San Joan, San Joan...
Euskal Herriko leku askotan nahasten edo batzen dira s/z hizkiak. Behin Segurako gizon batek, elkarrizketa nolabait hasi behar eta, San Joan egunean, hain justu, honela esan zuen: "Gaur Zan Joan" eta koadrilan zegoen Lazkao Txikik "Bai, eta bihar joan zan!". Egun bat besterik ez.
Ekainean -eguzkia gainean- gaude eta, beraz, egun argiak iraupenik luzeena duen hilabetea. Baserrietan, atariko atean, lizar adarrak eta eguzki loreak jartzen diren garaia. Haurrak, San Joan bezperako suarekin ohera berandu joateko aitzakia ederra, baita suarekin baterako ospakizunetan, kanta, dantza eta bertsoz gozatzekoa ere. Nola ez, suaren gainetik saltoka zein lehenago ausartu, harrotasun puntu bat ere bai: garrak zenbat eta altuago, orduan eta hanketako bixarrak depilatzeko aukera hobea. Eta, abereak bezala markatuta geratu ezean, gaitzerdi!
Aspaldiko ohitura; erromatar idazleek adierazten dute nolako ospakizunak egiten zituzten euskaldunek egun horretan, garai haietan.
Gure bailaran, honela kantatzen da oraindik:
San Joan, San Joan heldu da
sorgin begia galdu da
galdua bada galdu bedi
sekula agertu ez baledi!
San Joanek ez dauka
besterik gogoan:
gariak eta artoak gorde, gorde
sorginak eta lapurrak erre, erre.
Zer erre?
- Politikak duen itxura, martxa, jarrera, erabilera... Mundu zabalean. Euskal Herriko politikan, berriz, hogeita hamahiru da musean ere jokorik txarrena eta zuek, bi aldeok, joko horrekin berarekin ari bazarete, zer espero dezakegu zuengandik? Eta sailetik kendu dituzuen karta horiekin zer?
- Lege ankerrak, justiziarik gabeak, indarra eta bere lagunak babesten dituztenak.
- Izaera eta joera indibidualistak. Ikasleak ere gero eta bakartiagoak dira, talde lana saihesten dute; eskolak eta geletan jende gehiegi izateak hala bihurtzen ditu. Gizartearen joerak, teknologia berriek... ere bai. Nolako gizartea eraikiko dugu bestela?
- Globalizazioaren ekarri negatiboak. Gero eta gaizkiago banatutako aberastasuna, goseteak, gaitzak… Gabonetarako gizentzen den antzarari zaperoa bezala, nahi eta nahi ez, sartu nahi diguten kultura deserrotua, janzkera, musika, jan-edana, kontsumo ohiturak...
- Gezurrak eta beren gainean oinarritutako hiltzaileen gerrak, gutxik asko irabazteko denok izorratzen gaituztenak...
- Mundua mugatua dela dakigunean, garapenak ez duela mugarik sinestarazi digun ustea. Garapen horri eusteko natura suntsitu, itsasoa arrainez hustu eta zaborraz bete, lurrak zementu, plastiko eta asfaltopean sarrarazi edo trenbidez josi behar ditugun ustea.
- ...
Zer gorde?
- Natura, ingurumena, zuhaitzak, landareak, aire sanoa, ur gozo eta gazi garbiak, arrain, hegazti eta abereak, pertsonak... Energia iturri naturalak, geuk sortutako kalamidadeak aurrean hartuta baikaramatza.
- Geurea: patxada, egonarria, indarra, ahala, sinestea, gogoa, grina, nahia, umorea, ziria, izaera, ohitura zaharberrituak, hizkuntza, adierazkortasuna, bertsoak, olerkiak, dantzak, antzezpenak... nortasuna.
- Itxaropena, begi bista, beste bista, adimenez jokatzeko joera eta ausardia, amets egiteko gaitasuna, besteen zapatetatik gauzei begiratzeko kemena… mundu eta bizi hobearen bila abiatzeko adorea.
- Osasuna eta, bera zaintzeko, sorgin eta intxixuen jakinduria.
- ... -bakoitzak erantsi nahi dituenak, bestela artikulua ez baitut amaituko-.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]
Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko".
Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.
Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin bilduko da asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei "atseden hartzeko tartea" ematea... [+]
Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.
-------------------------
Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]
Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.
Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.
Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]
Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte.
Bahituen "egoera larriaz" eztabaidatuko dute biltzarrean egongo diren herrialdeek, Danny Danon Israelek Nazio Batuen Erakundean duen enbaxadorearen arabera. Hamasek adierazi du bahituek osasun arreta jasoko dutela baldin eta Israelek Gazara laguntza humanitarioa... [+]
Euskal diasporaren Boiseko Jaialdiaren testuinguruan, Etxepare Euskal Institutuak eta AEBetako euskal erakunde NABOk euskararen irakaskuntza sustatzeko akordioa sinatu dute. Hori horrela, AEBetako Euskal Etxeek euskara "sustatuko eta trinkotuko" dute, eta Jaurlaritzak... [+]
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]
"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]
Zer: “Requiem (s)”. Ballet Preljocaj.
Koreografia: Angelin Preljocaj.
Eszenografia: Adrien Chalgard.
Argiztapena: Éric Soyer.
Jantziak: Eleonora Peronetti.
Bideoak: Nicolas Clauss.
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren... [+]