Hizkuntza ez, hiztunak
Irlandak ez du galdutzat eman hizkuntza ofizialki, are ofiziala da Europar Batasunean urtarrilaren 1etik. Badakigu ez duela horrek irlandera salbatuko. Baina ez dut uste zuzena denik irlandarrei begiratzea borrokarako lilura eta hizkuntzarekiko gutxiespen horrekin. Irlanderarenak ez du egin XX. mendean. XIX. mendeko goseteak irlandera hiztunei erasan zien bereziki, eurek jarri zituzten hilak eta Ameriketako emigranteak, uharteko zati handienean mintzatzen zen hizkuntza mendebaldeko eskualde batzuetara zokoratuta zegoen urte gutxian.
Hizkuntza hilzorian lortu zuen independentzia Irlandak. Gero, egia da: ez dute hizkuntza salbatu, Gaeltachten eremuak murriztu egin dira eta han ere ingelesaren indarra handia da. Askok eskatzen dute behin betiko ehorzteko, onartzeko alferrik izan dela ahalegina, mundu hizkuntza garrantzitsuena daukate eta bestea arrotz zaio ia uharte osoari.
Baina nork lortu du hori? Ordezkapena ohikoaren aurkako bidetik bultzatzen ari gara: nagusia utzi eta txikia hartu, borondate hori daukagu euskaldunok eta irlandarrek. Ez katalanek, ez galiziarrek, horiek lurralde osoan eutsi diote hizkuntzari, ez dute berreskurapen beharrik, normalkuntza baino ez.
Balantze eginez: lortu dugu herriren bat berreuskalduntzea? Erraz jarrita, Arabako Lautadan edo Sakanako mugan orain gutxi erdaldundu ziren herriak, euskararen memoria oso presente dago, denak abertzaleak dira, euskaldundu da bakarren bat? Eta badago datarik, noizko izango den esateko, Kiotoko protokoloaren antzera, «2015ean herri honetan %70 euskaldunak» edo antzekorik? Eta ez naiz Ebro ertzeraino edo Enkarterrira joan.
Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.
Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.
.jpg)
Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.
Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.
Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.
Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]
Kai Nakai, Maren eta Olatz Salvadorren kontzertua bertan behera utzi zuen Bilboko Udalak joan den igandean. Hiru musikariek azaldu dute gertatutakoa.
Espainiako Vuelta abuztuaren 23tik irailaren 14ra izango da, bertan, Israel-Premier Tech taldeak hartuko du parte. Txapelketaren zuzendari Javier Guillének esan du "ezin dituztela kanporatu, puntuazioa dela eta parte hartzeko eskubidea" irabazi baitute.
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.
Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.
AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.
50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.
Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]