Ihesi: Otxate, misterio zaharrak eta madarikazio berriak

N-1 errepidea Argantzunen utzi eta Trebiño herritik pasata iritsi naiz Uzkianora. Gasteizeko hegoaldetik izen bereko portuko bidea hartuta ere irits daiteke Trebiñoko Konterriko herrixkara. Bertan aparkatu eta ibilbideari ekin aurretik Uzkianoko eliza bisitatu dut, egun bertan dagoen atari ederra Otxateko elizatik ekarri baitzuten. Irudi gotikoei begira-begira geratu naiz, zain ditudan misterioetan apur bat girotzeko-edo. Errepidea gurutzatu eta Imiruriko bidea hartu dut bakarrik. Fenomeno paranormalak ikusi, entzun edo sumatzeko -edo, eszeptikoontzat, autosugestioa areagotzeko- egokiena bakarrik joatea omen da-eta.

Kilometro erdi eskasera iritsi naiz Imiruriko etxe zahar eta kale estu bihurrietara. Herriaren amaieran aurrera segiz gero Otxateko bidea hartuko nuke, baina ezkerrekoa hartu dut Konterriko Harribitxiaren bila. Hala esaten diote San Vicentejoko Sortzez Garbiaren baselizari. XII. mendeko eraikinak hainbat eguzki erloju ditu bueltan eta arretaz begiratuta harrobi marka ugari topa daitezke blokeetan. San Vicentejo bisitatu eta atzera Imirurirako bidea hartu dut bidegurutze batera iritsi arte. Imirurira doan eskuineko bidea baztertu eta aurrera egin dut lur eta harrizko pistan, oraingoan bai, Otxatera iritsi asmoz. Etxalde batera iritsi naiz; alferrenek, bertan utz dezakete autoa, etxaldeko traktoreei-eta bidea garbi utziz. Inguruan ikusitako zaborrak adierazten du bisitari zikinenek oinez ahalik eta bide laburrena egiteko joera dutela.


Fenomenoen porrusalda

Bi kilometro eskas ditugu Otxateraino aldapa gora leunean. Eragozpen bakarra neguko egunotan bidean egoten den lokatza da. Putzu handienak saihestuz jarraitu dugu bidea, Otxateren inguruan bildutako misterio eta madarikazio sortari errepasoa eginez. Diotenez, denetik gertatu baita bertan. 40ko hamarkadan OHE bat (Objektu Hegalari Ezezaguna) ikusi omen zuten. Baina Otxateren ospe paranormalak 1981az geroztik izan zuen bultzada. Urte hartan, Pruden Muguruzak argazkia atera zion zeruan ikusi omen zuen bola urdinari eta horren ondorioz Muguruzak berak eman zituen argitara Trebiñoko herri abandonatuaren gainerako ustezko fenomeno arraroak: 1860-70 aldera, inguruko herrietan inongo eraginik izan ez zuten hiru epidemiak zigortu omen zuten Otxate, populazio osoa desagertzeraino; psikofonia mordo bat grabatu da bertan; hilketa ikaragarriak; bat bateko desagertzeak... Etxaldea atzean utzi eta 10 bat minutura San Migel elizako dorrearen punta muino artean agertu da.

Berehala ganaduarentzako ataka pasa beharko dut. Gogoan izan, atea zabalduta topatuz gero, zabalduta utzi behar dela eta itxita baldin badago, berdin. Izan ere, paraje hauetara hurbiltzen diren mamu-ehiztarien utzikeriak hainbat eragozpen eta haserre sortu du inguruko abeltzainen artean -hainbat behi hil dira dagoeneko bisitarien erruz-.
Beste hamar minuturen buruan iritsi naiz Otxatera (702 m).


Bat-batean ahotsak...

Elizaren dorreaz gain beste bi etxeren hormak besterik ez daude zutik Otxaten. Plastikoren bat han eta hemen, baina espero baino garbiago topatu dut paraje eder hau, eraikinen arrastoak pintaketa eta graffittiz josiak badaude ere. Emaitzarik lortzeko itxaropen gutxirekin, grabagailua ipini dut martxan dorre barruan, espirituren batek mezua utzi nahiko balu-edo. Eta kanpoan geratu naiz zain.

Ahotsak entzun ditut bat-batean. Baina 2.000 metroko lasterketan errekor guztiak hautsi baino lehen, ahots horiek bizidunen mundutik datozela konturatu naiz. Berehala agertu dira bidean gora bi gizonezko eta lehen eraikinaren parera iritsi direnean esaten dutena ulertzen hasi naiz. «Etxe honetako teilatua berriki bota dugu, horregatik daude teilak oraindik lurrean. Bisitari asko dator hona eta arriskutsua zen». Inguru hauetakoak ote dira? Pentsatu eta galdetu:

-Nongoak zarete?

-Ni gasteiztarra, eta hemen Diego, nire koinatua, Madrildik etorria. Baina paraje hau ederki ezagutzen dut. Azken urtean 40-50 aldiz izan naiz hemen.

-Nolatan?

-Ez dakit entzungo zenuen, baina Amigos de Ochate elkarteko kidea naiz. Julio Corral dut izena.

-Bai, Interneten topatu dut elkartearen berri eta foroan behin eta berriz azaltzen da zure izena.

Aurpegia ere ezaguna egin zait; Iker Jimenezek zuzentzen duen telebistako Cuarto Milenio saioan ikusia nuen. Elkartea iaz sortu zen, printzipioz, zaborrez betetako inguruok txukun mantentzeko asmoz. «Dorrean eta inguruan 300 kilo hondakin bildu genituen; dorre barruan ia gerriraino iristen zen zaborra».


Iraganeko Otxate handia

Ordutik Julio Corralen interesa areagotu besterik ez da egin eta liburu bat prestatzen dihardu. Eszeptikotzat baino kritikotzat du bere burua. «Gauzak gertatu, gertatzen dira. Esaterako, dorrean, gauez, negar antzekoak entzuten ziren. Baina orain badakigu bertan bizi den hontzaren uluak direla». Hango eta hemengo agiritegiak astindu ditu Corralek Otxateren iragana hobeto ezagutzeko. Horrela jakin du epidemien kontua ez dela egia, XX. mendeko lehen hamarkadak arte jendea bizi izan zela bertan. Frogatua du, halaber, goiko argazkiko etxean hilketa ikaragarri bat izan zela. Otxateren izenak Otsoen Atea edo Hotzaren Atea esan nahi ote duen galdetuta, garrantzia berezirik ez duela dio, herriaren berri lehen aldiz 1134an idatzita jaso zenean, Goate izenez -goiko ate, goiko portu- azaltzen zelako. Baina bereziki azpimarratzen duena Otxatek iraganean izan zuen garrantzia da. Bide garrantzitsuek zeharkatzen zuten eta agiriek diotenez 175 «bizilagun» izatera iritsi zen, -agirietan «vecino» hitza agertzen da eta kontuan hartu behar da «vecino» bakoitzak hainbat «alma» izaten zituela beregain-. Kontu kontari bidean gora egin dugu Burgondoko baselizara iristeko. «Fenomeno arraroen bila datozenak dorre inguruan geratu ohi dira, baina inon gertatzekotan, hemen gertatzen dira» esan digu gasteiztarrak. Fenomeno arkitektoniko arraroa behintzat erakutsi digu, eraikina nahiko soila baita, dekoraziorik gabea eta kanpai-horma aldiz, osorik zenean ikusten ez zena, guztiz dekoratua du. 50eko hamarkadan erre zen baseliza, baina oraindik ingurukoek erromeriak egiten dituzte bertara.

Itzultzeko ordua iritsi da, baina beherakoan, Otxate pasa berritan IX. mendeko hilerria non dagoen erakutsi didate. Hilobien estalkiak falta dira eta hezurrik ere ez da ageri, baina gorpuentzako hobiak argi ikusten dira. Horietako batzuetan lurra mugituta dago. «Jendeak bere kabuz industen ditu eta badira interneten harro harro hemengo hezur zatiak etxean dituztela esaten dizutenak». Otxate bi hankako otsoen herri bihurtzen ari dela pentsatuz egin dut Uzkianorako bidea.

Arna, zutik irauten ez zuten etxeen madarikazioa
Burgondoko baselizan gaudela Julio Corralek esan dit hurrengo muinoa pasa eta, hor nonbait, Aguilloko bidean, Arna izeneko herriaren arrastoak egon behar dutela. Arnak ere ba omen du bere misterioa. Etxe bat eraiki eta ezinezkoa omen zen zutik mantentzea. Madarikazioa ala lurzoru desegokia? Julio bera ez da inoiz bertan izan eta Arnaren bila joango garela pentsatu dugu. Baina luze jo digu Burgondoren inguruko solasaldiak. Arratsaldeko 17:00ak dira, berehala ilunduko du eta lainoa mendian behera sartzen hasi da. OHEetan eta mamuetan sinistu edo ez, ez dugu gogorik ilunpean eta lainotan galtzeko. Otxateren etimologiaz ere zalantza piztu zaigu. Otxate ez ote da, batzuek defendatzen duten moduan, Hotzaren Atea? Eskuak izoztu baino lehen ekin diogu beherako bideari, Arna beste baterako utzita.


Azkenak
Menopausian elikadura lagun izateko tresnak

Andrea Velasko dietista eta nutrizionistak elikaduraren bidez menopausiak eragindako aldaketak kudeatzeko zenbait gako eman ditu.


Ondo ereindako uzta

BRN + Auzoko eta Sain mendi + Odei + Monsieur le crepe eta Muxker
Zer: Uzta jaia.
Noiz: maiatzaren 2an.
Non: Bilborock aretoan.

---------------------------------------------------------

Ereindako haziek ura, argia eta denbora behar dute ernaltzeko. Naturak berezko ditu... [+]


Maiatzaren 18an ospatuko dute Sortzen jaia Takoneran

Sei urteko etenaldiaren ostean, maiatzaren 18an, Sortzen jaia ospatuko dute Takoneran D ereduko eskola publikoen aldeko jaia.  Ikuskizunak, haurrendako jolasak eta Gorka Urbizu edota Borla taldeen kontzertuak izango dira.


Zure onurarako da

Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.


47 milioi euro gehiago Esako urtegiaren segurtasuna bermatzeko

Ebroko Konfederazio Hidrografikoko (CHE) lehendakariak egin du iragarpena aste hasieran: Esako urtegia handitzeko lanen laugarren moldaketari aurten ekingo diote eta urtegiaren eskuin magala egonkortzeko 47 milioi euro gastatuko dira.


2025-05-09 | Arabako Alea
Gasteizko lorezainak udalarekin bildu dira lehen aldiz

Gasteizko Udalak esan du enpresa negoziatzera deitzen ari dela. Sindikatuek eskatu diote Gasteizko langileak defendatu ditzala Enviserren jabea den AEBetako inbertsio funtsaren aurrean.


“Txosnak eta herri jaiak defendatzeko” ekimena egingo dute maiatzaren 31n Bilbon

Bilboko, Gasteizko eta Donostiako herri jaietako ordezkariek agerraldi bateratua egin dute maiatzaren 8 honetan, txosnei jarritako zailtasunak salatzeko eta jai eredu herrikoa "desagertzeko arriskuan" dagoela ohartarazteko.

 

 


Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea
“Hikaz egiten ere, eginez ikasten da”

Aurreneko aldiz Euskaraldiaren barruan Hikaldia egingo da. 83 herrik eman dute izena. Iaz hitanoa bultzatzeko sortu zen ZirHika talde eragileak antolatu du ekimena, Tauparekin batera. Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea elkarrizketatu dugu. Bi helburu dituzte estreinaldian:... [+]


Soluzioa ez da teknikoa, soziala da; Arnaldo Otegiri erantzuna

Azken asteotan, energia berriztagarriei buruzko eztabaida komunikabideetan zabaldu da. Euskal Herrian, lehenik eta behin, Aritz Otxandianok jasandako erasoaren kasu mediatikoa izan genuen, berak energia berriztagarrien aldeko jarrerari egotzi ziona; handik egun gutxira,... [+]


Turiel: “Bilatu daitezke arrazoi teknikoak, baina itzalaldia prezioen sistema perbertsoak eragin zuen”

Antonio Turiel fisikari eta CSICeko ikerlariak aspaldiko urteetan ez bezala bete zuen Hernaniko Florida auzoko San Jose Langilearen eliza asteazkenean. Zientoka lagun elkartu ziren Urumeako Mendiak Bizirik taldeak antolatuta Trantsizio energetikoaren mugak izeneko bere hitzaldia... [+]


Robert Prevost estatubatuarra izango da aita santu berria, Leon XIV

"Bake zubiak eraikitzeko laguntza" eskatu dio jendeari balkoitik egin duen lehen agerraldian.


Hezkuntza publikoko irakasleen eta Jaurlaritzaren arteko negoziazioak ostiralean jarraituko du

“Proposamen oso eskasa egin du Hezkuntza Sailak, berme eta zehaztapenak txertatu barik”, kontatu dio ARGIAri STEILASeko bozeramaile Haizea Arbidek. Ostegun honetan bilera izan dute sindikatuek eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, EAEko irakaskuntza publikoko... [+]


2025-05-08 | ARGIA
Iratxe Sorzabal absolbitu du Espainiako Auzitegi Nazionalak, “tratu gizagabeak” pairatu izana aitortuta

Epaiak dio 2001ean Sorzabalek egindako autoinkulpazioa "tratu txarren ondorioa" izan zela, eta beraz, "baliogabea" dela. 1995ean Irunen lehergailu bat jarri izanagatik atxilotu zuten 2001ean, eta bost egunez inkomunikatuta atxiki zuten, gogorki torturatuz.


Sorionekuak: “Ekitaldi alaia antolatu dugu euskara gu guztiona dela aldarrikatzeko”

Sorionekuak mugimenduak larunbaterako mobilizazioa deitu du. Goizean herriz herri Nafarroako zubietan elkartuko dira eta arratsaldean Iruñean manifestazioa abiatuko dute, Kostarapea parketik (Trinitarios-Tren parkea) abiatuta 17:30ean. Ireki ateak euskarari lelopean... [+]


Eguneraketa berriak daude