Makina bat kontu


Legerik zaharrenetakoa

«Zenbat eta handiagoa izan espazio edo eremu bat, gero eta handiagoa da bertan bizi den espezie-kopurua" biologiaren legerik zaharrenetakoa da. Lege hau landare eta animaliekin frogatu izan da orain arte, baina ez mikroorganismoekin. Are gehiago, ikerlariek mikroorganismoen kasuan aipatu legea ez zela betetzen uste zuten. Oxford-eko (Ingalaterra) Ekologia eta Hidrologia Zentroko bi ikerlarik bakterioen portaera arakatu dute oso bitarteko arrotzean: Oxforden kokatutako lantegi tekniko handi baten makinetako olio zikina jasotzeko ontziak aztertu dituzte. Ontziak tamaina desberdinetakoak ziren eta ateratako ondorioak biologiaren lege zaharrena berresten du, bakterio bizien dibertsitatea handitu egiten baita ontzien tamainarekin batera.

Bakterioek eragin handia dute Lurreko ekologian. Batetik landareen hazkundeari lagun diezaiokete eta poluzioaren aurkako borrokan eragingarriak izan daitezke; baina bestetik, patogenoak direnez, hainbat gaixotasun eragin ditzakete landare eta ugaztunengan.

Orain agerian jarri den bakterio-garapenerako ereduak garrantzi handia izango du medikuntzan, nekazaritzan eta biologian, zeren eta, besteak beste, erabilitako urak tratatzeko teknikak hobetzerik izango da, edo ingurumenaren aldaketa baten aurrean bakterioek izango duten portaera aurreikusterik izango da.


Saturnoko eraztunen atmosfera

Saturnoko eraztunek bere atmosfera dute eta planetarenarekiko desberdina da; datu hauek Cassini zundak igorri berri ditu eta oro har esan daiteke Jupiterren sateliteak diren Europa eta Ganimederen atmosferaren antzekoa dela.

Eraztunen osagaiak nagusiki ur izoztua, hautsa eta hondakinak dira eta kilometro eta erdiko zabalera eta 250.000 kilometroko diametroa dute. Eraztunak inguratzen dituen atmosfera osatzeko eguzki izpi ultramoreek eraztunetako ur-molekulak deskonposatzen dituzte. Horrela, hidrogeno-atomoek ihes egiten dute espazioan zehar eta oxigenokoek, aldiz, bildu eta atmosfera osatzen dute, Europako espazio-agentziako Andrew Coates-ek dioenez.

Londreseko College Unibertsitateko kide den Coates CAPS (Cassini Plasma Spectrometer) tresnaren taldekoa da; tresna hau da eraztunak aztertzeko erabilitako bietatik bat. Bestea INMS (Ion and Neutral Mass Spectrometer) deiturikoa da eta talde germaniar-amerikar batek kudeatzen du.

Saturnoko eraztunen jatorria ez da ezagutzen, nahiz eta jakin sistema ezegonkorra dela eta etengabe birsortzen doala materia-galera konpentsatu ahal izateko.

Cassini zunda AEBen eta Europaren arteko elkarlanaren ondorioa da eta 2004ko uztailaren 1az geroztik Saturnoko eraztunak aztertzen ari da.


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude