Liburu honetan aurrekoetan baino ipuin luzeagoak daude, orobat. Eta uste dut luzera horrek bestelako xehetasun batzuk zertatzeko aukera eman didala: giza harremanen garrantzia, gurasoen eta seme-alaben arteko harremanena, esate baterako. Bestalde, estiloz ez dut gehiegi aldatu -ipuin fantastikoak daude, eta errealismotik hurbilago daudenak ere-, baina behintzat nire lagun eta emazte denak dioenez, besteak baino koherenteagoa da liburu hau. Eta onartu behar dut horrela izan daitekeela, bai. Agian horregatik ez dut, beste liburuak bezala, kapituluetan banatu. Beste antolaketa bat bilatu diot. Uste dudalako hemen ipuinen arteko loturak eta hurbiltasuna handiagoak direla.

Hala da. Azken batean, etorkizun ezinezkoak urratu eta erratu gabeko iraganetatik datoz. Perplejidade hori, historialari bezala behin eta berriz historiaren alternatibaren inguruan neure buruari planteatzen dizkiodan galdera horiek dira, ein handi batean, ipuin hauetako abiapuntuetako bat eta batzuetan helmuga. Iraganaren eta etorkizunaren arteko loturaren inguruko obsesioak.

Bada, Françoise Saganen aipu honek dioena: «Norberaren atzetik ateak itxiz baino ez dira etorkizunerako leihoak irekitzen». Nahiz eta niri etorkizunari buruz gehien gustatzen zaidan aipua beste hauxe den: «Etorkizuna da aro bat zeinetan gure negozioak ondo doazen, gure lagunak leialak diren eta gure zoriontasuna ziurtatuta dagoen».

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Nork ez du izan, noiz edo noiz, iraganeko zenbait gertakizun aldatzeko gogoa? Iruditzen zaigu, horrela balitz, geure oraina eta etorkizuna askoz hobeak izango liratekeela. Baina gure uste itxaropentsu hori egia ote litzateke? Bada, iragana aldatzeko balizko aukera horrek aldatzaileari ekar diezaizkiokeenak islatzen saiatu da, hain zuzen ere, Iban Zaldua Etorkizuna. Hamabost ipuin ia politiko izenburuko liburuan. Hamasei urte zituenean bere bihotzeko kuttunak ezezkoa emateko izan zituen arrazoiak aldatuko ditu ipuinetako baten protagonistak, baina ondorioak ez dira, doi-doi, berak espero zituenak izango. Eta berdin gertatuko zaio Euskal Herriaren historia aldatu nahiz Rikardo Arregi auto istriputik bizirik ateratzea lortzen duen zientzialariari. Izan ere, kontakizun labur bezain zirraragarri hauen egileak azpimarratzen duen bezala, iragana aldatzeak etorkizuna aldatzea dakar, ia ezinbestean. Nolanahi ere, Iban Zalduaren ipuinetako protagonista gehienek ez daukate, iragana aldatzeko, maitasuna, bakea edo antzeko arrazoi ederrik. Beren ahaleginei barren-barrenetik sortzen zaien mendeku nahiaren usain likitsa darie, jasotako mina eztenkadaz erantzuteko gogoa-edo.