Makina bat kontu


Metal beharrak ezin izango dira Lurreko metalekin ase

Europa eta Ameriketako hainbat unibertsitateko ikerlarik egindako azterketetan iragarri berri dute, etorkizunean populazioaren metal beharrak ezin izango direla Lurreko metalekin ase, nahiz eta birziklapen-maila ona izan.

Ipar Amerikako kobre-gordailuak aztertu ziren lehenbizi eta XX. mendean erabilerak eta ustiapenak izandako eboluzioa neurtu zen. Ondoren eredu informatiko bat garatu eta aplikatu zuten; eredu horretan kalkulatu zuten munduko estatu guztiek egun estatu aurreratuenek duten erabilera-maila balute beharko litzatekeen metal kopurua, hau da, mundu osoa era berdinean garatua eta teknologia berrien erabilera berdina duena bailitzan aztertu zen.

Emaitzetan garbi azaltzen da energiaren transmisiorako eta eraikuntzarako beharko litzatekeen kobrea egun erabilita dagoena eta lurrean gordin dagoena litzatekeela.

Metalen birziklapen-maila aztertuz, kobrean %26 galtzen da hondakinetan eta zinkaren kasuan %20. Bi hauen kasuan ez da alarma berezia piztu nahi izan zeren eta urte askoan ez da horniketaren faltarik aurreikusi; ez da horrela platinoaren kasuan adibidez, hau oso urria baita eta bihurgailu katalitikoetan edo hidrogenozko erregai-zelulatan erabiltzen baita. Azkenik, ikerlariek birziklapenaren beharra azpimarratu dute. Etorkizunean material berriak asmatuko direlakoan daude, baina bitartean daudenak ahalik eta ongien erabiltzeko eta ustiatzeko birziklapena ezinbestekoa izango da.


Stardust: sua izotzaren barruan

Stardust deituriko espazio-misioak kometa-hautsen lehen analisiak bidali berri ditu Lurrera, eta ustekabeko ondorioak atera dituzte ikerlariek. Aipatu hautsetan oso tenperatura handitan sortzen diren mineralak topatu dituzte, baina hauen jatorria ez da espazioko leku beroren bat izan, Wild-2 kometa baizik, hau da, eguzki-sistemako lekurik hotzenetakoa.
Hau dela eta, pentsa daiteke Eguzkiaren inguruko materialen jatorria urrutiko leku hotz eta ilunak izatea, kometak sortzen diren lekuak hain zuzen ere.
Eskuratutako kometen hautsetan olibina da metalik arruntena; olibina burdin, magnesio eta beste zenbait elementuren arteko nahasketa da eta unibertsoan oso arrunta da. Jakin badakigu bero handia behar dela mineral hori sortzeko, baina nola sortu lehen aipatu Wild-2 kometa hotzean? Galdera honi erantzuteko 150 ikerlariri bidaliko zaizkie Stardustek hartutako materialen txantiloiak, ea zein ondorio ateratzen duten.
Stardustek ez du kometen hautsa bakarrik bildu, horretarako alde bateko panelak erabili dituen bitartean, beste aldeko panelekin hauts interestelarra bildu du, baina honen ezaugarrien berri ez digute oraindik eman.


Azkenak
2025-06-07 | ARGIA
Euskara hutsezko plaza bete dute Ziburuko Azokan

1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]


EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 


Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 


Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.


Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.


2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.


Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea

IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.

----------------------------------------------------
 
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]

Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.


111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak

Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.


Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]


“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.


Eguneraketa berriak daude