Itsasoarekin kulunkan
- Olatuek etengabe jotzen dute gure itsasertza. Inoiz zakar, inoiz maitekiroago, baina beti haren itxura eraldatuz, gure begiak soma ezin dezakeen pazientziaz. Batzutan ika-mika iturri ere badira, noiz eta, Mundakako "ezkerra" bezala, dagoeneko existitzen ez direnean.
Kostaldera hurbiltzean, itsas hondoko lurrak partikulen mugimendu zirkularra geldotzen du. Hori dela-eta, olatua "hautsi" egiten da eta, energia ez ezik, materia ere garraiatzen du. "Hautsitako" hori da guk erabili, gozatu edo, batzutan, jasaten duguna. Olatua beti izan daiteke arriskutsua beraren aurrean gaudenean; zer esanik ez ekaitza dakarrenean. Gipuzkoako kostaldeko errepidetik ibili ohi direnek badakite zerbait horretaz.
Hala ere, gizakiok iaioak gara naturaren indarrak menderatzen eta gure mesederako erabiltzen. Energia sortzeko erabil ditzakegu, adibidez. Eta askoz sarriagotan, gozamenerako. Euskal Herria surflari lurraldea da, eta horiek olatua dute ezinbesteko lanabes. Surflari batek berba egin digu gure itsasertzean topa ditzakegun olatu mota desberdinez.
David Bustamante barrikarra Sopelako Peña Txuri surf elkarteko kidea da. Oso agerikoa den zerbait gogorarazi digu lehenbizi: kostaldeko olatu guztien itxura ez da berdina, haien sorrera eragiten duen itsasertzeko hondoa ere beti berdina ez den neurrian. Mundakako ezker olatu ospetsua, esaterako, "naturaren miraritzat" jo du Bustamantek. "Han, itsasadarra eta itsasoa elkartzearen ondorioz, hondoa oso ona izan daiteke, ala oso txarra, orain bezala", dio Bustamantek, surflariaren ikuspegitik beti ere. Baldintza egokiak daudenean, Mundakakoa bezain olatu ospetsua sor daiteke -surfzaleentzat, munduko hamar olaturik kutunetako bat ei da-: ez oso altua, luze-luzea, indartsua, oso hodi biribila sortzen duena, eta gainera abiadura egokian datorrena. "Olatua arinago joanez gero, surflariak ez dauka denborarik alderik alde osorik zeharkatzeko. Mundakakoak, berriz, abiadura perfektua dauka". Edo zeukan, hobe esanda. Baina laster itzuliko gara Urdaibai aldeko komerietara.
Edozelan, olatua eguraldiaren menpekoa da. Zenbat eta hura okerrago, olatu gehiago eta handiagoak. Guk Irlanda aldetik "inportatzen" ditugu, Bustamanteren esanetan: "Han ekaitza badago, hemen olatuak ditugu". Alabaina, azken urte biak nahiko antzuak suertatu dira olatu kontuetan.
Ana Agirrek eta Alvaro Amannek -Industria eta Garraio sailburuak, hurrenez hurren- eman zuten proiektuaren berri, orain bost hilabete inguru. Esan zutenez, zentral berriak 1.000 lagunek urtebetean erabiltzen duten energia kopurua eratuko du eta, berari esker, eguratsera 1.000 tona CO2 botatzea galaraziko da. Sailburu biek gogoratu zutenez, 2010 urterako EAEn kontsumitzen den energia osoaren %12 bertoko iturri berriztagarrietatik -biomasa, haize-indarra, eguzki-energia...- eskuratzea nahi du Eusko Jaurlaritzak, eta Mutrikuko ekimena asmo horrekin bat dator. Iragarpena, bide batez esateko, ez da denen gustukoa izan, baina protestak dike berriari dagozkio batez ere »Mutrikuko paisaia hondatuko duela diote batzuek», eta ez horrenbeste zentralari.
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]