Makina bat kontu


Dieta begetarianoa planetarentzat hobea

Lurra jasaten ari den berokuntza efektuaren eraginean, jaten dugunak erabiltzen dugun automobilaren garrantziaren antzekoa du, hori dio Chicagoko unibertsitateko Gidon Eshel eta Pamela Martin irakasleek zuzendutako azterketak.

Janaria sortzeko erretzen diren erregai fosilak eta aziendaren jardueragatik sortzen diren hondakin ez-karbonikoak dira arazoaren muina.

AEBetan batez-besteko dietaren (3.774 kaloria eguneko) eraginez tona eta erdi berotegi-gas gehiago askatzen dira egunero dieta begetarianoa erabilita askatuko litzakeena baino.

Eshel-ek dioenez, "Ez ditugu dauden baloreak epaitu nahi, ezta baieztapen absolutu bat egin nahi ere; egin nahi duguna konstatazio bat baino ez da, hots, dieta begetarianotik zenbat eta hurbilago egon gero eta mesede handiagoa egiten diogu gure planetari. Ez dugu esaten jendeak mutur batetik bestera igaro behar duenik, baina astero bi hanburgesa jan beharrean bakarra janez gero, ekarpen eraginkorra egingo zaio ingurumenari".

Zenbat eta haragi gehiago jan gero eta azienda zabalagoak behar dira eta ondorioz, aziendak sortutako hondakinak hazi egingo dira. Hondakinetan sortzen diren gasen artean nagusietakoak metanoa eta oxido nitrosoa dira eta ez da ahaztu behar horiek CO2ak baino 50 aldiz indar handiagoz eragiten dutela negutegi-efektuan.



Baleek eta izurdeek hankak galdu zituzten

Baleen eta izurdeen arbasoek orain 35 milioi urte galdu zituzten hankak eta ia erabat itsaskari bihurtu ziren. 15 milioi urte lehenago lehortarrak ziren ugaztunak igeri egiten hasi ziren eta pixkanaka gorputza horretara egokitu zitzaien.

Ohio-ko unibertsitateko Hans Thewissen ikerlariak zuzendutako ekipoak hainbat itsas ugaztunen fosilak aztertu ditu eta batez ere, izurdeen enbrioien garapena ikertu du hanken desagerpen-prozesua hobeto ulertzeko.

Horren arabera, prozesu luze baten ondoren aldaketa genetiko azkar bat gertatu zen. Hasieran, poliki-poliki hankak txikitzen joan zitzaizkien, baina esan bezala, une batean eten egin zen hankak sortzeko garapena. Hain zuzen ere, hanken hazkundean zerikusia duen Sonic hedgehog (Shh) deituriko proteina desaktibatua geratu zen.

Umaldiaren hasieran hankak sortzen hasten baziren ere, geroxeago desagertu egiten ziren; horren arrazoia Shh aktibatzen duen Hand2 deituriko genearen desagerpenean datza.

Beraz, eboluzio baten nondik norakoa hobeto ezagutzen dugu jada, baina oraindik galdera batzuk badaude erantzuteke, hala nola, Hand2 genea desagertzeak zer eragin zuen?


Azkenak
BOLLOTOPAKETAK
Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]


Gorputz hotsak
"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"

Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]


2024-04-28 | Axier Lopez
Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile

Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]


Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz
"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"

25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]


Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan

Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]


Eguneraketa berriak daude