Ahotik ahora
Eguneroko bueltaxkan, urterokoa etorri zait bueltan. Lizarra ere loretan ikusi dut, ordurako bioleta, txikoria-belarra, magnoliak, nartzisoa, sahatsa, muxika, mimosa, makala... lilituak. Gure parean errioak ujalka ekarri du udaberria eta, urterokoa bueltan, ujalak zanpiura bazterreko mausarra bezalaxe mendian harrapatu eta blaitu nau. Hala nabilela bide-bazterreko pendizean lore zintzilikario gorrizko makalaren negarraren odol tantoen artean lehen marrubi-loreak, ttikian ederrak fruitu ederragoen iragarle.
Marrubia aspalditik zaigu eder eta goxo, geurean duen izenaren emana ikusi: amuli, mazura, basamarrubi, mauri, maurri, maguria, maurgi, maidubi, maulubi, mailar, mauli, mailubi, maruri, mailugai, marubiondo, mailugi, marribi, mailuki, marrubi, malubi, mariguri, marabio, marauri... Milaka urtetan makina bat mingain ezagutuko zuten hitzok!
Hainbatetan baina sekula ez behar adina aitatutako Narbarteko botanikari Lakoizketak 1888an honelatsuko hausnarketak idatzi zituen: "Marrubia: alea esan nahi duen BIA eta soinu, kraskateko adierazten duen MARRU hitzetatik dator, jaterakoan azalean dituen hazitxoek hortz artean egiten duten klaska dela eta. Mariguria eta maguria izena ere ematen zaio: mari eta ma soila mamiren bilakaeratik datoz eta guria: mami guria adieraziz».
Katalanek fraga deitzen diote marrubiari. Izen zientifikoa latinetik datorren Fragaria du eta hau "fragans"etik omen dator, hau da usaintsua adierazten du. Europako barietate zaharrak menditarrak eta txikiak dira, baina organioleptikoki (usaina, aho-sapaia…) bikainak. Gerora Ameriketako bi barietate erraldoi topatu ziren eta egun horien arteko hibridoak dira gehien jaten direnak. Handiak bai baina bai makalak, arbiaren antzekoak! Gaurko marrubitzar horiei izena jarri behar izango balitzaieke usain gozoa dion "fraga" ez litzateke erabiliko…
Amaitzeko bitxikeria bi: munduko marrubi ekoizle handiena Polonia da eta inoiz ezagutu den marrubi handiena Ingalaterran jasoa da, 231 gramokoa.
Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez, Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]
Rescoop.eu federazioko Kontseilu Errektorean sartu da Goiener kooperatiba, eta "lorpen handitzat" jo du ardura berri hori. Iragan maiatzaren 22an Krakovian (Polonian) egindako Energia Komunitarioaren Foruman parte hartu ahal izan dute, eta une inportantea izan... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Berrehun lagun hurbildu dira Baztango Osasun Plataformak deituriko elkarretaratzera eta bizikleta martxara.
Aurreko astean lan istripuen ondorioz sei behargin hil zirela salatzeko, 60 bat lagunek Eusko Jaurlaritzak Bilbon duen egoitzako sarrera blokeatu dute. Ertzaintzak bertan zeuden pertsonak identifikatu ditu. LAB sindikatuaren zenbaketaren arabera, dagoeneko 26 dira aurten... [+]
Laboral Kutxa Katedrak eta Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP) antolatu dute Arte eta Zientziaren I. lehiaketa (webgunea euskaraz ere badago, baina oso trakets). Artea, zientzia eta pentsamendu kritikoa uztartzen dituzten proiektuak nahi zituzten, eta zenbait aurkeztu... [+]
Dagoeneko Guardia Zibilek eta zenbait herritako udaltzaingoek badute taser pistolak erabiltzeko eskumena Nafarroan, eta badirudi bide horretan hurrengoa Foruzaingoa izango dela: Nafarroako Kontseiluak Foruzaingoak taser pistolak eman ahal izatea "indarrean dagoen... [+]
Bizkaiko Lurralde Auzitegiak hamahiru urte eta sei hilabeteko kartzela zigorra ezarri ostean, zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak. Lópezek helegitea aurkeztu zuen sententziaren aurka, haren errugabetasun presuntzioa eta defentsarako eskubidea urratu zirela... [+]
"Atzerriko terroristengandik" babestea arrazoi bezala jarrita, Donald Trumpek dekretu bidez agindu du zazpi herrialdetako pertsona guztiei debekatzea AEBetara sarrera, eta beste bost herrialdetako herritarrei mugak jartzea.
Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.
Ehunka lagun mobilizatu dira asteazken arratsaldean Gasteizko Alde Zaharreko kaleetan barrena, Korda espazioaren desalojoaren aurka. Manifestazio amaierako hitzartzean, goizeko desalojoan ertzainek buruan zauritu duten Kordako kidea jada etxean eta "ondo" dagoela... [+]
Espainiako Auzitegi Goreneko Fiskaltzak, Iratxe Sorzabal atxiloturik egon zenean "tratu gizagabeak" eman zizkiotela aitortzen duen epaia baliogabetzea eskatu du, eta berriz epaitu dezatela nahi du, 1995ean Irunen jarritako lehergailu baten harira.
Sexu-erasoak, bikotekideen edo bikotekide ohien erasoak eta bestelako senideek egindakoak hartu dituzte kontuan zenbaketan. Bizkaian, %29 egin dute gora salatutako sexu-erasoek.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.