak: «Mundu guztiak dakielako argitaletxe pribatu batek ez duela inoiz Euskadi Saria irabazten, itzulpen alorrean, saria Jaurlaritzak berak diruz hornitzen duen Literatura Unibertsala bildumako batentzat izan ohi delako».
Koldo Izagirreren kasuaz: «Eta txarren-txarrena da egilea bera, eta horrekin batera denok, ateratzen garela galtzaile, gauzen egoera honek ezinezko bihurtzen duelako Sua nahi, Mr. Churchill liburuaren egiazko kritika literario bat -zer kritikatua baduelako, noski-; egileari berari, eta horrekin batera irakurle eta literaturzale guztiei, gure unibertso literario txiki eta hala ere eder hau osatuago, aberatsago eta ederrago egiten lagunduko ligukeen kritika literario baten posibilitatea ebasten zaigulako. Euzkadi merezi zuen. Euzkadi merezi genuen».
---------------------------------------------------------------------------
www.argia.eus/bestelakoak/26961Jon%20Alonso.pdf helbidean irakur dezakezue ARGIAko Urtekarian kaleratutako artikulua osorik.
Xabier Olarrari emandako sariaren inguruan: «Ez dut uste inor ausartuko denik ezbaian jartzen Xabier Olarraren sariaren justizia; eta egia esan, inor ausartuko balitz, gorriak ikusiko lituzke bere argudioetan sen txarra ez den beste zerbait dagoela demostratzeko (...) Nik bi ‘baina’ ikusten ditut bakarrik, ikustekotan: bat, Xabier Olarrak aspaldi merezi zuela bere lanaren aitorpena. Eta bi: Olarrak Euskadi Saria merezi duela garbi egonik, zalantzazkoagoa dela Euskadi Sariak Olarra bezalako irabazle bat merezi ote duen»
Itzulpen alorrean saritzen diren liburuen argitaletxeak: «Mundu guztiak dakielako argitaletxe pribatu batek ez duela inoiz Euskadi Saria irabazten, itzulpen alorrean, saria Jaurlaritzak berak diruz hornitzen duen Literatura Unibertsala bildumako batentzat izan ohi delako».
Koldo Izagirreren kasuaz: «Eta txarren-txarrena da egilea bera, eta horrekin batera denok, ateratzen garela galtzaile, gauzen egoera honek ezinezko bihurtzen duelako Sua nahi, Mr. Churchill liburuaren egiazko kritika literario bat -zer kritikatua baduelako, noski-; egileari berari, eta horrekin batera irakurle eta literaturzale guztiei, gure unibertso literario txiki eta hala ere eder hau osatuago, aberatsago eta ederrago egiten lagunduko ligukeen kritika literario baten posibilitatea ebasten zaigulako. Euzkadi merezi zuen. Euzkadi merezi genuen».
---------------------------------------------------------------------------
www.argia.eus/bestelakoak/26961Jon%20Alonso.pdf helbidean irakur dezakezue ARGIAko Urtekarian kaleratutako artikulua osorik.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Zigor Olabarria Oleaga
#2
#3
#4
Jon Azkune Torres
#5
Ane Ablanedo Larrion
Azkenak
2024-04-22
Garbiñe Larrea Iturralde
Intsusaren bigarrena
Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]
2024-04-22
Eneko Bachiller Otamendi
Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela
Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]
2024-04-22
Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan
Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.
2024-04-22
Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
2024-04-21
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"
Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]
Eguneraketa berriak daude