Agenda 22


2021eko uztailaren 23an

Zenbat gara?

Euskobarometroak bertsozaletasuna neurtu du. Neurgailuari izena eman zionak ez luke aski purgatorioarekin. Garuna behintzat ez zuen gehiegi zukutu. Euskal sena dario izenari. Kontuak kontu, gehiago fio naiz nire barometro txikiaz beste handi eta zientifiko honetaz baino. Badakit bertsozaleak ezagutzen ditudala eta ez direnak ez; garenetik neurtzen dut eta izan daiteke hori itsukeriarako bide. Baina azken hilabetean garena zehatz-mehatz neurtzeko gai naiz, neuretxotik. Zegamako jaialdian laurehun entzule izan genituen gutxi-gehiago. Garai gloriosenetan baino berrehun gutxiago eta azken urte zikoitzetan baino berrehun gehiago hor nonbait. Bergaran, erramu-zapatuz, hirurehun bat izango ziren gure bertsoak entzutera joanak. Hondarribian, Aberri Egunez, urteroko jende multzoa pilatu zen Udaletxearen aurrean eguerdiko hamabietan. Aurten, segur aski, sekula baino turista gehiago, ikaratu ere gutxiago ikararazten omen ditugu eta. Aulestian taberna mukuru bete zen gure esperimentuaren emaitzak ikus-entzutera. Zumaian ere bai zinema aretoa San Telmoetan, urtero bezalatsu. Legazpin ere laurehun-bostehun lagun izango ziren, eta Tolosan sahararren alde egin genuen jaialdian mila eta bostehun. Hori da nire barometroak dioena. Jakitun naiz gainera, nirea ez dela bertsolaritza neurtzeko barometro bakarra. Bertsolari asko eta asko dabilela bestelako zirkuituetan...



Eguna eta ordua

Erronkan ari naizela dirudi, baina ez da, hurrik ere, nire asmoa. Kultur-ekitaldi potolo-antzekoak ze egunetan eta ordu-modutan ipini beti izan da buruhauste antolatzaileentzat. Bertso-jaialdiei dagokienez, orain hogeita hamar-berrogei urte ez ziren gutxi igande eguartean burutzen ziren jaialdiak, mezetako irteerako jendearen emanaz baliatuz. Igande eguarteak beste zerbaiterako zirela -lotarako, mendirako edo hondartzarako, bermuterako- eta duela hamabost edo hogei urte igande arratsaldetan antolatzen ziren jaialdi asko. Baserritik bizi zirenentzat ordu egokia zen arratsaldeko bostetakoa. Siestatxoa egin, bertsoak entzun, eta etxera itzuli ganadu-jatenak eta gainerakoak egitera. Larunbata gauak nagusitu ziren ondoren, bertsozaletasuna nabarmen gaztetu zenean. Orain ez dakigu... Hainbeste konplikatu da gure gizarte hau! Barometroak ikaragarri lagunduko liguke zifra orokorrak xehetu eta ze adin-taldetakoak, ze lanbidetakoak, non bizi direnak... ditugun bertsozale argituko baligu.



Neurgailu txarra

Neure buruaz ari naiz. Ez dut balio euskal gizartearen nondik norakoak neurtzeko. "Famosoa izatea", haurrak hainbeste kezkatu eta kitzikatzen dituen zera hori, distortsio bide da beti ere. Zeuk nahi ez duzula. Lehengoan, aita bat sumatu nuen urrutira bere umeari errietan. "Te he dicho que no metas los pies en los charcos, coño! Cuantas veces te lo he de repetir?". Niregana hurbildu ahala, nik bera ez bezala berak ezagutu egin ninduen ni. Gozoxeago eta askoz euskarazago eman zion haurrari agindua. "Benga, Jokin, eman eskua aitatxori!". Niretzat, euskal gizartearen ehuneko laurogeita hamarra euskaraz mintzo da.



Ibilgailua neurgailu

Unibertsitatean ere egin dugu bertsotan apirilean zehar. Deustukoan izan ginen Amets Arzallus eta biok. Askotan esan izan da azkenaldian, eta arrazoi osoz gainera, eskolari gehiegi eskatzen zaiola egungo gizartean. Sexu-heziketa eskolaren esku; bide-heziketa ere bai. Hizkuntza transmisioa eskolaren gain; baita hezkuntza ere, jakina. "Aparkaleku" bihurtu ditugu eskolak guraso zabarrok. Unibertsitatean horrexek harritu ninduen gehien: aparkalekuak. Lepo zegoen. Ez ziren auto guztiak irakasleenak noski. Asko eta asko ikasleenak ziren. Gure gizartearen benetako barometroa Campusetako aparkalekuetan datza.



Termometroa

Ez hotz eta ez epel. Bero sumatu genuen sahararrekiko elkartasuna eta adiskidantza neurtzen dituen merkuriorik gabeko hari hori. Tolosan egin genuen bat hitzarekin jolasean. Jolasa oso gauza serioa dela frogatuz, gai-jartzaileak ariketa-modu berri bat proposatu zigun: "i" bokala erabili gabe egin behar genuen bertsotan zortzi bertsolariok. Hanka sartu ahala atzera erretiratu behar genuen bakar bat geratu arte. Ez da lantegi samurra, mihiak edozein unetan egiten baitu labain. Jendeak ongi pasa zuen eta guk ere bai. Baina askatasuna murrizten duen orok sortzen du erraietan mendeku txiki bat hartzeko joera, jolasean bada ere. Horregatik bota nuen azken agurrean "...irrintzitik irrintzira". Zortzi silabatan zazpi "i". Ez da marka txarra baina hobetu daiteke. Bada euskaraz hitz bat, zazpi silabatan zazpi "i" pilatzen dituena. Zuen esku uzten dut aurkitze lana. Hartara, hilabete barru-edo, kale kantoian edo taberna zokoan erantzunarekin datorkidan jende kopuruaren arabera neurtuko dut nire artikuluska hauek baduten irakurlerik edo ez.



Urrutira gabe

Irakurzaletasunaren gora-beherak neurtzeko ez daukat ordea urrutira jo beharrik. Etxean gertatua da. Aste santuko oporrak ari zitzaizkien kondartzen umeei. Eskolako lanak amaitu samarrak zituen gure semeak baina liburu bat irakurtzea falta zitzaion. Berez joerarik ez eta bazkalondoan ama hasi zitzaion agindua ematen.

- Irakurri beharko duzu ba, liburua...
- Bai, bai. Geroxeago hasiko naiz.

Handik ordu erdira berriz lehengo erretolika:

- Hasi liburua irakurtzen, arratsaldea aurrera doa eta.
- Bai, bai... segituan noa gelara...

Bostak aldera amak azken abisua eman zion.

- Hasi zaitez liburua irakurtzen behingoz! Ni orain banoa...
- Nora zoaz, ama?
- Dentistarengana.

Eta umeari barru barrutik irten zitzaion:

- Ah! Ni ere bai!

Ez irakurtzearren prest zegoen dentistari bisita egiteko. Gure garaietan dentista beldurraren paradigma zen. Eta irakurtzea gozamenarena. Ez nuen asko usteko gauzak hainbeste aldatu direnik.


ASTEKARIA
2006ko maiatzaren 14a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Israelek beste mediku palestinar bat hil du torturapean

Azken urtean Gazan gutxienez 60 pertsona hil dituzte sionistek torturapean, horietariko hiru medikuak, eta beste 1.000 osasun langile baino gehiago hil dituzte, Gazako Osasun Ministerioaren arabera. Osasun sistemaren aurkako eraso “sistematiko eta berariazkoa” salatu... [+]


Trenetik salto egin nahi

Hemen gatoz, atzera ere, hausnarra berritzera. Edo behintzat saiatzera. Edo horrekin amestera. Ez dakit, ordea, berritik zer izango dugun; izan ere, antza, munduak lehengo lepotik burua jarraitzen du. Barkatu okerra: gizakiok jarraitzen dugu lehengo lepotik.


2024-09-23 | Nagore Zaldua
Adiorik ez, J.

A ze fauna! atalaren lehen denboraldian, olatuz-olatu hainbat  itsas izaki aurkeztu dizkizuet txoko honen traineruko kareletik. Ordea, bigarren denboraldiko nire lehen artikulua lagun bati gorazarre egin eta bere lanaren garrantzia  azpimarratzeko erabili nahi dut:... [+]


2024-09-23 | Garazi Zabaleta
Birika permakultura
“Lurra lantzen hasi aurreko diseinua gakoa da permakulturan”

2014an sortu zuten Birika Permakultura proiektua Leioako lursail okupatu batean. Jurgi Uriarte Idiazabalek eta beste bi kidek jarri zuten martxan egitasmoa. “Lursail hartatik bota egin gintuzten gerora, aparkalekua egin behar zutelako, eta, etenaldi baten ondoren, bakarrik... [+]


2024-09-23 | Estitxu Eizagirre
"Ilargia eta landareak" 2025eko agendaren aurkezpena
Landareei eta piztiei buruzko hitzaldia, ilustrazioak eta bertsoak Tolosan irailaren 26an

Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak aurtengo agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]


Komunikazio-bitartekarien I. topaketak
“Komunikazio zailtasunak dituzten pertsonen beharrak ia ezezagunak zaizkigu”

Ikusgarritasun gutxi dute gure gizartean komunikazio zailtasunak dituzten pertsonak eta bizi dituzten oztopoak. Ezezaguna da esparru horretan aritzeko formatzen diren komunikazio-bitartekarien lana: zailtasunak dituzten pertsonek beren gaitasunak garatu ditzaten laguntzen dute,... [+]


Gaztetxe eta gazte asanbladen topaketak:
“Azken urteotako desadostasunek gaztetxeen eraldaketarako gaitasuna eta erakargarritasuna gutxitu dute”

Euskal Herri mailako topaketak antolatu dituzte hainbat gaztetxe eta gazte asanbladatako gaztek urriaren 19rako, Leitzan (Nafarroa). Mugimenduaren egoeraz eta egitekoez hausnartu, elkarren artean saretu, eta borrokarako indartzea dute helburu. Idatziz erantzun diete ARGIAren... [+]


2024-09-23 | Jakoba Errekondo
Sagardoaren kurkubitatik plastikora

Plastikoan bilduta saltzen dizkigute zuritutako sagarra, mandarina, ahuakatea eta abar. Eta ez gaitu lotsagorritzen.


2024-09-23 | Garazi Zabaleta
Bero latzaren aurrean hiriak birnaturalizatzeko beharra

Euskal Herriaren zatirik handiena klima zonalde epelean kokatuta egon arren, Arabako eta Nafarroako hegoaldean ez ezik, edonora hedatzen dira udako bero bolada latzak. Eta, dirudienez, klima aldaketarekin okerrera eginen du egoerak –edo egiten ari da, honezkero?–... [+]


2024-09-22 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 2.eguna
Ondo kiribilduta


Sail Ofiziala. 2.eguna
Mus jarraituan


2024-09-21 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 1.eguna
Zerk egiten duen pertsona

Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]


Eguneraketa berriak daude