Ezpalak


2005eko azaroaren 06an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak





Kultur politikak aztergai

Kultur Politikei Buruzko Nazioarteko I. Biltzarra egingo dute azaroaren 14an eta 15ean, Eusko Jaurlaritzak eta Kulturaren Eusko Kontseiluak, Bilboko Euskalduna jauregian. Kulturaren Euskal Planean (KEP) jasotako helburuak lortzeko bitarteko izateko asmoz antolatu dute eta bertako eta atzerriko hainbat adituk kultur politikak izango dituzte hizpide. UNESCOren Kultur Esperientzien Aniztasunari Buruzko Gailurra, demokratizazio teknologikoaren eta jabego intelektualaren eskubideen arteko harremanak, kultura kudeatzeko eredu instituzionala, kultura gutxituen erronkak... izango dituzte mintzagai Suedia, Katalunia, AEB eta Quebeceko adituek. Anjel Lertxundik kulturaren hainbat esparru aztertuko ditu, euskarak arlo horietan beharko lukeen lekua oinarri hartuta. KEPren baitan, ikerketa batzordeek egindako lana jakinaraziko dute: Jabier Muguruza fonografiaren arloan egindako lanaren gainean mintzatuko da, Santi Erasok arte plastikoen arloan aztertutakoez hitz egingo du, Juan Mari Torrealdaik euskarazko literaturaz egindako azterketa aurkeztuko du... Kultur politiken erronkak eta eztabaidak mahai gainean jartzeko.


Nafarroako Kantu Txapelketa prest

Azaroaren 6an abiatuko da Nafarroako Kantu Txapelketa. Ahots beroketak egiten hasiak izango dira jada antolatzaileek -Euskal Kantuzaleen Elkartea- espero dituzten ehun inguru kantariak. Euskal kantagintza zabaltzea, kantatzeko zaletasuna piztea eta kantari berriak azaleratzea du asmo hamahirugarrenez egingo den Kantu Txapelketak. Eta gozatzea jakina. Kantari amateurrek bina kantu abestu ditzakete eta epaimahaiak doinua, hitzak, ahotsa, interperetazioa... hartuko dituzte kontuan epaia ematerakoan. Lehen kanporaketa Irurtzungo kultur etxea izango da azaroaren 6an, bigarrena 13an Agoizkoan eta finala Doneztebeko Bordatxo aretoan jokatuko da azaroaren 19an.


Arkitektura eta eskulturaren loturak

Mundu osoko 180 eskultura, pintura eta maketa biltzen ditu Bilboko Guggenheim museoan zabaldu berri den Arkieskultura: Arkitekturaren eta eskulturaren arteko harreman XVIII. mendetik orain arte erakusketak. Ugaritzen ari dira eskultura handiak diruditen eraikinak eta Guggenheimen den erakusketak horiei erreparatzen die, eta eskultura eta arkitekturaren arteko harremanaz hausnartzeko parada eskaintzen du. 50 arkitektoren maketak -Frank Lloyd Wright, Adolf Loos, Juan Navarro Baldeweg, Minoru Yamasaki...- eta 60 artistaren »Eduardo Chillida, Cristina Iglesias, Alexander Archipenko, Alberto Giacometti...» lanak ikusi ahal izango ditu bisitariak.



Euskal kultura ezagutuko dute Bartzelonan eta Alacanten

Euskal herria sona! jaialdiak euskal musikarien lana Bartzelonan ezagutaraziko du, zortzigarrenez. Azaroaren 26a bitarte, txalaparta eta kantu tailerrak tarteko, hiriburuko kale, plaza eta aretoetan, Ttakunpa, Benito Lertxundi, Sei Urte, Bat Gehio, Xabi San Sebastian eta Triki Ta Ke talde eta musikarien kontzertuak izango dira. Alacanten ere izango da aukerarik euskal kulturaz gozatzeko, azaroaren 9a bitarte. Bernardo Atxagaren Obabakoak liburuaren itzulpen ugariak izango dira ikusgai. Taun-Taun txotxongilo taldeak Txio-txioka lana eskainiko du, Atxagak eta Ruper Ordorikak poesia errezitala eta Imanol Uribek Mikel Laboaren gainean egindako Haika Mutil emango dute.

* * * * * * * * * * * * * * *

Euskal Idazleen Elkarteak (EIE) kongresua egin berri du elkartearen egitura indartzeko asmoz. 50 kide inguruk parte hartu du eztabaidetan. EIEko zuzendaritza batzordeak lehendakari liberatuaren edo zuzendariaren figura sortzea proposatu du, elkarteak hartu duen tamaina dela-eta. Bestalde, literaturaz bestelako idazlanak egiten dituztenei leku egitea eta idazle txartela sortzea proposatu ditu. Proposamen horiek eta beste batzuk bazkideen batzar orokorrean aurkeztuko ditu zuzendaritza batzordeak.

MusikHerria herri diskoetxea sortu dute hainbat musikari eta musikazalek. Berrogei taldek osatzen dute: Kloratita, Jauko barik, Oze, Gatazka, Dirtis, Ufestuek... Gaztemugi topaketetan hasi ziren proiektua mamitzen eta musikaren egoeraz hausnartzen. Musikaren egungo egoera aldatu nahi dute eta horretarako herri diskoetxe bat sortu dute: taldeek euren lana kudeatzeko eta herriari zabaltzeko. Internet izango dute habi eta, hartara, www.musikherria.org ataria jarri dute sarean. Ez da enpresa izango diskoetxea, herri mugimenduko eragile baizik. Diskoetxeak ez du dirurik eskuratuko, beraz, diskoak merke salduko direla aurreikusi dute.


Azkenak
HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


Auzo ibilbideak (V)
Baiona Ttipia: babes eta arnasgune

Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]


Auzo ibilbideak (IV)
Adurtza: adreiluzko itsasoa

Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]


Auzo ibilbideak (III)
Txantrea: konfliktiboa, eta zer!

Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]


Auzo ibilbideak (II)
Egia: aldapa alai bat

Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene...  70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]


Auzo ibilbideak
Atzoko eta gaurko borrokak gogoan

Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]


Emakumeak gizonenak ziren lekuak hartzen

Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]


2025-08-01 | ARGIA
Fototekatik
Duela 40 urte...

1985. NATOn mantentzearen kontrako manifestazioak egin ziren Hego Euskal Herriko hiriburuetan azaroaren 10ean, tartean Donostian. Milaka lagun irten ziren kalera Koordinadora Antimilitaristaren deiari erantzunez, orduko agintariak karikaturizatzen zituzten mozorroekin. Kanpaina... [+]


2025-08-01 | ARGIA
Jaurlaritzaren publizitate banaketa
Hedabide erdaldunen zakua, gero eta gizenago

Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]


2025-08-01 | Nagore Legarreta
Ibaiak begirada itzuli zigunekoa

Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]


Ipuscua
Mila urte ‘Gipuzkoa’ izenaren idatzizko lehen aipamenetik

Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]


Jon Sarasua
“Ikusi behar dugu zenbateraino komeni zaigun sententzia judizialen akzio-erreakzio jokoan sartzea”

Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]


2025-08-01 | Leire Artola Arin
Salpress berri agentzia
El Salvadorko gerrillaren arma ezkutua

Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]


Oholtza denontzat?
Feminista izango da, edo ez da izango

Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]


Heriotza txikiak

Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]


Eguneraketa berriak daude