argia.eus
INPRIMATU
Makina bat kontu
Joxerra Aizpurua Sarasola 2006ko martxoaren 26a

Metal beharrak ezin izango dira Lurreko metalekin ase

Europa eta Ameriketako hainbat unibertsitateko ikerlarik egindako azterketetan iragarri berri dute, etorkizunean populazioaren metal beharrak ezin izango direla Lurreko metalekin ase, nahiz eta birziklapen-maila ona izan.

Ipar Amerikako kobre-gordailuak aztertu ziren lehenbizi eta XX. mendean erabilerak eta ustiapenak izandako eboluzioa neurtu zen. Ondoren eredu informatiko bat garatu eta aplikatu zuten; eredu horretan kalkulatu zuten munduko estatu guztiek egun estatu aurreratuenek duten erabilera-maila balute beharko litzatekeen metal kopurua, hau da, mundu osoa era berdinean garatua eta teknologia berrien erabilera berdina duena bailitzan aztertu zen.

Emaitzetan garbi azaltzen da energiaren transmisiorako eta eraikuntzarako beharko litzatekeen kobrea egun erabilita dagoena eta lurrean gordin dagoena litzatekeela.

Metalen birziklapen-maila aztertuz, kobrean %26 galtzen da hondakinetan eta zinkaren kasuan %20. Bi hauen kasuan ez da alarma berezia piztu nahi izan zeren eta urte askoan ez da horniketaren faltarik aurreikusi; ez da horrela platinoaren kasuan adibidez, hau oso urria baita eta bihurgailu katalitikoetan edo hidrogenozko erregai-zelulatan erabiltzen baita. Azkenik, ikerlariek birziklapenaren beharra azpimarratu dute. Etorkizunean material berriak asmatuko direlakoan daude, baina bitartean daudenak ahalik eta ongien erabiltzeko eta ustiatzeko birziklapena ezinbestekoa izango da.


Stardust: sua izotzaren barruan

Stardust deituriko espazio-misioak kometa-hautsen lehen analisiak bidali berri ditu Lurrera, eta ustekabeko ondorioak atera dituzte ikerlariek. Aipatu hautsetan oso tenperatura handitan sortzen diren mineralak topatu dituzte, baina hauen jatorria ez da espazioko leku beroren bat izan, Wild-2 kometa baizik, hau da, eguzki-sistemako lekurik hotzenetakoa.
Hau dela eta, pentsa daiteke Eguzkiaren inguruko materialen jatorria urrutiko leku hotz eta ilunak izatea, kometak sortzen diren lekuak hain zuzen ere.
Eskuratutako kometen hautsetan olibina da metalik arruntena; olibina burdin, magnesio eta beste zenbait elementuren arteko nahasketa da eta unibertsoan oso arrunta da. Jakin badakigu bero handia behar dela mineral hori sortzeko, baina nola sortu lehen aipatu Wild-2 kometa hotzean? Galdera honi erantzuteko 150 ikerlariri bidaliko zaizkie Stardustek hartutako materialen txantiloiak, ea zein ondorio ateratzen duten.
Stardustek ez du kometen hautsa bakarrik bildu, horretarako alde bateko panelak erabili dituen bitartean, beste aldeko panelekin hauts interestelarra bildu du, baina honen ezaugarrien berri ez digute oraindik eman.