Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

astelehena 2025eko ekainaren 16an

Laura Mintegi: «Ezkerreko politikak balore femeninoak hartu behar lituzke»

Pilar Iparragirre

2006ko ekainaren 04an

Inprimatu

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Egin ARGIAkoa

Unibertsitateko irakaslea, bi seme-alaben ama, PEN Klubeko Euskal Herriko lehendakaria, eta gainera idazlea zaitugu...

Eta orain dela gutxi arte EHUko sail bateko zuzendaria ere izan naiz, zazpi urtez.

Eta nondik ateratzen duzu literaturari eskaintzeko denbora?

Nigan literatura presente dago denbora osoan. Beste gauzak eginda ere, neure barnean dagoen musika bat da literatura. Nolanahi ere, literaturak bi fase dauzka: barnean sortzea, eta gero jada gauzatzea. Idaztea da gutxienekoa; denbora handia eta dedikazioa eskatzen du, baina boligrafoa hartu orduko, asko dago mamituta aurretik, eta orduan literaturak konpartitu behar du denbora esandako gauza guztiekin. Eta beste «trikimailu» bat ere badut: zorionez oso indartsua naiz fisikoki. Lan gaitasun handia dut eta lo egiteko ez dut denbora askorik behar. Horrek salbatzen nau, oso lo gutxi egiteak.

Zure literatura lan guztietan oinarri berdinak hartu dituzu: bikote harremanak eta politika. Horiei buruz hausnarketa egiteko beharrean al gaude?

Ez dakit guztiak gauden, baina neu bai behintzat. Ez da bikote harremana bakarrik. Gehiago da giza harremana orokorrean, zeren hor tartean ere sartzen dira adiskidetasuna, amatasuna, umeen hezkuntza... Gizaki sozialak gara. Garenak gara komunitatean bizi garelako. Eta komunitatean bi aspektu daude: bata, pribatua deitzen dena, eta bestea, publikoa. Politika izango litzateke gure harreman sozialaren kanpoko eremua, eta giza harremanak, berriz, komunitatean bizi dugun elkar bizitzaren eremua. Orduan ni pixka bat intsumiso bihurtu naiz bi eremuak bereiztearekin. Ez dut marra zuzenik egin nahi eta, gainera, ez dut uste egin behar denik ere. Nire iritziz elbarri gelditzen gara konpartimentu estankoak eginez gero. Uste dut eremu publikora eraman ahal ditugula pribatuan ikasitako geure bizipenak, eta alderantziz: jendearekin egonez ikasi dugun esperientzia guztia eraman behar dela ere norberaren arlo ezkutuenera. Bestela, artifiziala izateaz gain, injustua da, sozialki eremu biak identifikatuta daudelako generoekin: pribatua emakumetasunarekin edo feminitatearekin, eta publikoa maskulinitatearekin. Non aritzen zaren, batzuek abantaila dute.

Azalduko duzu hori gehixeago?

Bada, gizonezkoek eremu batean eduki dezakete abantaila eta emakumeek bestean. Abiapuntua ezberdina da. Gizonezkoa pixka bat salduta egongo litzateke afektuen arloan, aitatasunean, umeekiko harremanean, ahula babestearen arloan, jende nagusia zaintzeko esaterako. Horietan gizona elbarri dago. Emakumea, berriz, beste arloan dago elbarri. Eta hori injustua da. Iruditzen zait gizakiago jokatu behar dela bietan.

Ecce homon noren apologia egiten duzu: emakumearena, emetasunarena? Feminismoarena ez da, behintzat.

Ez, ez. Nik egiten dudan apologia osotasunarena da, nik ez nuke nahi zeharo femeninoa izan.

Zergatik idatzi duzu bertan, orduan, «Ezkerreko politika egitea emakumea izatea da»?

Esaldi hori da nobelaren tesia. Ezkerreko politikak, printzipioz, eduki behar duen helburua da ahotsik gabekoei ahotsa ematea, ahulena indartsuenarekin berdintasunean ipintzea -gutxienez aukera berdintasunean-, desberdina ez bereiztea, ez arrazagatik, ez generoagatik, ez aukera ekonomikoagatik. Hori da ezkerreko politika. Aldiz, eskuineko politika litzateke, arrain handiak txikia jatea, boterea daukana ondo eta ez daukana hor konpon; etorkinak, ijitoak edo arraza desberdinekoak marjinatzea... Zer egiten du orokorrean emakumeak gaur egun ezagutzen dugun gizarte honetan? Hain zuzen ere ezkerreko balore horiek guztiak indartu egiten ditu! Ez dakit kulturala edo genetikoa den, berezkoa ala erantsia, baina kontua da halako rola egokitu zaigula: babestearena, bat etortzea bilatzearena, lehian deseroso egotearena... Ezkerreko politikak guztiz femeninoak diren balore horiek guztiak hartu beharko lituzke.

Zure nobelan irakur daiteke emakumea beti dela negoziazio zale, eta oro har bestearen lekuan jartzen dena... Benetan uste duzu balore horiek izan direla «Lurraren gatza» deitua izan den emakumeak, bakar-bakarrik, bere burua eta familia aurrera ateratzeko erabili izan dituenak?

Ez. Nik esango nuke emakumearekin identifikatzen direla balore horiek, baina izatez ez direla emakume-emakumearenak. Nik ez dakit noraino diren berezkoak eta noraino erantsiak. Dakidana da hori dela gaur egun femeninotzat hartzen duguna. Eta nik errebindikatzen ditudanak balore ustez femenino horiek dira. Ez emakumearen jarrera. Zeren emakumeak oso maskulino jokatu dezake, oso lehiakor edo oso baztertzaile, edozein gizonek beste. Nik liburuan diodanarekin ez dut esan nahi ezkerreko politika femeninoa izan behar denik, baizik eta femenino jokatu behar duela. Eta hori da, zorionez, daukagun esperantza, femenino edozeinek jokatu baitezake, gizon zein emakume izan. Horregatik matizatu behar da esaldi ponposo hori. Ezkerraren politika egitea balore femeninoekin ere jokatzea da, eta batez ere oso presente edukitzea, emakume edo gizon izanda!

Zertan oinarritzen zara zu Ecce homon aitatzen dituzun baloreak balore femeninoak direla esateko?

Galdera ona da, zeren hori da nik daukadan zalantza. Ez baitakit zein puntutaraino diren berezkoak edo erantsiak. Baina argi dago historian egokitu zaion rolagatik emakumea behartuta egon dela komunitate batean erdigunea izatera eta oso adi egotera komunitate horretako kide guztiak elkar bizi daitezen. Agian garatu dituen balioak ez dira berezkoak, bete duen rolagatik bere egin behar izan dituenak baizik. Oso interesgarria da alde horretatik Simone de Beauvoir-ek zioena, hau da, gauza bat dela izan, eta beste gauza bat dela egon. Egoera batek eragin izan du iza-era, izateko era bat. Horregatik gaur egun diogu honelako egoeran egon direnek daukatela halako izaera. Baina nire galdera da: benetan halakoak dira, izan? Edo halakoak dira egoerak behartuta? Alda dezagun egoera, eta ikus dezagun emakumearen benetako izaera. Beti daukagu aukera, guztiok, geure bizitzaren jabe izateko. Eta bai, sexuak definitzen gaitu, generoak ez.

Beraz, zein da zure liburuan zabaldu nahi izan duzun mezua?

Argi nuen ez nuela espreski feminitateaz eta emakumeari buruz hitz egin nahi. Urtetan egokitu zait emakumea eta literaturaz hitz egitea, eta pixka bat aspertuta nago. Une batean pentsatu nuen: zergatik ez hitz egin kanonaz, arauaz, neutroa omen denaz? Zeren gizon izatea neutroa ei da, baina ez da. Beraz, horren gainean hitz egin nahi nuen, azalduz gizona ere markatuta dagoela. Gero, jakina, gizonari buruz hitz egiterakoan, emakumeari buruz ere hitz egiten dut, baina beraiengan kokatu nahi nuen gaia. Batetik, asko interesatzen zaizkidalako; gizonez inguratuta bizi izan naiz beti, eta eremu publikoan egon naizenean sarri askotan emakumezko bakarra izan naiz. Eta bestetik, beraiei esan nahi nielako: adi, gu ez gara diferenteak, hemen guztiok gaude markatuak. Ecce homok badauka zentzu apur bat peioratiboa ere: hau da, gizajo, zarpaila, amek eta amamek kariñoz erabiltzen zuten «descamisado, zarrapastroso» hura. Nik modu sinboliko batean esan nahi nuen gaur egun gizonezkoek badutela egoera hori. Guk gauzak asko aldatu ditugulako oso denbora laburrean, eta beraiek paperak galtzen ari direlako. Eta pixka bat gizajo dira, ez dakitelako batzuetan nola jokatu. Gu alde horretatik seguruago gaude. Agian ez dakigu beti zer nahi dugun, baina bai zer ez nahi dugun. Beraiek, berriz, ez dute beren lekua topatzen. Ikasten ari dira aita izaten -batzuek oso ondo egiten dute-; eta ikasten ari dira konpañero ere izaten emakumezkoekin lantokian. Baina asko kostatzen ari zaie bikotekide izatea, ez dakite nola izan autonomia ekonomikoa eta intelektuala duen emakume baten ondoan. Hor pixka bat galduta dabiltza, eta Ecce homok horri egiten dio erreferentzia.

Literatur bidea

Ilusioaren ordaina izenburuko narrazio laburren bildumarekin eman zion hasiera Laura Mintegi Lakarrak bere literatur bideari, 1983an. Geroztik plazaratu dituen liburuen artean honako eleberri hauek daude: Bai... baina ez (1986), Legez kanpo (1991), Nerea eta biok (1994), Sisifo maiteminez (2001) eta aurten argitaratutako Ecce homo.

ASTEKARIA

2043. zenbakia

2006ko ekainaren 04a

ASTEKARIA PDF-an

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Osakidetzak gazteleraz eskaintzen dizkie saioak Gasteizko Zabalgana auzoko D ereduko haurrei, eta bi ikastetxek uko egin diote zerbitzuari

Zigor Olabarria Oleaga

Nonbait egongo da norbait.

Josune Azurmendi

Irungo kale-segurtasuna zaindu nahian sortu den ‘Auzo Patruilak’ ez ditu agintariak kezkatzen

Koldo Nausia | Antxeta Irratia

Ustelduak bai, baina nor dira usteltzaileak?

Gorka Bereziartua

Istilu arrazistak gertatu dira Martzillan, eta bizilagunek adingabeen zentroa ixtea eskatu dute

Eneko Imaz Galparsoro

Azkenak

2025-06-16 | Jon Fernández González

UEMAra beste bost herri batu dira eta plan estrategikoa adostu dute

Azkoitian egindako aurtengo lehenengo batzar nagusian batu dira UEMAra ondoko bost herri hauek: Donamaria, Ibarrangelu, Mundaka, Mutiloa eta Ormaiztegi.

2025-06-16 | Eneko Imaz Galparsoro

Istilu arrazistak gertatu dira Martzillan, eta bizilagunek adingabeen zentroa ixtea eskatu dute

Joan den asteko asteazkenetik ostegunera bitarteko gauean istiluak izan ziren Martzillan (Nafarroa), eta hainbat bizilagunek harriak eta aulkiak jaurti zizkieten zentroan zeuden etorkin adingabeei. Bizilagunak kalera irten ziren igandean, "herri seguru bat defendatzeko"... [+]

2025-06-16 | Eneko Imaz Galparsoro

BSHko langileek Eskirotzeko lantegiko sarrera moztu dute berriz, kaleratzeen aurka

Joan den astean iragarri zuen BSH enpresak Eskirotzeko lantegia itxiko zuela langile batzordeak, Espainiako Industria Ministerioak eta Nafarroako Gobernuak eginiko eskaerei jaramonik egin gabe. Asteartean egingo dute Enplegu Erregulazioko Espedientearen negoziatzeko lehen... [+]

2025-06-16 | Jon Fernández González

B etiketadun ibilgailuak Bilboko Emisio Gutxiko Eremuan sartzea debekatu dute

Neurriak orain arte, A etiketadun eta etiketarik gabekoei eragiten zien.

2025-06-16 | Jon Fernández González

Subflubialaren proiektua gelditzea eskatu dute Leioako Artatza parkeko kanpaldian

Ekainaren 14 eta 15ean ibaipeko subflubialaren proiektuaren aurkako kanpaldia egin zuten 200 lagun inguruk Subflubiala Ez! plataformak antolatuta.

2025-06-16 | Axier Lopez

“No nazis, no kings”

2025-06-16 | Eneko Imaz Galparsoro

Israelek eta Iranek elkarri eraso egiten jarraitzen dute, geroz eta intentsitate handiagoarekin

Israelek ostiralean Irani eraso egin ostean, azken horretako lider nagusi Ali Khameneik "mendekua" iragarri zuen. Israelen erasoek dagoeneko 224 lagun hil dituzte Iranen; 23, berriz, Iranek Israelen eginikoek, horietatik zortzi igandean. Irango Parlamentuan NPT Arma... [+]

2025-06-16 | Behe Banda

barra warroak

Berandu zabiltza

Oporretan nago baina oraindik ez dut zutabea hasi. Oporretan nago baina nire gelak ez du igarri. Oporretan nago eta etxeko hautsa ez da mugitu. Oporretan nago eta topaguneko kanpin dendak lokatzez beteta jarraitzen du egongelan. Oporretan nago baina nire agenda ez da... [+]

2025-06-16 | Jon Fernández González

Ehunka herritar turismo masiboaren aurka manifestatu dira Donostian, Europako hainbat hirirekin koordinatuta

Donostiako desazkunde turistikoaren aldeko BiziLagunEkin plataformak deituta, Europa hegoaldeko turistifikazioaren aurkako SET sarearekin koordinatu dute ekimena.

2025-06-16 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Analisia

Kanarietara bidaiatzeko oharrak

Mingainari kosk txikia eginda joan ginen oporretan Kanarietako Lanzarote irlara. Maiatzaren erdian, turista asko-askorik topatuko ez genuela jakinda, prezio guztiak ere merkeago, eta hara eta hona mugitzeko lasaitasun gehiago. Espero bezalaxe izan zen. “Esperientzia”... [+]

2025-06-16 | Gorka Bereziartua Mitxelena

Ustelduak bai, baina nor dira usteltzaileak?

2025-06-16 | Bertsozale.eus

Unax Aizpuruak irabazi du Euskal Herriko Eskolartekoa

Arantzan izan da saioa eta herrialde guztietako 13 bertsolari aritu dira kantuan. Bertsozale asko gerturatu dira eta giro ona gailendu da.

2025-06-16 | Eneko Imaz Galparsoro

Jerusalemen eraikitzen ari den tren sarea gelditzea eskatu diote ehunka lagunek CAFi

CAFek urteroko akziodunen batzarra egin duen egun berean, Jerusalemgo trenaren martxan duen tren proiektua bertan behera uztea exijitu diote Donostian eginiko manifestazioan. Amnesty Internationalek hitza hartu du tren ekoizlearen akziodunen batzarrean, eta Israelen "legez... [+]

2025-06-16 | Aiaraldea

Juan Garai konkistatzailearen “aurpegia zuritzea” leporatu dio EH Bilduk Urduñako Udalari

2025. urtean konkistatzaile baten omenezko monumentu bat egitea "lekuz kanpo" dagoela adierazi dute oposizioko kideek.

2025-06-16 | Koldo Nausia | Antxeta Irratia

Irungo kale-segurtasuna zaindu nahian sortu den ‘Auzo Patruilak’ ez ditu agintariak kezkatzen

Irungo Udalak isilarena ematen duen bitartean, asteburuero hiriko kaleen segurtasuna zaintzeko aitzakiapean "Patrullas Vecinales" antolatu duten herritarren taldea ugaritzen doa. Ertzaintzak sare sozialetan ikusi dituztela aitortu du, baina Andoni Urdangarin Irungo... [+]

Eguneraketa berriak daude